Frankenstein: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Bot: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir)
İmmortalance (mesaj | katkılar)
k yazım hatası ve küçük düzenlemeler, yazış şekli: → (3)
 
(25 kullanıcı tarafından yapılan 42 ara revizyon gösterilmiyor)
1. satır:
{{Diğer anlamı2|Frankenstein}}
{{Kitap bilgi kutusu
| Kitap_adı = Frankenstein<br />ya da Modern Prometheus
Satır 12 ⟶ 13:
| Seri_adı =
| Konu =
| Türü = [[Gotik roman]], [[korku kurgu]], hafif [[hafif bilimkurgu]]
| Yayınevi =
| Basım_tarihi = 1 Ocak 1818 (Lackington, Hughes, Harding, Mavor & Jones)
Satır 27 ⟶ 28:
| Dizi =
}}
'''''Frankenstein ya da Modern Prometheus''''', İngiliz yazar [[Mary Shelley]] (1797–1851) tarafından yazılan ve genç bir bilim insanı olan &nbsp;[[Victor Frankenstein]]'ın  yarattığı alışılmışın dışında bir bilimsel deneyde garip şekilli ama [[Bilgelik|akıllı]] bir [[Frankenstein'ın Canavarı|yaratığın]] hikâyesini ele alan romandır. &nbsp;Shelley, hikâyeyi 18 yaşındayken yazmaya başladı ve romanın ilk baskısı, 1 Ocak 1818'de yazar 20 yaşındayken Londra'da isimsiz olarak yayımlandı.<ref>{{Haber kaynağı|soyadı=Staff writer|tarih=1 Ocak 1818|gazete=The Times|başlık=Books Published This Day|url=https://www.newspapers.com/image/32751068|sayı=10342|sayfa=4|konum yer=Londra|alıntı=This day is published, in 3 vols., price 16s. 6d., a Work of Imagination, to be entitled Frankenstein; or, The Modern Prometheus.|erişimtarihi=27 Ocak 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20181016212430/http://www.newspapers.com/image/32751068/|arşivtarihi=16 Ekim 2018|ölüurl=hayır}}</ref> &nbsp;Yazarın adı ilk kez 1823'te Fransa'da yayımlanan romanın ikinci baskısında yer aldı.
 
Shelley, 1814'te Avrupa boyunca seyahat ederek [[Gernsheim]]'de verdiği bir molada iki yüzyıl önce bir [[simya]]gerin deney yaptığı [[Frankenstein Kalesi]]'nden 17&nbsp;km uzakta olan Almanya'nın [[Ren Nehri]] boyunca yolculuk etti.<ref>Hobbler, Dorthy and Thomas. ''The Monsters: Mary Shelley and the Curse of Frankenstein''. Back Bay Books; 20 August 2007.</ref><ref>Garrett, Martin. ''Mary Shelley''. Oxford University Press, 2002</ref><ref>Seymour, Miranda. ''Mary Shelley''. Atlanta, GA: Grove Press, 2002. pg 110-111</ref> Daha sonra hikâyenin geçtiği yer olan &nbsp;[[Cenevre]] (İsviçre) bölgesine gitti ve burada  arkadaşları arasında -özellikle de sevgilisi ve gelecekteki kocası [[Percy Bysshe Shelley|Percy Shelley]]- yaptığı sohbetlerin konusu arasında &nbsp;[[galvanizm]] ve benzeri [[Okültizm|esrarengiz]] fikirler yer aldı. &nbsp;Mary, Percy, [[George Gordon Byron|Lord Byron]] ve [[John William Polidori|John Polidori]], en iyi korku hikâyesini kimin yazabileceğini görmek için bir yarışma düzenlemeye karar verdiler. Günlerce düşündükten sonra &nbsp;Shelley, canlı birini yaratan ve yaptığı şey yüzünden dehşete düşmüş bir bilim insanını tasavvur etti ve hayal ettiği şey, daha sonra romanının olay örgüsüne dönüştü.
 
''Frankenstein'', [[Gotik roman]] ve [[romantizm]] hareketleri unsurlarından etkilenmiştir. &nbsp;Yazdığı eser aynı zamanda, [[bilimkurgu]]nun ilk örneklerinden biridir. &nbsp;[[Brian Aldiss]], romanın  daha sonraki bilimkurgu romanlarına benzeyen fantastik ögelerle önceki öykülerden farklı olarak &nbsp;merkezi karakterin "kasıtlı bir karar vermesi" ve &nbsp;fantastik sonuçlar elde etmek için &nbsp;"laboratuvarda modern deneyler yapması"ndan ötürü ilk gerçek bilimkurgu öyküsü olarak düşünülmesi gerektiğini savunmuştur.<ref>''The Detached Retina: Aspects of SF and Fantasy'' by Brian Aldiss (1995), [https://books.google.com/books?id=N1WWSRVeOC8C&pg=PA78#v=onepage&q&f=false page 78] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20170317235955/https://books.google.com/books?id=N1WWSRVeOC8C&pg=PA78#v=onepage&q&f=false |tarih=17 Mart 2017 }}.</ref> &nbsp;Edebiyatta ve popüler kültürde önemli bir etkiye sahip olan &nbsp;''Frankenstein''; &nbsp;korku hikâyelerine, filmlere ve oyunlara etki etmiştir.
 
