Leopard 1
Leopard 1 Alman yapımı 2. nesil bir ana muharebe tankıdır. İlk olarak 1965 yılında Alman Federal Ordusu’nun (Bundeswehr) hizmetine girmiştir. Alman Kraus Maffei Weggman firması tarafından seri üretimine 1965 yılında başlanıp 1984 yılına kadar üretimi sürdürmüştür. Almanya'nın haricinde İtalya'da da üretimi yapılmıştır. Toplam 4000'in üzerinde Leopard 1 Almanya'da üretilmiştir.
| Leopard 1 | |
|---|---|
 | |
| Çeşidi | Ana Muharebe Tankı |
| Uyruğu |  Batı Almanya
|
| Hizmet geçmişi | |
| Hizmet | 1965 -günümüz |
| Kullanıldığı savaşlar | Bosna Savaşı Türkiye-PKK çatışması Afganistan Savaşı (2001-14) |
| Üretim tarihi | |
| Üretici | Kraus Mafei Weggman, Oto Breda |
| Çeşitleri | OF-40, Bergepanzer ARV, Biberpanzer, Flak Gepard |
| Özellikler | |
| Ağırlık | 42.2ton |
| Uzunluk | 9,54 m |
| Genişlik | 3.37 m |
| Yükseklik | 2.39 m |
| Namlu Çapı | 105mm |
| Mürettebat | 4 (komutan, silahçı, doldurucu, sürücü) |
| Yolcu | yok |
| Zırhı | 70 mm RHA |
| Ana silahı | 105mm'lik Royal Ordnance L7 yivli top |
| Diğer silahları | 2×7.62 mm MG-3 |
| Motor | MTU 10-silindirli, çok yakıtlı motor 830BG (620 kW) |
| Kaldırma kapasitesi | 819 bg |
| Süspansiyon donanımı | Burulma çubuğu |
| Boş ağırlık | 42,2 ton |
| Harekat menzili | 600 km |
| Azami hızı | 65 km/h |
Brezilya, Şili, Ekvador, Yunanistan, Lübnan ve Türk orduları tarafından kullanılmaktadır. 1964 ve 1984 yılları arası 4.744 adet Leopard 1 tankı üretilmiştir.[1] Leopard 1, Leopard 2’nin üretilmesiyle pek çok orduda ikincil tank olmuş ve zamanla hizmet dışına çıkarılmıştır.
Hikayesi
değiştirBundeswehr, yeni bir tank tasarlama amacıyla Leopard Projesi’ni 1956'da başlattı. Bu projenin başlama nedenleri; Bundeswehr’in elindeki tüm tankların ABD yapımı M47 ve M48 tankları oluşu ve Bundeswehr’in modern bir ana muharebe tankına ihtiyaç duymasıydı.
Yeni üretilecek tank 30-40 ton ağırlığında, iyi bir motora sahip olan, NBC korumalı, dönemin anti-tank silahlarına dayanabilecek dayanıklı ve Varşova Paktı üyelerinin sahip olduğu tanklardan daha iyi bir tank olmalıydı. Yeni üretilecek tanka 105 mm’lik bir top takılması ve bu tankın ABD yapımı tanklara göre daha fazla cephane taşıyabilmesi öngörüldü.
Fransa üzerinde çalıştığı AMX-50 projesinin başarısızlığa uğrayınca Almanya ile yeni müşterek tank projesini başlatmak üzere anlaştılar. Avrupa müşterek tank projesi kapsamında 1950 yılının sonlarına doğru Leopard 1 tankı geliştirilmeye başlanmış ve 1963 yılında Alman Krauss Maffei Wegmann ve Mak firmaları ortaklaşa çalışmalara devam etmiştir. 1965 yılında Alman ordusu için üretime başlanmış, üretimi zaman zaman durdurulmasına rağmen 1984 yılına kadar devam etmiştir. İtalyan ordusu için İtalyan Otobreda firması da Leopard 1 tankı üretmiştir. Çeşitli modelleri bulunmaktadır.
