Bey

askeri, asalet ve nezaket unvanı

Bey, Türkçede erkeklerin kullandığı sanlardan birisidir. Diğerleri ise efendi, ağa, efe, çelebi, ağabey, amca, dayıdır. Eski Türkçedeki biçimi beg idi.[1][2]

17. yüzyılda Ayıntab şehri mahkeme kayıtlarında sanlar[3][4]
unvanlar 1656–1660 1689–1693 Değişiklik
Seyyid 342 878 157%
Molla 382 624 63%
El-Hac 2,409 2,509 4%
Bey 573 377 34% –
Çelebi 1,485 990 33% –
Efendi 909 609 33% –

Tarihsel kullanımları

değiştir
  1. Orta Asya Türk devletlerinin ve Orta Çağ sonlarındaki Anadolu Türkmen beyliklerinin yöneticilerine verilen san. İlk Osmanlı hükümdarları olan Osman Gazi ile Orhan Gazi birer bey idiler.
  2. Balkanlar'daki Osmanlı yayılmasının öncüsü konumundaki uçların yöneticileri bey sıfatını taşıyorlardı: Uç beyleri.
  3. Osmanlı idarî birimi olan sancakların yöneticileri bey sıfatını hâizdiler: Sancak beyleri.
  4. Tımar sistemindeki toprak sahiplerine verilen isim.
  5. Sancakların oluşturduğu beylerbeyliklerin yöneticisi olan kişinin sıfatı: Beylerbeyi.
  6. 1843 yılından Cumhuriyet'in kurulmasına kadar binbaşı ile miralay (albay) rütbesi arasındaki derecelere sahip subayların sıfatı.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ İlhan Ayverdi (Kasım 2011). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. Tek cilt (2 bas.). Kubbealtı Neşriyat. s. 140. ISBN 9756444762. 
  2. ^ "bey". Nişanyan Sözlük. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2015. 
  3. ^ Hülya Canbakal, Brill Publishing, Society and Politics in an Ottoman Town, Ayntab in the 17th Century (2007)
  4. ^ Demetrius Cantemir, The History of the Growth and Decay of the Othman Empire, (London: J.J. and P. Knapton, 1734–35), I: 44; Ettore Rossi, “‘Çelebi’ Kelimesi Hakkında EbùÍ u'ùd"a Atfedilen Bir Fetva,” Türk Dili Ara{tırmaları Yıllı<ı Belleten, (1954): 12–13.