Romanın yayımlanmasından bu yana, canavarı nitelemek için "Frankenstein" ismi kullanılmaktadır. &nbsp;Bu kullanım bazen yanlış kabul edilir fakat  bu ifadeyi kullanan eleştirmenler bu tanımlamayı, oturmuş ve kabul edilebilir bir ifade sayarlar.<ref>Bergen Evans, ''Comfortable Words'', New York: Random House, 1957</ref><ref>Bryan Garner, ''A Dictionary of Modern American Usage'', New York, Oxford: Oxford University Press, 1998</ref><ref>''Merriam-Webster's Dictionary of American English'', Merriam-Webster: 2002</ref>  Yaratık romanda "yaratık", "canavar", "iblis", "başarısızlık", "sefil", "arkadaş" ve "o" olarak adlandırılır. &nbsp;Victor Frankenstein ile konuşmasında kendini "[[Âdem]] &nbsp;olması gerekirken haksız yere mutluluktan mahrum edilen, cennetinden kovulmuş bir meleğe" benzetir. Ayrıca yaratığın okuduğu ve kitabın alt başlığıyla da bağlantılı olan &nbsp;[[Kayıp Cennet|''Kayıp Cennet'']]'teki &nbsp;[[Lucifer]] &nbsp;ile de kendini durumunun timsali olarak görür.
 
== Konu ==
Satır 40 ⟶ 41:
 
=== Kaptan Walton'un tanıtıcı çerçeve anlatımı ===
''Frankenstein'' romanı, Kaptan Robert Walton ve kızkardeşi Margaret Walton Saville arasında kurgusal bir yazışmayı belgeleyen [[mektup roman]] halinde yazılmıştır. &nbsp;Walton, başarısız bir yazar ve kaptan olup [[Kuzey Kutbu]]'nu keşfetmek ve bilimsel bilgiyi, şöhret elde etme umuduyla genişletmek için yola çıkmaktadır. Yolculuk sırasında geminin mürettebatı &nbsp;yaklaşık yarım mil ötede bir kızağa sabitlenmiş, köpekler tarafından çekilen bodur bir binek aracının kuzey yönüne doğru gittiğini ve üstüne insan suretinde ama devasa boyutlarda bir yaratık oturduğunu ve yaratığın köpekleri idare ettiğini görür. Mürettebat &nbsp;birkaç saat sonra ekip [[Victor Frankenstein]] adında neredeyse donmakta olan ve zayıflamış bir adamı kurtarır. Adam, Walton'un da aynı şeyi dert ettiğini fark eder ve ona başından geçen büyük ve benzersiz felaketleri anlatmaya başlar. &nbsp;Anlatılan hikâye, Frankenstein'ın anlatılarının çerçevesi olarak kullanılır.
 
=== Victor Frankenstein'ın anlatımı ===
Victor çocukluğundan bahsetmekle başlar. [[Napoli]]'de zengin bir [[Cenevre|Cenevizli]] ailede doğan Victor ve kardeşleri Ernest ile William, Caroline Beaufort'un oğlu olan Alphonse Frankenstein'ın çocukları olarak &nbsp;kimya yoluyla dünyayı daha iyi anlamak için teşvik edilirler. Victor küçük bir çocukken &nbsp;birbiriyle çelişen binlerce teoriyi birleştirerek ve çeşitli bilgilerin bataklığında çaresizce çırpınarak çökertilmiş sistemlerle uğraşır. &nbsp;Victor beş yaşındayken ailesi, hayatını koruyucu bir ailenin yanında sürdüren &nbsp;İtalyan asilzadesinin yetim kızı &nbsp;Elizabeth Lavenza'yı evlatlık edinir ve Victor, kıza daha sonra aşık olur. &nbsp;Bu süreçte Victor'un ebeveynleri Alphonse ve Caroline, William'ın dadısı olacak Justine Moritz adlı başka bir yetim, evlatlık alır.
 
Almanya'daki [[Ingolstadt]] Üniversitesi'nden ayrılmadan önce annesi [[Kızıl (hastalık)|kızıl hastalıktan]] ölür ve Victor, annesinin yasıyla baş etmek için kendini deneylere gömer. &nbsp;Üniversitede, kimya ve diğer bilim dallarından oldukça başarılı olup yakın bir sürede canlı olmayan maddelere hayat vermek için gizli bir teknik geliştirmektedir. &nbsp;Sonunda, bir insan türü yaratmayı üstlenir fakat küçük parçaların detayları kendi hızını yavaşlatacağını düşündüğünden 2,4 metre boyunda ve orantılı uzuvlara sahip devasa boyutlarda bir yaratık geliştirmeye karar verir. Güzel bir yaratık yaratma niyetine rağmen yaratığın gözleri ve teni sarıydı. Ayrıca sapsarı teni yaratığın teni ve altlarındaki damarları zar zor örtmektedir. Çalışmasından iğrenen Victor, yaratık uyandığında ondan korkup kaçar. &nbsp;Sokakları dolaşırken çocukluk arkadaşı Henry Clerval ile karşılaşır ve Henry'yi kendi evine götürür. Henry'nin canavarı görmesinden çekinir fakat canavarın kaçmasıyla bununla uğraşmak zorunda kalmaz.
 