Tasarımı
değiştirYeni üretilmesi planlanan tank için prototipler istendi. Porsche, Rheinmetall ve Borgward şirketleri bu tank için prototipler sundular. 1963'te bu prototiplerden Porsche’nin prototipinin üretilmesine karar verildi. İlk üretim 1964’te Münih’teki Kraus-Maffei-Wegmann fabrikasında yapıldı.
- Silahları: 1x105mm Top, 1x7.62mm Kule Mt., 1x7.62mm Uçs. Mt. 2x4 sis havanı
- Mühimmatı: 55x105mm, 5500x7.62mm
- Mürettebat : 4
- Gövde uzunluğu : 9.54m
- Genişlik : 3.41m
- Yükseklik : 2.61m
- Karın altı yükseklik : 0.44 m
- Muharebe ağırlığı: 42.400 kg
- Güç Ağırlık Oranı : 20.75 hp/ton
- Motor Gücü : 830 hp
- Maksimum Hız : 62 km/s
- Hareket Siasi : 600 km
- Yakıt kapasitesi : 985 l
- Sulardan Geçiş :
- 1.2 m (hazırlıksız) :
- 4 m (şnorkelli)
- Dik Engel Geçiş : 1.15 m
- Hendek Aşma : 3 m
- Meyil tırmanma : %60 Dik %30 Yan
- NBC Sistemi : Basınçlı
- Zırh Tipi : Kaynaklı çelik Plaka
- Gece Görüş Kabiliyeti : Beyaz Işıldak
- Stabilizasyon Sistemi : Silah LEOPARD 1T tankı K.K.K.lığı envanterindeki 162 adet Leopard1 A1/A1A4 tankının atış kontrol sisteminin iyileştirilmesi ve balistik zırh plakalarının eklenmesi ile Aselsan ve 1. Ana Bakım Merkezi Komutanlığı tarafından yapılan tanktır. Tanka Volkan atış kontrol sistemi uygulanmıştır. Tank üçüncü nesil tankların imkân ve kabiliyetlerine sahiptir. Silah destekli optik stabilizasyona sahiptir.TSK kullanılmaya başlamıştır. Tankın atış kontrol sistemi üstün performans göstermektedir. Bu proje aynı zamanda Türk yapımı tank ALTAY'ın alt yapısını oluşturmaktadır.
- Kapsam : VOLKAN Atış Kontrol Sisteminin, yurt içinde tasarlanması, geliştirilmesi, Leopard1 A1/A1A4 tankına entegrasyonu ve seri üretimi.
- Proje Modeli : Özgün tasarım yolu ile geliştirilen prototip sistemin başarılı olması şartına bağlı olarak seri üretim.
Genel özellikler
değiştir- Yüksek oranda ilk atımda vuruş imkânı,
- Gece ve gündüz kötü görüş şartlarında uzun mesafeden hedef tespit, teşhis ve tanıma kabiliyeti,
- Gece ve gündüz şartlarında durarak ve hareket halinde iken, sabit ve hareketli hedeflere etkin atış kabiliyeti,
- Nişancıya direkt optik, TV ve termal görüntü; tank komutanına termal ve TV görüntü,
- İki eksenli görüş hattı stabilizasyonu,
- Görüş hattından bağımsız, iki eksenli stabilize edilmiş atış hattı,
- Görüş hattından bağımsız, iki eksenli stabilize edilmiş atış hattı,
- Görüş hattını hedeften ayırmadan, namluya önleme ve ilave yükseliş açılarını otomatik olarak verme imkânı,
- Algılayıcılardan gelen meteorolojik bilgileri değerlendirerek hassa atış hesabı,
- Düzeltme bilgilerini (tankın eğimi, paralaks, namlu referansı ve namlu aşınması) sisteme girme ve balistik hesaplamalarda kullanma imkânı,
- Otomatik hedef takip yeteneği,
- Kendi konumu ve hedefin konumu bilgilerinin sağlanması ile savaş alanı koordinasyonu,
- Sürücüye gece görüş imkânı,
- Gelecekte yeni mühimmat tiplerinin eklenmesine ve ilave iyileştirmelere uygun altyapı,
- Kısa tepki süresi,
- Muharebe sahası komuta kontrol sistemlerine entegrasyon imkânı
kazandırmaktadır.
