Vikipedi

Cihanbeyli

Konya'nın ilçesi

Cihanbeyli, Konya ilinin bir ilçesidir.

Cihanbeyli
İlçe
Cihanbeyli arması
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlKonya
Coğrafi bölgeİç Anadolu Bölgesi
İdare
 • KaymakamAhmet Gencer
 • Belediye başkanıFırat Kızılkaya (CHP)
Yüzölçümü
 • Toplam4.109 km²
Rakım940 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam52.525
 • Kır
-
 • Şehir
-
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu42850
İl alan kodu332
İl plaka kodu42
Resmî site
Belediye

Adlandırma

değiştir

Bölgede daha önce göçebe olarak yaşayan ve Osmanlı idari sisteminde aşiret kazası olarak tanımlanan Yörük Atçeken Aşireti bulunmaktaydı. İlçe şimdiki adını 18.yy'da Urfa yöresinden buraya gelen Canbegli Kürt aşiretinden alır. Kaza merkezi eskiden Böğrüdelik köyünde iken, 19.yy'da şimdi bulunduğu İnevi mevkiine taşındı.[1]

Tarihçe

değiştir

Cihanbeyli, tarihi gelişimi, coğrafi yapısı ve sosyal yaşantısı yönünden Konya ünitesinin bir parçasıdır. Cihanbeyli'nin ilk adı Esbikeşan'dır. Daha sonraları "İnevi" adını almış ve uzun yıllar İnevi adını taşımıştır. Esbikeşan, ilçelikten bucaklığa, bucaklıktan ilçeliğe çok kez yer değiştirmiştir. 1866 yılında Kulu Köyü, Esbikeşan adı ile ilçe olmuştur ve Cihanbeyli ile Şereflikoçhisar, Kulu köyüne bağlanmıştır. Ancak Cihanbeyli ve Koçhisar'ın Aşair beyleri Kulu'ya bağlanmak istememişler ve Ankara'ya baskı yapmışlardır. Bunun üzerine Kulu'nun ilçe teşkilatı kapatılmış ve Cihanbeyli ile Koçhisar Kulu'dan ayrılmıştır. Kulu'da Konya'nın Sille Bucağına bağlanmıştır.[2]

Böğrüdelik Köyüne Canbegli Aşireti yerleşir. Böğrüdelik, 1928 yılında ilçe merkezi olur. Cihanbeyli "Mürseli Efendi" Nahiyesi adını alarak bu ilçeye bağlanır. 1929 yılında Böğrüdelik'ten ilçelik kaldırılır, Mürseli Efendi Bucağı ilçe olur. Böğrüdelik'te bulunan Canbeyli Aşiretinin adına uygun olarak Mürseli Efendi adı Cihanbeyli'ye dönüştürülür. Yeni kurulan ilçeye Kulu Köyü, Altınekin ve Yeniceoba Bucakları bağlanır. Daha sonra 1954 yılında Kulu, 1987 yılında da Altınekin ilçe merkezi durumuna getirilerek Cihanbeyli'den ayrılmışlardır.

Coğrafya

değiştir

Cihanbeyli'nin doğusunda Tuz Gölü ve Aksaray ili, batısında Sarayönü ve Yunak ilçeleri vardır. Güneyi Altınekin İlçesi, Kuzeyi Kulu ve Ankara'nın Haymana ilçeleriyle çevrilmiştir. Yüzölçümü yaklaşık 4.109 km²'dir. Bağlı olduğu Konya ilinin 100 km kuzeyinde, Tuz Gölünün batısındadır. Cihanbeyli, kuzeye doğru uzanan Konya Ovası'nın devamı gibidir. İlçenin bulunduğu kesimler, geniş yayla özelliği gösterir. Ova-yayla özellikleri Ankara'ya doğru Kulu ilçesi komşusunu da alarak sürer. Ovaların, deniz yüzeyinden yüksekliği genellikle 950 ile 1000 metre arasındadır. Yayla kısımlarının deniz yüksekliği 1000 metreyi aşar.

İlçe sınırlarındaki Tersakan Gölü, çevresindeki bataklık ve göletlerle birlikte 5500 hektarlık yer kaplar. Bu gölden sodyum sülfat madeni çıkarılmaktadır. Bu maden: soda, sabun, deri, boya, cam ve deterjan sanayisinde kullanılmaktadır. Kimyasal gübre yapımında kullanılan sodyum ve potasyum madenleri çıkarılır.

Nüfus

değiştir
Yıl Toplam Şehir Kır
1927[3] 20.575 375 20.200
1935[4] 36.571 2.149 34.422
1940[5] 42.152 2.690 39.462
1945[6] 46.579 3.035 43.544
1950[7] 56.280 3.789 52.491
1955[8][a] 43.705 4.804 38.901
1960[9] 46.303 5.732 40.571
1965[10] 50.856 6.739 44.117
1970[11] 56.923 7.918 49.005
1975[12] 66.949 10.079 56.870
1980[13] 70.758 10.669 60.089
1985[14] 78.362 12.168 66.194
1990[15][b] 69.952 15.071 54.881
2000[16] 75.871 18.306 57.565
2007[17] 62.572 15.192 47.380
2008[18] 64.070 15.192 48.878
2009[19] 62.794 15.771 47.023
2010[20] 60.917 15.748 45.169
2011[21] 59.342 15.689 43.653
2012[22] 57.243 15.966 41.277
2013[23] 56.234 56.234 veri yok
2014[24] 54.892 54.892 veri yok
2015[25] 53.551 53.551 veri yok
2016[25] 53.194 53.194 veri yok
2017[25] 52.549 52.549 veri yok
2018[25] 52.525 52.525 veri yok
2019[25] 51.748 51.748 veri yok
2020[25] 52.110 52.110 veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

İklimi

değiştir

Karasal iklim görülür ve kuraktır[26]

Mutfak

değiştir

Cihanbeyli gömeç ekmeği 17.10.2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[27]

Notlar

değiştir
  1. ^ Kulu ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
  2. ^ Altınekin ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Nişanyan Yeradları". nisanyanmap.com (İngilizce). 31 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2021. 
  2. ^ (Devrim Sönmez, Eskiçağlardan Günümüze Kulu, Konya, 2004 dizgi Ofset).
  3. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  4. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  5. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  6. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  7. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  8. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  9. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  10. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  23. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  24. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  25. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Cihanbeyli Nüfusu - Konya". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Konya Cihanbeyli Nüfusu". nufusune.com. 
  26. ^ "İklim Sınıflandırması". www.mgm.gov.tr. 13 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2021. 
  27. ^ "Cihanbeyli Gömeç Ekmeği". Türk Patent ve Marka Kurumu. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Cihanbeyli&oldid=33875048" sayfasından alınmıştır