Victor, hastalanır ve Henry kendisine bakar. Dört aylık bir nekahet döneminden sonra erkek kardeşi William'ın öldürüldüğünü öğrenince evine döner. Victor, Cenevre'ye ulaştığında canavarı olay mahallinde görür ve canavar dağa tırmanırken ondan kendisinin sorumlu olduğuna inanır. &nbsp;William'ın dadısı Justine Moritz, Caroline'in minyatür bir portresini içeren William'ın madalyonunun cebinde bulunmasıyla &nbsp;William'ı öldürme suçundan yargılanır ve suçlu bulunur. Victor, gerçeği anlatsa da kimsenin kendisine inanmayacağını bildiği için çaresizce sessiz kalır. Justine cinayet suçundan idam edilir.
 
Keder, üzüntü ve suçluluk duygusu içindeki Victor dağlara çekilir. Yaratık onu bulur ve yaşadıklarını Victor'un bilmesini ister.
Satır 53 ⟶ 54:
=== Yaratığın anlatımı ===
 
Düşünebilen ve konuşabilen yaratık, hayatının ilk günlerini doğada yalnız başına geçirmiş; insanlarından kendisinden korktuğunu ve nefret ettiğini anlayarak, saklanmaya başlamıştır. &nbsp;Bir kulübeye bağlı terk edilmiş bir yapıda yaşarken orada yaşayan fakir bir aileye ilgi duyar ve &nbsp;ihtiyatlı bir şekilde aile için odun toplamaya başlar. &nbsp;Aylarca ailenin arasında gizlice yaşayan yaratık, onları dinleyerek konuşmayı öğrenmiş ve ormanda kayıp kitap çantasını keşfetmesiyle okumayı öğrenmiştir. &nbsp;Bir gölette yansımasını gördüğünde fiziksel görünüşünün korkunç olduğunu fark eder ve görünüşünün normal insanları nasıl korkuttuğu anlayınca dehşete kapılır. &nbsp;Bununla birlikte, arkadaşı olma umuduyla ailenin yanına yaklaşır. &nbsp;Başlangıçta ailenin görme engelli babasıyla arkadaşlık kurmayı başarır fakat ailenin diğer üyeleri korkup evden kaçınca yaratık öfkelenir ve evden ayrılır. Ardından yaratıcısının kendisini nefret ettiği bir dünyaya getirdiği için yaratıcısından intikam alacağına dair yemin eder. &nbsp;Victor'un günlüğündeki ayrıntıları kullanarak Victor'un Cenevre'deki aile mülküne gider, William'ı öldürür ve kurbanının madalyonunu JustineJustince'in elbisesine yerleştirir.
 
Yaratık, &nbsp;canlı bir varlık olarak mutlu olma hakkı olduğunu savunur ve Victor'dan kendisi gibi bir kadın eş yaratmasını ister. &nbsp;İsteği gerçekleşirse &nbsp;[[Güney Amerika]]’nın'nın uçsuz bucaksız ormanlarına giderek ortadan kaybolacağına söz verir. &nbsp;Talebinin reddedilmesi halinde ise Victor'un sağ kalan arkadaşlarını ve sevdiklerini öldüreceğini ve onu tamamen mahvedinceye kadar durmayacağını söyler.
 
Victor, ailesinin başına kötü şeyler gelebileceği endişesiyle yaratığın fikrini gönülsüzce kabul eder. Yaratık, süreci gizlice izleyeceğini söyler. 
 
=== Victor Frankenstein'ın anlatımının devamı ===
 
Clerval, [[İngiltere]]'ye kadar Victor'a eşlik eder ve &nbsp;[[İskoçya]]'nın [[Perth, İskoçya|Perth]] kentine varınca Victor'un ısrarıyla ayrılır. &nbsp;Victor, yaratığın onu takip ettiğinden şüphelenmektedir. &nbsp;[[Orkney Adaları]]'nda kadın yaratık üzerinde çalışırken yaratacağı kadının yaratıktan nefret edecek biri ya da yaratıktan daha şeytani biri olması halinde yaşanabileceklerden endişe duyar. Ayrıca iki yaratığın insanoğlunun ölümüne yol açabilecek bir ırkın oluşmasına neden olabileceğini düşünür. Yaratığı pencerede görünce yaratığın kendisini gerçekten takip ettiğini anlayan Victor, tamamlanmamış kadın yaratığı parçalara ayırır. Yaratık olanlardan sonra çalışmaya devam etmesi için Victor'u tehdit eder ancak Victor, yaratığın kötü olduğuna, eşini de kötü yapacağına ve çiftin tüm insanlığı tehdit edeceğine inanmaktadır. Victor, çalışmayı yok edince yaratık kendisine şimdi ayrılacağını ama Victor'un düğün gecesinde yeniden görüşeceklerini söyler. Victor, bu tehdidi kendi yaşamına yönelik olarak algılar ve mutlu olduğu bir anda yaratığın kendisini öldüreceğine inanır. 
 
