Vikipedi

Anadolu Ajansı

Türk kamu haber ajansı

Anadolu Ajansı (AA), Türkiye Cumhuriyeti'nin resmî haber ajansıdır. Türk Kurtuluş Savaşı hakkındaki haberleri duyurmak amacıyla Mustafa Kemal Atatürk'ün talimatıyla Halide Edip Adıvar ve Yunus Nadi tarafından 6 Nisan 1920'de Ankara'da kuruldu.[1]

Anadolu Ajansı
Kuruluş6 Nisan 1920 (104 yıl önce) (1920-04-06)[2]
TürHaber ajansı
MerkezÇankaya, Ankara
Kurucu(lar)Mustafa Kemal Atatürk
Halide Edip Adıvar
Yunus Nadi[1]
Genel müdürSerdar Karagöz
Resmî siteaa.com.tr
Anadolu Ajansı'nın Ankara'da bulunan genel merkezi.

Tarihçe

değiştir

Anadolu Ajansı, Yunus Nadi ve Halide Edip Adıvar'ın fikir öncülüğünde, 6 Nisan 1920'de, Türkiye Büyük Millet Meclisi açılmadan 17 gün önce, Ankara'da kuruldu.

Mustafa Kemal Paşa imzalı Anadolu Ajansı'nın kurulduğuna ilişkin genelge günümüz Türkçesiyle şöyledir:[3]

"İslam'ın canevi olan Osmanlı Saltanatı merkezinin düşman işgaline geçmesi, bütün ülke ve ulusumuzun en büyük tehlikeyle karşılaşması sonucu olarak bütün Rumeli ve Anadolu'nun giriştiği ulusal ve kutsal savaşım sırasında, Müslüman kişilerin iç ve dış en doğru havadisle aydınlanmalarının zorunlu bir gereksinme olduğu önemle göz önüne alınmış, bunun sonucu, burada en yetkili kişilerden oluşan bir özel kurul yönetiminde, Anadolu Ajansı (AA) adı altında bir kurum kurulmuştur. Anadolu Ajansı'nın en hızlı araçlarla vereceği havadis ve bilgi aslında Temsilciler Kurulumuzun belgeli ve asıl kaynaklarının sonucu olacağı için bu ajans bildirimlerinin oraca ve özellikle Müdafaa-i Hukuk örgütümüzce dahi seçilecek caddelere ve toplanılacak yerlere asılması, dağıtımı, dahası bucak ve köylere dek ulaştırılması yolunda, olabildiğince çok yayınlanabilmesi için ivedili düzenlemeler yapılması, sonucundan da bilgi verilmesi önemle rica olunur."

Ajansın ilk yazıhanesi Kurtuluş Savaşı'nın ilk karargâhı olan Ankara'daki Ziraat Mektebi (şimdi Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü) binasında ayrılan bir bölüm olmuştur. Halide Edip Adıvar'a ayrılan ve büyük sofaya açılan dar ve uzun odalardan birisi ajansın bir nevi bürosu haline gelir. Odada büyük bir yazıhane, dosya raflar, sandalye ile birlikte 2 masa ve bir de eski yazı makinesi bulunmaktadır. Burada Adıvar İngilizce gazetelerin siyasete kaçan kısımlarını tercüme etmekte, Mustafa Kemal Paşa'nın katibi Hayati Bey'in getirdiği telgraflar arasında, Anadolu Ajansı veya Hâkimiyet-i Milliye için lazım olan parçaları kesmekte ve Mustafa Kemal Paşa'nın diğer muhaberatına ait yazıları hazırlamaktaydı.

İlk haberlerini servis etmeye 12 Nisan 1920'de başladı. Hem yurt içinden hem de yurt dışından haberlerin yer aldığı ilk bülten şu şekildedir:

"Devlet Merkezimizin düşman işgali altına geçmesi üzerine Anadolu ve Rumeli'nin Müdafaa-i Hukuk azim ve kararlılığı içinde yiğitçe harekete geçtiği şu sıralarda din ve vatan kardeşlerimizin en doğru haber ve bilgiler alabilmelerini sağlamak için kurulan Anadolu Ajansı bugünden itibaren göreve başlıyor. Bugün alınan haber ve bilgilerin oralarda da mümkün olduğu kadar fazla kimse tarafından okunup bilinmesi gereğini arz ve açıklamaya yer yoktur. Bu amaçla oralarda dahi özel örgütler meydana getirerek her gün vereceğimiz bilgilerin telgrafhane kapılarında siyah levhalar üzerine yazılması ve yeterli araç olan yerlerde basılması, yayınlanması ve dağıtılması, nahiyelere ve hatta köylere kadar gönderilmesi hususlarının yerine getirilmesini hepinizin vatan ve millet sevgisinden ve yardımlarından rica ederiz. Bu başlangıçtan sonra, bugünkü son bilgiler aşağıdadır."