Sistem Birimleri
değiştir- Nişancı Periskop Sistemi
- Komutan Görüntüleme Birimi
- Namlu Referans Sistemi
- Atış Kontrol Sistemi Komuta Birimi
- Atış Kontrol Bilgisayarı
- Cephane Seçme Kutusu
- Eğim Algılayıcısı
- Meteorolojik ve Cephane Sıcaklık Algılayıcısı
- Kule Yan / Namlu Yükseliş Açı Algılayıcıları
- Konumlama ve Yön Bulma Sistemi
- Güç Dağıtım Birimi
- Nişancı İlave Komuta Kutusu
- Nişancı ve Komutan Takat Tutamaklari
- Sürücü Gece Görüş Periskobu
Modelleri
değiştirLeopard 1A1
değiştirAlman Kara Kuvvetleri (Bundeswehr) tarafından kullanılan M47 ve M48 tanklarını değiştirmek için Kasım 1956'da başlanılan projenin ilk modernizasyona uğramış versiyonudur. İlk versiyonuna göre yeni bir atış kontrol sistemi geçilirken, aynı zamanda termal kamerada eklenmiştir. Tank ile bütünleşecek etek zırhı bu modelde eklenmiştir ve Blohm & Voss tarafından taret kısmına da ilave zırh plakaları eklenmiştir.
Leopard 1A2
değiştir1972 ve 1974 yılında üretilen bu modelden 232 adet üretilmiştir. Taret zırhında sağlamlaştırılmaya gidilmesine ilaveten dijital telsiz ve gece görüş sistemleri de bu modernizasyon programıyla dahil olmuştur.
Leopard 1A3
değiştir110 adet üretilen bu modelde, en önemli değişiklikler zırh yapısında görülmüştür. İki kademeden oluşan zırh paketinin ilk katmanı sıkıştırılmış plastikten yapılmışken ikinci katmanı çeliktir. Bu zırh tipiyle tankı hedef alan anti-tank sistemlerinin etkisi zırh plaklarında azaltılması hedeflenirken ana zırhı penetre etmesi engellenmeye çalışılmıştır. İlaveten bu modelde daha gelişmiş telsiz ve gece görüş sistemleri de eklenmiştir.
Leopard 1A4
değiştirHer biri 250 adet tanktan oluşmakta olan 6 ayrı paket olarak üretilen bu modelde yeni atış kontrol sistemi ve çevresel farkındalığı arttıracak görüş sistemleri eklenmiştir. 1974'te teslim edilmeye başlanan bu modelde, eklenen yeni sistemlerden dolayı tankta bulunan mühimmat sayısı 55'e düşmüştür. Bu mühimmatların 13 adedi atışa hazır bekletilirken geri kalan 42 adedi tankın arka kısmında bulunan mühimmat haznesinde konumlandırılmıştır.
Leopard 1A5
değiştir1980 yılında başlanılan modernizasyon programında, tankın hava koşulunda kabiliyetlerini artırmak ve atış kontrol sistemini günün teknolojisine uygun hale getirmek için eklemeler yapılmıştır. 1225 adet Leopard 1A1 üzerine uygulanan modernizasyonda, tankların taretlerine bir kez daha geliştirilmiş ve yeni bir 120mm'lik top kullanıma sunulmuştur. Bu model Şili Kara Kuvvetleri ve Hollanda Kraliyet Kara Kuvvetleri tarafından tercih edilmiştir.
Leopard 1A6
değiştirYalnızca 1 adet prototip üretilen bu modelde ek zırh denemeleri yapılmış ve 120mm'lik L/44 topu entegre edilmiştir.