Victor, [[İrlanda (ada)|İrlanda]]'ya geldiğinde &nbsp;Clerval'i öldürmek suçlamasıyla tutuklanır. &nbsp;Yaratık, Clerval'i boğarak öldürmüştür ve &nbsp;yaratıcısının geldiği yerde bulunması için cesedi terk etmiştir. &nbsp;Victor beraat eder ve Elizabeth'e kendi babasından kalan mirasın bir kısmını Elizabeth'e teslim eden babasıyla Cenevre'deki evine döner.
 
Cenevre'de Elizabeth'le evlenme hazırlığında olan Victor, kendini tabancalarla ve bir hançerle silahlandırarak yaratıkla savaşmaya hazırlanır. &nbsp;Victor, düğünlerinin ertesi gecesi Elizabeth'e odasında kalmasını söyler, kendisi ise "iblis"i aramaktadır. &nbsp;Victor evde arama yaparken yaratık,  Elizabeth'i boğarak öldürür. &nbsp;Victor, Elizabeth'in cesedini işaret eden Yaratık'ı pencereden görür ve onu vurmaya çalışır ancak yaratık kaçar. &nbsp;Cenevre'ye döndükten sonra Victor'un babası, yaşlılıktan ve &nbsp;Elizabeth'in ölümünden birkaç gün sonra zayıf düşer ve ölür. İntikam almak isteyen Victor, yaratığı Kuzey Kutbu'na kadar takip eder ancak yorgunluktan bitkin düşer ve [[hipotermi]]ye yakalanır.
 
=== YüzbaşıKaptan Walton'un bitirici çerçeve anlatımı ===
Victor'un anlatımının sonunda Kaptan Walton, hikâyeyi anlatmaya devam ederek Victor'un çerçeve anlatımını bitirir. &nbsp;Yaratık kaybolduktan birkaç gün sonra gemi buz parçaları arasında kapana kısılır ve Walton ekibinin geri kalanı serbest bırakıldıktan sonra güneye dönmek için ısrar etmeden önce birçok mürettebat soğuktan ölür. &nbsp;Walton, Victor'un hikâyesini bir uyarı olarak görür ve gemiyi çevirmeye karar verir.
 
Victor kısa bir süre sonra ölür ancak ölmeden önce Walton'a &nbsp;"kendini hırslara kaptırmaktan kaçın" der. &nbsp;Walton, gemisinde ve Victor'un cesedini yas tutan yaratığı fark eder. &nbsp;Yaratık, Walton'a Victor'un ölümünün kendisine huzur getirmediğini aksine, işlediği suçların onu tamamen yalnız bıraktığını söyler. Yaratık, &nbsp;lombozdan dışarı, geminin yanında duran buzulun üstüne atlayarak çok geçmeden dalgalarla sürüklenip karanlığın içinde, uzaklarda gözden kaybolur.
 