Anadolu Ajansı, 2 Mart 1925 tarihinde Anadolu Ajansı Türk Anonim Şirketi ile özerk bir statü kazandı. 18 Kasım 2012'de Kahire merkezli Arapça Haberler Bölge Müdürlüğü açıldı.[4] 22 Ocak 2013'te Beyrut şubesi,[5] 30 Mayıs 2013'te de Gazze şubesi açıldı. Anadolu Ajansı, Türkçe, İngilizce, Arapça, Rusça, Fransızca, İspanyolca, Kürtçe, Soranice, Farsça, Endonezce, Boşnakça, Arnavutça, Makedonca olmak üzere 13 dilde yayın yapmaktadır.[6][7]

Yasal statüsü

değiştir
 
Ajansın kuruluş kararı.

Anadolu Ajansı, hukuki niteliği itibarıyla Ticaret Siciline kayıtlı bir anonim şirket statüsündedir.[8] Hisselerinin %47,75'i Hazine ve Maliye Bakanlığı’na, geri kalanı ise Ajans tüzel kişiliğine ve gerçek kişilere aittir.[9] Anadolu Ajansı Malları ve Personeli Hakkında 57 Sayılı özel kanunu bulunmaktadır. Anadolu Ajansı çalışanları devlet memuru değildir. Ajans personeli, Basın İş Kanunu’na ve İş Kanunu’na bağlı olarak çalışır. Ajans bünyesinde 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi kamu personeli istihdamı bulunmamaktadır. 57 sayılı Kanuna göre, Anadolu Ajansı malları Devlet malı sayılır. Bu mallar aleyhine cürüm işleyenler hakkında umumi hükümler dairesinde kovuşturma yapılır. Anadolu Ajansı personeli Türk Ceza Kanununun tatbikatında, memur sayılır.[10]

İçerik

değiştir

Anadolu Ajansı Türkçe, İngilizce, Arapça, Boşnakça, Rusça, Fransızca, Kürtçe/Sorani, Kürtçe/Kurmanci, Farsça, Arnavutça, Makedonca, Endonezce ve İspanyolca olmak üzere 13 dilde yayın yapmaktadır.

124 farklı uyruktan toplam 3000'in üzerinde çalışanı bulunan ajans; günlük ortalama 2000 haber, 2000'in üzerinde fotoğraf, 10'a yakın infografik ve 400'ün üzerinde video yayınlamakta ve 20'ye yakın canlı yayın yapmaktadır. Yurt dışında 41 ofisi ve 100 ülkede temsilciliği bulunmaktadır.[11]

Eleştiriler

değiştir

Anadolu Ajansı, kamu haberciliğinden giderek uzaklaşıp AK Parti'nin propaganda aygıtına döndüğü yönünde yoğun eleştirilere hedef olmaktadır.[12] Bir dönem Ajansın İngilizce haberler bölümünde editörlük yapan Kate O’Sullivan ve Laura Benitez, Ajansın AK Parti'nin "kukla tiyatrosundaki iplerden birine bağlı" olduğunu iddia etti.[13] Ajansa genel müdür olarak atanan Şenol Kazancı, AK Parti İstanbul İl Gençlik Kolları'nın kurucu başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eski danışmanıdır.[14] Ajansın Çanakkale bölgesinde görev alan muhabir ve çalışanlarının, Eylül 2015'te Türkiye genelinde meydana gelen şiddet olaylarına ilişkin Facebook üzerinden katliam çağrısında bulunduğu basına yansıdı.[15] AA çalışanı, yazdıklarının paylaşılan bir şeye yorum yapmaktan ibaret olduğu ve paylaşıma yaptığı yorumun kurumunu bağlamadığını ifade etti.[16]

Ajansın 2019 Türkiye yerel seçimi gecesi saat 23:21'de veri akışının kesilip[17] ertesi gün saat 13:00 sularında veri akşının tekrar devam etmesi[18] oldukça tepkiye neden oldu.[19] Bunun üzerine Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Sadi Güven'e sorulan bir soruya karşılık Anadolu Ajansı benim müşterim değil. Benden veri almıyor. Nereden alıyor bilmiyorum diye açıklamada bulunmuştu.[20]

