Vakfıkebir
Vakfıkebir (Vakf-ı Kebir, eski adları: Büyük Liman, Fol (Rumca Pholí, yuva), Trabzon ilinin bir ilçesi olup batısında Beşikdüzü, güneyinde Tonya ve Düzköy, doğusunda ise Çarşıbaşı ve Akçaabat ilçeleri ile çevrilidir.
| Vakfıkebir | |
|---|---|
 Türkiye'de yeri | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Trabzon |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Mesut Yakuta |
| • Belediye başkanı | Fuat Koçal (Bağımsız) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 143 km² |
| Rakım | 20 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 28.209 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 27.332 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 61400 |
| İl alan kodu | 462 |
| İl plaka kodu | 61 |
Tarih
Vakfıkebir, kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber eski bir yerleşim yeridir. Tarih boyunca Hitit, Pers, Roma, Bizans ve Trabzon İmparatorluğu’nun hâkimiyetinde kalmış, 1461 yılında Osmanlı İmparatorluğu yönetimine girmiştir. Doğal liman olması nedeniyle tarihte deniz ulaşımının önemli merkezlerinden biri olmuştur.[kaynak belirtilmeli]
Bugünkü adını, Osmanlı sultanı I. Selim'in annesi Gülbahar Hatun'dan almıştır. Gülbahar Hatun Trabzon’da kurmuş olduğu Hatuniye Vakfı’na Vakfıkebir topraklarının gelirlerini de dahil etmiş, o zamanki adıyla Büyükliman olarak anılan kasaba bu tarihten sonra Vakfıkebir olarak (Büyük Vakıf) olarak anılmaya başlanmıştır.
Bir rivayete göre ilçenin adının ortaya çıkış kaynağı bir hikâyeye dayanmaktadır. İstanbul'dan Trabzon'da bulunan I. Selim'i ziyarete gelen Gülbahar Hatun, denizde fırtınaya yakalanmış ve karaya çıkacağı ilk yeri vakfedeceğini söylemiştir. Fırtına dinip, Trabzon'a ulaştığı yer Vakfıkebir sahili olunca, Gülbahar Hatun Vakfıkebir topraklarının gelirini kurduğu vakfa dahil etmiştir.[2]
Vakfıkebir 1874 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nun bir kazası olmuştur. Bu tarihte ilçe Akçaabat, Maçka, Yomra ilçeleriyle Trabzon’a bağlıdır. Belediye Teşkilatı 1877 yılında kurulmuştur. İlk Belediye Başkanı Bahadırzade Yusuf Ağa’dır. İlçede 1888 yılında ilk Rüştiye okulu, 1892 yılında ilk banka olarak Ziraat Bankası açılmıştır.
Vakfıkebir I.Dünya Savaşı sırasında 20 Temmuz 1916’da Rus İmparatorluğu'nun işgaline uğramıştır, işgal 14 Şubat 1918 tarihine kadar sürmüştür.
Vakfıkebir ilçesinden 1954 yılında güneyindeki Tonya, daha sonra 80 ve 90’lı yıllarda sırası ile batısındaki Beşikdüzü, Şalpazarı ve doğusundaki Çarşıbaşı ilçeleri ayrılarak bağımsız ilçe olmuşlardır. 1994 yılından beri ilçede Vakfıkebir Ekmek Festivali yapılmaktadır. 2018 Yılı Nüfus bilgilerine göre İlçe merkezinin nüfusu 28,209'dur.[3]
| İlçe | Mahalle Adı | Mahalle Nüfusü | |
| 2018 | Vakfıkebir | Kemaliye Mah. | 4.776 |
| 2018 | Vakfıkebir | Çarşı Mah. | 2.290 |
| 2018 | Vakfıkebir | Yalıköy Mah. | 1.678 |
| 2018 | Vakfıkebir | Büyükliman Mah. | 1.214 |
| 2018 | Vakfıkebir | Hacıköy Mah. | 1.208 |
| 2018 | Vakfıkebir | Hürriyet Mah. | 1.033 |
| 2018 | Vakfıkebir | Cumhuriyet Mah. | 1.022 |