== Karakterler ==
* '''[[Victor Frankenstein]]''': &nbsp;Hikâyenin çoğunun baş kahramanı ve anlatıcısı. Canavarın yaratıcısıdır.
* '''[[Frankenstein'ın Canavarı|Yaratık (Frankenstein'ın canavarı)]]''' &nbsp;- Victor Frankenstein tarafından yaratılan korkunç yaratık.
* '''Bayan &nbsp;Margaret Saville''':  &nbsp;İngiltere vatandaşı. Robert Walton'ın kızı. Yazılan mektupların alıcısı.
* '''Kaptan Robert Walton''': &nbsp;Victor'u alan teknenin kaptanı. Bayan Margaret Saville'nin kardeşi ve mektupları yazan kişi.
* '''Beaufort''': &nbsp;Tüccar. Caroline Beaufort'un babası. Victor'un babasının en samimi arkadaşlarından biri.
* '''Caroline Beaufort''': Beaufort'un kızı, Victor'un annesi.
* '''Ernest''': &nbsp;Victor'un kardeşi. Victor'dan yedi yaş küçüktür.
* '''Henry Clerval''': &nbsp;Victor'un çocukluğundan beri en yakın arkadaşı. Cenevre tüccarının oğlu.
* '''Justine Moritz''': &nbsp;Madame Moritz'in kızı. Frankenstein ailesiyle birlikte 12 yaşından itibaren yaşamış ve William'ı öldürdüğü suçuyla asılmıştır.
* '''Elizabeth Lavenza''': &nbsp;Milano asıllı birinin kızı. Annesi bir Almandı ve onu doğururken ölmüştür. &nbsp;Frankenstein evinde Victor'un "kuzeni" olarak yetiştirildi.
* '''William''': Victor’unVictor'un en küçük kardeşi.
* '''M. Krempe''': &nbsp;Ingolstadt Üniversitesi'nde doğa felsefesi profesörü. Tuhaf ama kendini ilimin sırlarına adamış bir adamdır. Victor'a ilham vermiştir.
* '''[[Dr. Waldman|M. Waldman]]''': &nbsp;Ingolstadt'taki bir profesör. Victor'a ilham vermiştir.
* '''Agatha''': De Lacey. Felix’inFelix'in kız kardeşinin kızı.
* '''Felix''': De Lacey'in oğlu.
* '''De Lacey''':  Fransa'da iyi bir ailenin soyundan gelen kör bir ihtiyar adamdır. &nbsp;Agatha ve Felix'in babası. Ailesi canavar tarafından izlenmiş ve  onlardan habersizce yaratık konuşmayı ve okumayı onlardan öğrenmiştir.
* '''Safie''': Türk bir tüccar ile Hıristiyan&nbsp;Hristiyan bir Arap'ın kızı.
* '''Bay Kirwin''': Bir hakim.
* '''Daniel Nugent''': Cinayet davasında Victor'a karşı bir tanık.
Satır 95 ⟶ 96:
== Kompozisyon ==
[[Dosya:FrankensteinDraft.jpg|sağ|küçükresim|Frankenstein'ın taslağı ("Zorlu çalışmalarımın başarıyla tamamlandığını görmem, kasvetli bir kasım gecesine rast geldi...")]]
1816 yılının yağışlı yazı olan "[[Yaz Yaşanmayan Yıl]]" sırasında dünya 1815'dete [[Tambora Dağı]]'nın patlaması sonucu uzun bir soğuk [[volkanik kış]]a kilitlendi.<ref>Sunstein, 118.</ref> &nbsp;18 yaşındaki [[Mary Shelley]] ve sevgilisi -daha sonra kocası olacak olan- [[Percy Bysshe Shelley]], İsviçre'de [[Cenevre Gölü]]'nden [[Villa Diodati]]'de [[George Gordon Byron|Lord Byron]]'u ziyaret etti. &nbsp;Hava, sürekli olarak çok soğuk ve kasvetli olduğu bu yaz, planladıkları açık hava etkinliklerini gerçekleştiremeyince grup, şafak vaktine kadar evin içinde inzivaya çekildi.
 
Byron'un villasında şömine başında otururken grup ''[[Fantasmagoriana]]'' adlı kitaptan  Fransızcaya tercüme edilen Alman hayalet hikâyeleri okuyarak zamanını geçirdi.<ref>Dr. John Polidori, "The Vampyre" 1819, The New Monthly Magazine and Universal Register; London: H. Colburn, 1814–1820. Vol. 1, No. 63.</ref> &nbsp;Daha sonra Byron, "herkesin bir hayalet hikâyesi yazması"nı önerdi.<ref>paragraph 7, Introduction, Frankenstein 1831 edition</ref>  Bir hikâye tasarlayamayan genç Mary,  endişelendi: &nbsp;"Hikâye düşündün mü? [Bu soru] bana her sabah soruldu ve küçük düşürücü bir olumsuzlukla cevap vermek zorunda kaldım."<ref>paragraph 8, Introduction, Frankenstein 1831 edition</ref> Yaz ortasının bir akşamında tartışmalar yaşam &nbsp;ilkesinin doğasına çevrildi. &nbsp;"Belki de bir ceset yeniden hayat bulacaktı." dedi ve "[[Galvanizm]] böyle şeyleri simgelemişti." diye ekledi Mary.<ref>paragraph 10, Introduction, Frankenstein 1831 edition</ref>  Gece yarısından sonra inzivaya çekilmişlerdi. Mary, uyumakta zorlandı ve yarı uyur yarı uyanık hâldeyken bir "uyanık düş" gördü ve gördüğü bu hayalin dehşetiyle irkildi.<ref>Shelley, Mary. Paragraphs 11–13, [http://www.gutenberg.org/files/42324/42324-h/42324-h.htm "Introduction" ''Frankenstein'' (1831 edition)] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20140106031820/http://www.gutenberg.org/files/42324/42324-h/42324-h.htm |tarih=6 Ocak 2014 }} Gutenberg</ref>
 
Eylül 2011'de gökbilimcigök bilimci Donald Olson, önceki yıl &nbsp;Cenevre Gölü villasını ziyaret ettikten ve ayı ile  yıldızların hareketi hakkındaki verileri inceledikten sonra Mary'nin "uyanık düş"ünün Lord Byron'un herkesin bir hayalet hikayesihikâyesi yazmasnıyazmasını önerdikten birkaç gün sonra &nbsp;16 Haziran 1816'da "saat 2 ila 3 arasında" gerçekleştiği sonucuna vardı.<ref name="astro">Radford, Tim, ''[https://www.theguardian.com/books/2011/sep/26/frankenstein-hour-creation-identified-astronomers Frankenstein's hour of creation identified by astronomers] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20170302174254/https://www.theguardian.com/books/2011/sep/26/frankenstein-hour-creation-identified-astronomers |tarih=2 Mart 2017 }}'', The Guardian, Sunday 25 September 2011 (retrieved 5 January 2014)</ref>
 