Leopard 1T (Türkiye modernizasyonu)
değiştir1982 yılından itibaren Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde bulunan Leopard 1 tankları 2000'li yıllarda Türk Kara Kuvvetleri'nin yeniden yapılanma programı doğrultusunda modernizasyona tabi tutulmuştur. ASELSAN bünyesinde geliştirilen Volkan Atış Kontrol Sistemi 2003-2009 yılları arasında 171 tanka uygulanmıştır.
Volkan Atış Kontrol Sistemi
değiştirVOLKAN Leopard-1 Tankları Atış Kontrol Sistemi, tankın mevcut ateş gücünü üçüncü nesil ana muharebe tankları seviyesine çıkarmak üzere yüksek teknoloji kullanılarak ASELSAN tarafından geliştirilmiş bir atış kontrol sistemidir.
Sistem, tanklara; Gece/gündüz, her türlü olumsuz hava ve muharebe koşullarında hedefi 3500 metre mesafeden tespit/teşhis/tanıma ve 2000-2500 metre mesafeden ateş altına alma imkânı sağlamaktadır. Sistem; TSK envanterinde bulunan Leopard 1T tanklarına modernizasyon programı bünyesinde uygulanmıştır. Aynı zamanda diğer tank ve silah sistemlerine de kolayca uyarlanabilecek bir yapıdadır.
Atış kontrol sisteminin kazandırdığı teknik özellikler: Nişancı Periskop Sistemi, Atış Kontrol Sistemi Komuta Birimi, Atış Kontrol Bilgisayarı Kontrol Birimi, Namlu Referans Sistemi, Komutan Görüntüleme Birimi, Cephane Seçme Kutusu, Algılayıcılar, Konumlama ve Yön Bulma Sistemi
- Tank Kurtarıcı İstihkam Aracı
Gepard Uçaksavar Aracı
değiştirLeopard 1 şasesi üzerine entegre edilen bir uçaksavar ile tasarlanan bu model, zırhlı birlikler birlikte hareket edecek bir SPAAG olarak geliştirilmiştir. Varşova Paktı ülkelerinde kullanılan ZSU-23-4'ün muadilidir.
Bergepanzer Zırhlı Kurtarma Aracı
değiştirLeopard 1 şasesi üzerine entegre edilmiş bir zırhlı kurtarma aracıdır. Savaş alanında zarar görmüş zırhlı araçların cephe gerisine çekilmesi için tasarlanmıştır.
Eber Roket Taşıyıcı-Fırlatıcı
değiştirLeopard 1 şasesi üzerine entegre edilen MGM-51 roket fırlatıcısıyla geliştirilen model prototip aşamasında kalmış ve yalnızca 17 adet üretilmiştir.
Beaver (Biber) Seyyar Hücum Köprüsü
değiştirLeopard 1 şasesi üzerine seyyar hücum köprüsünün entegre edilmesiyle oluşturulmuş zırhlı bir araçtır. Bu modelde tank, zırhlı birliklerin su ve engebeli arazileri hızla geçmesini sağlayacak bir seyyar köprü haline getirilmiştir.
Başlıca Kullanıcıları
değiştirAvustralya
değiştir1974 yılında Avustralya Silahlı Kuvvetleri'nin envanterine girmeye başlayan Leopard 1'lerden toplamda 101 adet temin edilmiştir. Bu tankların 90 adeti ana muharebe tankı, 5 adeti seyyar hücum köprüsü ve geriye kalan 6 adeti ise zırhlı kurtarma aracıdır. İngiliz Centurion tanklarının yerini alan Leopard 1'ler, Mart 2004'te ABD yapımı M1A1 Abrams tanklarıyla değiştirilmiştir.