| 2018 | Vakfıkebir | Deregözü Mah. | 935 |
| 2018 | Vakfıkebir | Çavuşlu Mah. | 744 |
| 2018 | Vakfıkebir | Körez Mah. | 727 |
| 2018 | Vakfıkebir | Rıdvanlı Mah. | 642 |
| 2018 | Vakfıkebir | İshaklı Mah. | 639 |
| 2018 | Vakfıkebir | Kirazlıkyeni Mah. | 626 |
| 2018 | Vakfıkebir | İlyaslı Mah. | 619 |
| 2018 | Vakfıkebir | Ballı Mah. | 604 |
| 2018 | Vakfıkebir | Hamzalı Mah. | 555 |
| 2018 | Vakfıkebir | Sekmenli Mah. | 551 |
| 2018 | Vakfıkebir | Fevziye Mah. | 476 |
| 2018 | Vakfıkebir | Karatepe Mah. | 473 |
| 2018 | Vakfıkebir | Kıranköy Mah. | 472 |
| 2018 | Vakfıkebir | Çamlık Mah. | 447 |
| 2018 | Vakfıkebir | Mahmutlu Mah | 430 |
| 2018 | Vakfıkebir | Soğuksu Mah. | 420 |
| 2018 | Vakfıkebir | Yaylacık Mah. | 412 |
| 2018 | Vakfıkebir | Caferli Mah. | 407 |
| 2018 | Vakfıkebir | Mısırlı Mah. | 406 |
| 2018 | Vakfıkebir | Tarlacık Mah. | 391 |
| 2018 | Vakfıkebir | Kirazlık Mah. | 335 |
| 2018 | Vakfıkebir | Ortaköy Mah. | 324 |
| 2018 | Vakfıkebir | Düzlük Mah. | 307 |
| 2018 | Vakfıkebir | Aydoğdu Mah. | 286 |
| 2018 | Vakfıkebir | Esentepe Mah. | 283 |
| 2018 | Vakfıkebir | Güneysu Mah. | 262 |
| 2018 | Vakfıkebir | Akköy Mah. | 257 |
| 2018 | Vakfıkebir | Çamlık Sahil Mah. | 257 |
| 2018 | Vakfıkebir | Güneyköy Mah. | 255 |
| 2018 | Vakfıkebir | Yıldız Mah. | 253 |
| 2018 | Vakfıkebir | Sinanlı Mah. | 252 |
| 2018 | Vakfıkebir | Köprücek Mah. | 217 |
| 2018 | Vakfıkebir | Şenocak Mah. | 180 |
| 2018 | Vakfıkebir | Açıkalan Mah. | 176 |
| 2018 | Vakfıkebir | Fethiye Mah. | 161 |
| 2018 | Vakfıkebir | Bozalan Mah. | 120 |
| 2018 | Vakfıkebir | Bahadırlı Mah. | 87 |
Coğrafi yapı
Vakfıkebir, Trabzon'un 40 km batısında olup, ilçe toprakları Doğuda Çarşıbaşı, Batıda Beşikdüzü, Güneyde Tonya ilçeleri ve Kuzeyde Karadeniz ile çevrilidir. İlçe merkezi; doğuda Işıklı (Yeros), batıda Zeytin (Yobol) burunları arasında meydana gelmiş genişçe bir merkezin en uç noktasında kuruludur. Bu nedenle ilçe adı, Coğrafi kitaplarında Büyükliman olarak da gösterilir. Işıklı fenerinden itibaren kıyı, güney batıya ve daha sonra Kuzey Batıya yönelerek Büyükliman adıyla anılan geniş koyu meydana geldikten sonra Zeytinburnuna ulaşır. Büyükliman koyu, karayele kısmen kapalı olup, denizciler için iyi sayılan bir demir atma yeridir.
Vakfıkebir, Karadeniz Bölgesi Doğu bölümünün iklim şartlarının etkisi altında olup burada iklim, ılıman iklimin denizsel karakterini taşır. Yazlar orta sıcaklıkta, kışlar ılık ve mevsimler yağışlı geçer. Yağmurun en yoğun olduğu mevsim sonbahar, ilkbahar ve kıştır.
Vakfıkebir ilçesinden 1954 yılında güneyindeki Tonya, daha sonra 80 ve 90’lı yıllarda sırası ile batısındaki Beşikdüzü, Şalpazarı ve doğusundaki Çarşıbaşı ilçeleri ayrılarak bağımsız ilçe olmuşlardır. 1994 yılından beri ilçede Vakfıkebir Ekmek Festivali yapılmaktadır.
Ekonomi
İlçenin başlıca gelir kaynağı tarım, hayvancılık, fındık ve balıkçılıktır. İlçede bir organize sanayi bölgesi ile çeşitli mandıralar bulunmaktadır. Şehir, taş fırınlarında pişen Vakfıkebir Ekmeği ve tereyağı ile ünlüdür.