Mary, kısa bir hikâye olacağını varsaydığı şeyi yazmaya başladı. Percy Shelley'nin cesaretlendirmesiyle hikâyeyi tam teşekküllü bir roman haline getirdi.<ref>Bennett, ''An Introduction'', 30–31; Sunstein, 124.</ref> Daha sonradan İsviçre'deki o yaz mevsimini, "çocukluktan hayata attığı ilk adım" olarak yorumladı.<ref>Sunstein, 117.</ref> &nbsp;Shelley romanın ilk dört bölümünü, kız kardeşi Fanny'nin intiharının ardından birkaç hafta içinde yazdı.<ref>Hay, 103.</ref> Byron, [[Balkanlar]] 'ı gezerken duyduğu [[vampir]] efsanelerine dayanan bir parça yazmayı başarmış ve [[John William Polidori|John Polidori]] romantik vampir edebiyat türünün atası olan [[The Vampyre|''The Vampyre'']]'ı (1819) yaratmıştır. Böylece efsanevi bu iki hikâye, bu özel toplantılardan çıkmıştır.
 
Grup aydınlanma ve karşı-aydınlanma fikirlerinden de bahsetti. Shelley, aydınlanma fikrinin siyasi liderlerin güçlerini sorumlu bir şekilde kullanmaları halinde toplumu ilerletebileceğini ve büyütebileceğini bununla birlikte yanlış kullanılmış romantik fikrin toplumu yok edebileceğini düşünüyordu.<ref>Bennett 36–42</ref><ref>Bennett, Betty T. Mary Wollstonecraft Shelley: An Introduction. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1998.</ref>
 
Mary ile Percy Bysshe Shelley'nin 1818'deki ilk üç ciltlik baskısı (1816-1817 yazısı)  ve Mary Shelley'nin yayıncısı için hazılanmışhazırlanmış temiz bir kopyası, şu an &nbsp;[[Oxford]]'daki [[Bodleian Kütüphanesi]]'nde yer almaktadır.<ref>{{Web kaynağı | tarih = 15 Aralık 2009 | başlık = OX.ac.uk | url = http://www.bodley.ox.ac.uk/dept/scwmss/wmss/online/1500-1900/abinger/abinger.html | erişimtarihi = 28 Ağustos 2010 | yayıncı = Bodley.ox.ac.uk | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171205102149/http://www.bodley.ox.ac.uk/dept/scwmss/wmss/online/1500-1900/abinger/abinger.html | arşivtarihi = 5 Aralık 2017 | ölüurl = no hayır}}</ref> &nbsp;2008'de Bodleian, Mary Shelley'nin orijinal metninin Percy Shelley'nin eklemeleri ve müdahaleleri ile karşılaştırmalarını içeren, Charles E. Robinson tarafından düzenlenmiş ''Frankenstein''<nowiki/>'ın yeni bir basımını yayımladı.<ref>{{Kitap kaynağı|yazar=Mary Shelley, with Percy Shelley|yıl=2008|başlık=The Original Frankenstein|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150925134955/http://www.bodleianshop.co.uk/the-original-frankenstein.html|ölüurl=yesevet|url=http://www.bodleianshop.co.uk/the-original-frankenstein.html|arşivtarihi=25 Eylül 2015|konumyer=Oxford|yayıncı=Bodleian Library|editör=Charles E. Robinson|isbn=978-1-851-24396-9|erişimtarihi=27 Ocak 2018}}</ref>
 
== Yayımlanma ==
[[Dosya:Mary_Wollstonecraft_Shelley_Rothwell.tif|sol|küçükresim|200pxupright=0.91|[[Richard Rothwell]]'in çizdiği [[Mary Shelley]] portresi (1840–41)]]
Shelley, yazısını Nisan/Mayıs 1817'de tamamladı ve &nbsp;''Frankenstein ya da Modern Prometheus'', 1 Ocak 1818'de<ref name="Robinson1996">{{Kitap kaynağı|soyadı=Robinson|ad=Charles|yıl=1996|başlık=The Frankenstein Notebooks: A Facsimile Edition |url=https://books.google.com/books/about/The_Frankenstein_Notebooks.html?id=9q6tjgEACAAJ |cilt=1|sayfa=xxv|yayıncı=Garland Publishing, Inc.|alıntı="She began that novel as Mary Godwin in June 1816 when she was eighteen years old, she finished it as Mary Shelley in April/May 1817 when she was nineteen . . . and she published it anonymously on 1 January 1818 when she was twenty."|erişimtarihi=27 Ocak 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170316132025/https://books.google.com/books/about/The_Frankenstein_Notebooks.html?id=9q6tjgEACAAJ|arşivtarihi=16 Mart 2017|ölüurl=hayır}}</ref> küçük bir  Londra yayınevi olan  Lackington, Hughes, Harding, Mavor, & Jones tarafından basıldı.<ref>Bennett, Betty T. Mary Wollstonecraft. ''Shelley: An Introduction.'' Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1998</ref><ref>D. L. Macdonald and Kathleen Scherf, "A Note on the Text", Frankenstein, 2nd ed., Peterborough: Broadview Press, 1999.</ref> &nbsp;İsimsiz olarak, [[Percy Bysshe Shelley]] tarafından Mary için yazılmış bir önsöz ve babası filozof &nbsp;[[William Godwin]]'e ithaf ile yayımlandı. &nbsp;19. yüzyılın ilk baskılarında kullanılan standart "üçlü katmanlı" formatta sadece 500 kopyadan oluşan üç cilt halinde piyasaya sürüldü.
 