23 Haziran İstanbul yerel seçiminde Anadolu Ajansı, ilk kez abonelerine veri yayını durdurdu ve 19.30'da veri akışına başlayacağını açıkladı. Anadolu Ajansı sonuçları açıklamadan, yeniden faaliyete geçen ANKA Haber Ajansı sonuçların önemli bir kısmını aktarmıştı.[21][22][23]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b "Kuruluşundan Bugüne Anadolu Ajansı". Anadolu Ajansı. 25 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2015. 
  2. ^ "Anadolu Ajansı 95 yaşında". Anadolu Ajansı. 5 Nisan 2015. 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2015. 
  3. ^ "Anadolu Ajansı 92 yaşında". Anadolu Ajansı. 6 Nisan 2012. 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2015. 
  4. ^ "Anadolu Ajansı. 25 Aralık 2012'de erişildi". 18 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2012. 
  5. ^ "AA Beyrut Bürosu açıldı". Anadolu Ajansı. Erişim tarihi: 23 Ekim 2023. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2015. 
  7. ^ "AA'nın Makedonca yayına başlaması ilgi çekti". www.aa.com.tr. 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ Bengi, Hilmi (1 Aralık 2011). "TARİHSEL SÜREÇ İÇİNDE ANADOLU AJANSI'NIN ÖZGÜN KURUMSAL YAPISI (1920-2011)". Atatürk Yolu Dergisi. ss. 299-341. doi:10.1501/Tite_0000000360. 5 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2021. 
  9. ^ Bengi, Hilmi. "Tarihsel Dönem İçerisinde Anadolu Ajansı'nın Özgün Kurumsal Yapısı" (PDF). ankara.edu.tr. Dr. Hilmi Bengü. 5 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Nisan 2021. 
  10. ^ "ANADOLU AJANSININ MALLARI VE PERSONELİ HAKKINDA KANUN" (PDF). www.mevzuat.gov.tr. 5 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Nisan 2021. 
  11. ^ "Anadolu Ajansının bir asırlık haber yolculuğu". www.trthaber.com. 
  12. ^ "Anadolu Ajansı'nı, iktidarın propaganda aygıtına çevirmekle eleştirilen genel müdür istifa etti - Diken". www.diken.com.tr. 1 Aralık 2014. 29 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2023. 
  13. ^ "Eski editörleri: AA, hükümetin kuklası - Diken". www.diken.com.tr. 9 Nisan 2014. 2 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2023. 
  14. ^ http://www.milliyet.com.tr/cankaya-kosku-nde-yeni-a-takimi/siyaset/detay/1935153/default.htm 8 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Milliyet. En son 9 Eylül 2015 tarihinde erişildi.
  15. ^ "AA muhabiri: Son görevimiz katliam olmalı, genç, yaşlı, hamile çocuk gözetmeksizin!". birgun.net. 3 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2023. 
  16. ^ "Doğruysa vahim: Son görevimiz katliam olmalı, genç, yaşlı, hamile çocuk gözetmeksizin". Cumhuriyet. 9 Ağustos 2015. 5 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2023. 
  17. ^ ""Veri akışı kesildi"". Bianet. Erişim tarihi: 1 Nisan 2019. 
  18. ^ "Anadolu Ajansı'ndan kamuoyuna yeni açıklama". Ankara'dan Haber. 15 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2019. 
  19. ^ "Arşivlenmiş kopya". Ahval News. 15 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2019. 
  20. ^ "YSK Başkanı Sadi Güven'den açıklama". CNN Türk. 15 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2019. 
  21. ^ "Anadolu Ajansı, veri akışına saat 19.30'da başlayacak". sozcu.com.tr. 24 Haziran 2019. 24 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2019. 
  22. ^ "İsmail Küçükkaya'dan Anadolu Ajansı yorumu! AA'da veri akışı yok". milligazete.com.tr. 23 Haziran 2019. 24 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2019. 
  23. ^ "İstanbul seçimini yaptı, İmamoğlu yeniden İBB Başkanı". sputniknews.com. 23 Haziran 2019. 24 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2019. 

Dış bağlantılar

değiştir


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Anadolu_Ajansı&oldid=33848460" sayfasından alınmıştır