Eğitim
İlköğretim okulları
| Okulun Adı | Derslik Sayısı | Öğrenci Sayısı |
| Kemaliye İ.Ö.O | 42 | 1239 |
| Cumhuriyet İ.Ö.O | 38 | 650 |
| Büyükliman İ.Ö.O | 24 | 400 |
| Osman Tan İ.Ö.O | 18 | 392 |
| Yalıköy İ.Ö.O | 13 | 265 |
İlçenin başlıca okulları yukarıda verilmiştir,
Lise ve Dengi Okullar
| Okulun Adı | Derslik Sayısı | Öğrenci Sayısı |
| Anadolu Lisesi | 38 | 902 |
| Gülbahar Hatun Anadolu Lisesi | 37 | 723 |
| Ömer Nakkaş Anadolu Sağlık Meslek Lisesi | 25 | 529 |
| Anadolu İmam Hatip Lisesi | 34 | 367 |
| İMKB Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezi | 31 | 556 |
Yükseköğretim
Vakfıkebir Meslek Yüksek Okulu, KTÜ bünyesinde 1992 yılında açılmış; 1994-1995 eğitim öğretim yılında Akçaabat'ta 2000-2001 eğitim öğretim yılında Vakfıkebir ilçemizde faaliyete geçmiş olup; makine programı, bilgisayar teknolojisi ve programlama programı, muhasebe, pazarlama, iklimlendirme-soğutma programı, büro yönetimi ve sekreterlik, elektronik-haberleşme ve işletme programı bölümleri gibi bölümlerle eğitim vermeye devam etmektedir. Bu bölümlerde 435 kız ve 697 erkek olmak üzere toplam 1156 öğrenci eğitim-öğretim görmektedir.
Özel Eğitim
İlçede İMKB Vakfıkebir Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezi, Vakfıkebir Anadolu Lisesi, Vakfıkebir Gülbahar Hatun Anadolu Lisesi K.T.Ü. ye bağlı olarak 1992 yılında eğitim öğretime açılan Vakfıkebir Meslek Yüksek Okulu,, Vakfıkebir Ömer Nakkaş Anadolu Sağlık Meslek Lisesi, Vakfıkebir Anadolu İmam Hatip Lisesi, Vakfıkebir Kemaliye İlköğretim Okulu, Vakfıkebir Atatürk İlköğretim Okulu, Vakfıkebir Cumhuriyet İlköğretim Okulu, Vakfıkebir Büyükliman İlköğretim Okulu ve Vakfıkebir Osman Tan İlköğretim Okulu ve Yalıköy beldesinde Yalıköy İlköğretim Okulu bulunur. Yetişkinler için Vakfıkebir halk eğitimi merkezi müdürlüğü faaliyetlerine sosyal ve kültürel alanda yürütmektedir.
Spor
İlçenin futbol takımı Vakfıkebir 1874 Futbol Kulübü'dür. Ayrıca Vakfıkebir Kirazlıkspor ve Vakfıkebir Büyükliman Belediyespor da ilçenin diğer bir futbol takımıdır.
Nüfus
2018 Yılı Nüfus bilgilerine göre İlçe merkezinin nüfusu 28,209'dur.[3]
| İlçe | Mahalle Adı | Mahalle Nüfusü | |
| 2018 | Vakfıkebir | Kemaliye Mah. | 4.776 |
| 2018 | Vakfıkebir | Çarşı Mah. | 2.290 |
| 2018 | Vakfıkebir | Yalıköy Mah. | 1.678 |
| 2018 | Vakfıkebir | Büyükliman Mah. | 1.214 |
| 2018 | Vakfıkebir | Hacıköy Mah. | 1.208 |
| 2018 | Vakfıkebir | Hürriyet Mah. | 1.033 |
| 2018 | Vakfıkebir | Cumhuriyet Mah. | 1.022 |
| 2018 | Vakfıkebir | Deregözü Mah. | 935 |
| 2018 | Vakfıkebir | Çavuşlu Mah. | 744 |
| 2018 | Vakfıkebir | Körez Mah. | 727 |
| 2018 | Vakfıkebir | Rıdvanlı Mah. | 642 |
| 2018 | Vakfıkebir | İshaklı Mah. | 639 |
| 2018 | Vakfıkebir | Kirazlıkyeni Mah. | 626 |
| 2018 | Vakfıkebir | İlyaslı Mah. | 619 |
| 2018 | Vakfıkebir | Ballı Mah. | 604 |
| 2018 | Vakfıkebir | Hamzalı Mah. | 555 |