''Frankenstein''<nowiki/>'ın ikinci baskısı, &nbsp;Richard Brinsley Peake tarafından yazılan &nbsp;Presumption; or, the Fate of Frankenstein adlı piyesin başarısından sonra  11 Ağustos 1822'de iki cilt halinde yayınlandı (G. ve W. B. Whittaker tarafından) yayımlandı.<ref>{{Kitap kaynağı|soyadı=Wollstonecraft Shelley|ad=Mary|yazarbağı=Mary Shelley|yıl=2000|başlık=Frankenstein|url=https://books.google.com/books?id=qykBJvG0iJQC&pg=PA3&lpg=PA3&dq=Presumption;+or,+the+Fate+of+Frankenstein+shelley&source=bl&ots=oSVYNcxkcK&sig=_irYl8LMfaANIpdNHZqQg3WQkNA&hl=en&ei=v3W5TZ68CY2LhQeo4PH9Dg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=10&ved=0CFQQ6AEwCQ#v=onepage&q=Presumption%3B%20or%2C%20the%20Fate%20of%20Frankenstein%20shelley&f=false|sayfa=3|yayıncı=Bedford Publishing|erişimtarihi=27 Ocak 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170317235938/https://books.google.com/books?id=qykBJvG0iJQC&pg=PA3&lpg=PA3&dq=Presumption;+or,+the+Fate+of+Frankenstein+shelley&source=bl&ots=oSVYNcxkcK&sig=_irYl8LMfaANIpdNHZqQg3WQkNA&hl=en&ei=v3W5TZ68CY2LhQeo4PH9Dg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=10&ved=0CFQQ6AEwCQ#v=onepage&q=Presumption%3B%20or%2C%20the%20Fate%20of%20Frankenstein%20shelley&f=false|arşivtarihi=17 Mart 2017|ölüurl=hayır}}</ref>  Bu baskıda, kitabın yazarı olarak kapakta &nbsp;Mary Shelley'nin adı yer almıştır.
 
31 Ekim 1831'de [[Henry Colburn]] & Richard Bentley tarafından yayımlanan tek bir ciltlik "popüler" baskısı ortaya çıktı.<ref>See forward to ''Barnes and Noble'' classic edition.</ref> Mary Shelley, bu baskıda hikâyeyi kısmen daha radikal hâle getirmek için ağır bir şekilde revize etti ve hikâyenin oluşumunun biraz süslenmiş halini içeren uzun bir yeni önsöz yazdı. &nbsp;1818 yılındaki metni birkaç basım takip ederken, bu basım en çok yayımlanan ve okunan basımdır.<ref>The edition published by ''Forgotten Books'' is the original text, as is the "Ignatius Critical Edition". ''Vintage Books'' has an edition presenting both versions.</ref>  &nbsp;Bazı uzmanlar, eserin orijinal versiyonunu tercih ederek bu versiyonun, &nbsp;Mary Shelley'nin hayal gücünün ruhunu koruduğunu belirtmektedir.
 
2008 yılında Charles E. Robinson'ın düzenlediği ''The Original Frankenstein'' adlı romanın yeni baskısı yayınlandı.  &nbsp;Robinson, Mary Shelley tarafından yazılan orijinal elyazmasını inceledi ve Percy Bysshe Shelley'nin yaptığı düzenlemeleri kaydetti.<ref>{{Haber kaynağı|yazar=James Grande|tarih=25 Kasım 2008|eser=The Independent|başlık=The Original Frankenstein, By Mary Shelley with Percy Shelley ed Charles E Robinson|url=https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/books/reviews/the-original-frankenstein-by-mary-shelley-with-percy-shelley-ed-charles-e-robinson-1017483.html|erişimtarihi=4 Ekim 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20161010031808/http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/books/reviews/the-original-frankenstein-by-mary-shelley-with-percy-shelley-ed-charles-e-robinson-1017483.html|arşivtarihi=10 Ekim 2016|ölüurl=hayır}}</ref>
 