Belçika
değiştirBelçika Silahlı Kuvvetleri,1968-1971 yılları arasında 334 adet Leopard 1 tankı teslim almıştır. 1984 yılında, bu tankların 132 adetinin A5 modernizasyonundan geçirilmesine karar verilmiştir. Soğuk Savaş sonrası savunma bütçelerindeki büyük düşüş bu modernizasyon programında etkilemiştir. Bu sebepten dolayı modernizasyon süreci ancak 1993 yılında başlarken 1997 yılında tamamlanabilmiştir. Aynı zamanda Belçika Silahlı Kuvvetleri elindeki 128 Leopard 1 tankını da Brezilya'ya satmıştır. 2014 yılında ilan edilen yeni savunma planı ile Leopard 1'ler emekliye ayrılmıştır.
Danimarka
değiştirDanimarka Silahlı Kuvvetleri 1976-1978 yılları arasında 120 Leopard 1A3 teslim almıştır. 1992 yılında 120 adet daha Leopard 1 temin eden Danimarka, elindeki tankları A5 modernizasyonuna tabi tutmuştur. 1994 yılında Birleşmiş Milletler Barış Gücü'ne bağlı olarak Bosna Hersek ve Hırvatistan arasındaki çatışmaları engellemek için gönderilen Danimarkalı Leopard 1'ler Sırp güçleri ile karşı karşıya gelmiştir. 29 Nisan 1994 günü çatışmaya maruz kalan Danimarka tankları herhangi bir kayıp yaşamazken düşmana büyük zarar verdiği kayda alınmıştır.
İtalya
değiştirElindeki M47 tanklarını M60'larla değiştiren İtalya Silahlı Kuvvetleri, bu tankların performansından memnun kalmamış ve Leopard 1'i tercih etmiştir. İlk parti siparişlerde hazır alıma yönelen İtalya, daha sonraki alımlarında ülke içerisinde lisans ile üretilmiştir. Soğuk Savaş sonrasında ordusunda küçülmeye giden İtalya, Leopard 1A3'lerini 2003'te Leopard 1A5'lerini ise 2008'de emekliye ayırmıştır.
Kanada
değiştirKanada Silahlı Kuvvetleri elindeki Centurion tanklarını değiştirmek için Leopard 1'i tercih etmiştir. İlk partide 127 tane temin edilen Leopard 1'lere, ikinci parti siparişlerde 114'te daha eklenmiştir. 1999'da Birleşmiş Miller bünyesinde Kosova'ya gönderilen bu tanklar 2000 yılında Kanada Savunma Bakanlığı tarafından başlatılan bir modernizasyon programına dahil edilmiştir. Kanada modernize etmiş olduğu tankları Leopard C1 ve Leopard C2 olarak sınıflandırmıştır. 114 tank bu programla modernize edilmiş ve yeni zırh plakaları ve atış kontrol sistemleriyle donatılmıştır. Afganistan'da da görevlendirilen modernize edilmiş Leopard 1 tankları, bölge koşulları dolayısıyla klima ile de donatılmıştır. 2007 yılında yapılan açıklamada Kanada'nın Leopard 1'lerini Leopard 2A6 tankları ile değiştireceği belirtilmiştir.
Lübnan
değiştirLübnan, Belçika'dan 43 adet Leopard 1'i ikinci el olarak satın almıştır.
Türkiye
değiştirÇoğunluğu Almanya'dan temin edilen Leopard 1 tanklarının 171 adedi Volkan T modernizasyonuna Aselsan tarafından tabi tutulmuştur. Altay milli tank projesinin hayata geçirilmesini takiben bu tankların emekliye ayrılması öngörülmektedir.
-
Leopard 1A3 -
Leopard 1A5 -
Gepard Uçaksavar -
Bergepanzer -
Biberpanzer
Kullanan ülkeler
değiştir
Eski kullanıcılar
değiştir
Kaynakça
değiştir- ^ Frank Lobitz: Kampfpanzer Leopard 1 in der Bundeswehr. Späte Jahre (= Militärfahrzeuge Spezial. Nr. 5014). Tankograd Publishing, Erlangen 2006, Export und Verbleib, S. 6.