| 2018 | Vakfıkebir | Sekmenli Mah. | 551 |
| 2018 | Vakfıkebir | Fevziye Mah. | 476 |
| 2018 | Vakfıkebir | Karatepe Mah. | 473 |
| 2018 | Vakfıkebir | Kıranköy Mah. | 472 |
| 2018 | Vakfıkebir | Çamlık Mah. | 447 |
| 2018 | Vakfıkebir | Mahmutlu Mah | 430 |
| 2018 | Vakfıkebir | Soğuksu Mah. | 420 |
| 2018 | Vakfıkebir | Yaylacık Mah. | 412 |
| 2018 | Vakfıkebir | Caferli Mah. | 407 |
| 2018 | Vakfıkebir | Mısırlı Mah. | 406 |
| 2018 | Vakfıkebir | Tarlacık Mah. | 391 |
| 2018 | Vakfıkebir | Kirazlık Mah. | 335 |
| 2018 | Vakfıkebir | Ortaköy Mah. | 324 |
| 2018 | Vakfıkebir | Düzlük Mah. | 307 |
| 2018 | Vakfıkebir | Aydoğdu Mah. | 286 |
| 2018 | Vakfıkebir | Esentepe Mah. | 283 |
| 2018 | Vakfıkebir | Güneysu Mah. | 262 |
| 2018 | Vakfıkebir | Akköy Mah. | 257 |
| 2018 | Vakfıkebir | Çamlık Sahil Mah. | 257 |
| 2018 | Vakfıkebir | Güneyköy Mah. | 255 |
| 2018 | Vakfıkebir | Yıldız Mah. | 253 |
| 2018 | Vakfıkebir | Sinanlı Mah. | 252 |
| 2018 | Vakfıkebir | Köprücek Mah. | 217 |
| 2018 | Vakfıkebir | Şenocak Mah. | 180 |
| 2018 | Vakfıkebir | Açıkalan Mah. | 176 |
| 2018 | Vakfıkebir | Fethiye Mah. | 161 |
| 2018 | Vakfıkebir | Bozalan Mah. | 120 |
| 2018 | Vakfıkebir | Bahadırlı Mah. | 87 |
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927[5] | 47.643 | 215 | 47.428 |
| 1935[6] | 60.857 | 1.189 | 59.668 |
| 1940[7] | 65.377 | 1.397 | 63.980 |
| 1945[8] | 66.291 | 1.341 | 64.950 |
| 1950[9] | 69.278 | 1.403 | 67.875 |
| 1955[10][a] | 58.606 | 1.376 | 57.230 |
| 1960[11] | 66.955 | 2.672 | 64.283 |
| 1965[12] | 79.570 | 5.032 | 74.538 |
| 1970[13] | 93.566 | 8.891 | 84.675 |
| 1975[14] | 104.623 | 12.556 | 92.067 |
| 1980[15] | 100.046 | 13.681 | 86.365 |
| 1985[16] | 99.896 | 15.303 | 84.593 |
| 1990[17][b] | 38.244 | 20.564 | 17.680 |
| 2000[18] | 53.227 | 33.394 | 19.833 |
| 2007[19] | 26.551 | 13.401 | 13.150 |
| 2008[20] | 26.670 | 13.779 | 12.891 |
| 2009[21] | 26.498 | 13.936 | 12.562 |
| 2010[22] | 26.434 | 14.111 | 12.323 |
| 2011[23] | 26.107 | 13.916 | 12.191 |
| 2012[24] | 26.291 | 13.434 | 12.857 |
| 2013[25] | 26.320 | 26.320 | veri yok |
| 2014[26] | 26.636 | 26.636 | veri yok |
| 2015[27] | 26.560 | 26.560 | veri yok |
| 2016[27] | 26.788 | 26.788 | veri yok |
| 2017[27] | 26.787 | 26.787 | veri yok |
| 2018[27] | 28.209 | 28.209 | veri yok |
| 2019[27] | 27.525 | 27.525 | veri yok |
| 2020[27] | 27.332 | 27.332 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Ayrıca bakınız
Notlar
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2013.
- ^ a b "Vakfıkebir Nüfusu". 8 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2023.
- ^ a b "Vakfıkebir'in Mahallelerine Göre Nüfus Dağılımı". 8 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2023.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Vakfıkebir Nüfusu - Trabzon". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Trabzon Vakfıkebir Nüfusu". nufusune.com.