== Frankenstein ve Canavarı ==
Satır 121 ⟶ 122:
=== Yaratık ===
 
[[Dosya:Punch_Anti-Irish_propaganda_(1882)_Irish_Frankenstein.jpg|küçükresim|İngiliz bir [[Siyasi karikatür|siyasî karikatürist]], İrlanda [[Fenian Hareketi]]'ni [[Phoenix Park cinayetleri]]nin ardından Frankenstein'ın yaratığına benzetmiştir. İllüstrasyon, 1882 tarihli ''Punch'' dergisinin bir sayısından alınmıştır.<ref>[https://www.nlm.nih.gov/hmd/frankenstein/escaping.html Frankenstein:Celluloid Monster] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160515180541/https://www.nlm.nih.gov/hmd/frankenstein/escaping.html |tarih=15 Mayıs 2016 }} at the National Library of Medicine website of the (U.S.) National Institutes of Health</ref>]]
 
Frankenstein, yarattığı canavarı reddetmesiyle yaratığa bir isim vermemiş, bu da kimlik eksikliğine yol açmıştır. Roman boyunca "yaratık", "canavar", "iblis", "başarısızlık", "sefil", "arkadaş" ve "o" gibi sözcüklerle nitelenmiştir. &nbsp;Frankenstein, 10. Bölüm'de yaratıkla sohbet ettiğinde yaratık için "iğrenç canavar", "aşağılık iblis",  "iğrenç yoldaş" gibi tanımlar kullanır. Frankenstein'ın anlatımları boyunca Shelley yaratığı "[[Âdem]]" olarak nitelemiştir.<ref>{{Web kaynağı|başlık=Frankenstein: Penetrating the Secrets of Nature / Exhibit Text|arşivurl=https://web.archive.org/web/20061204162542/http://www.ala.org/ala/ppo/currentprograms/frankenstein/exhibittext.pdf|deadurlölüurl=yesevet|url=http://www.ala.org/ala/ppo/currentprograms/frankenstein/exhibittext.pdf|erişimtarihi=31 Aralık 2007|yayıncı=[[National Library of Medicine]] and ALA Public Programs Office|biçim=PDF|arşivtarihi=4 Aralık 2006}}</ref> &nbsp;Shelley, şu epigrafla &nbsp;[[Aden bahçesi]]ndeki &nbsp;[[ilk insan]]a gönderme yapmıştır: 
<blockquote>
Ey Yaratan, ben mi istedim, çamurumdan<br>
Satır 129 ⟶ 130:
Karanlıktan beni çıkart diye?<br>
—[[John Milton]], ''[[Kayıp Cennet]]'' (X. 743–5)</blockquote>
Yaratık, daha sonraki çalışmalarda kadavradan meydana gelen ve elektrik kullanımı ile [[Ölmemiş|yeniden canlandırılan]] bütün vücut parçalarının bir bileşimi olarak tanımlansa da &nbsp;bu açıklama Shelley'nin çalışmasıyla tamamen uyumlu değildir: &nbsp;hem elektrik kullanımı hem de Frankenstein'ın canavarının arıtılmış görüntüsü, [[James Whale]]'in 1931'de popüler olan [[Frankenstein (film, 1931)|hikâyenin film uyarlaması]] ve yaratığa dayanan diğer ilk film çalışmaların bir sonucudur. &nbsp;Shelley'nin orijinal eserinde Dr. Frankenstein daha önce bilinmeyen yaşamın temel ilkesini keşfeder ve &nbsp;bu kavrama, cansız maddeye canlılık kazandıran bir yöntem geliştirmesine izin verir &nbsp;ancak sürecin tam doğası büyük ölçüde belirsiz kalır. &nbsp;Doktor, bu gücü kullanmada oldukça tereddüt ettikten sonra iki yıl boyunca yaratığın vücudunu titizlikle inşa eder ve belirtmediği süreci kullanarak yaratığa hayat verir.
 
Yaratık çoğu kez yanlış bir şekilde "Frankenstein" olarak adlandırılmaktadır.  1908 yılında bir yazar konu hakkında "Kültürlü insanlar tarafından bile korkunç canavarı tanımlarken 'Frankenstein' teriminin neredeyse evrensel olarak yanlış kullanıldığını görmek oldukça tuhaf." sözlerini dile getirmiştir.<ref>[https://books.google.com/books?id=rBoOAAAAIAAJ&pg=PA238 ''Author's Digest: The World's Great Stories in Brief''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20170317235946/https://books.google.com/books?id=rBoOAAAAIAAJ&pg=PA238 |tarih=17 Mart 2017 }}, by Rossiter Johnson, 1908</ref> [[Edith Wharton]]'un &nbsp;''The Reef'' (1916) romanında "bebek Frankenstein" olarak yaramaz bir çocuk şeklinde tanımlanmıştır.<ref>''[//en.wikipedia.org/wiki/The_Reef_(novel) The Reef]'', page 96.</ref> [[David Lindsay (yazar)|David Lindsay]]'in &nbsp;12 Haziran 1844'te &nbsp;''The Rover''<nowiki/>'da yayımlandığı "The Bridal Ornament"te &nbsp;"Zavallı Frankenstein'ın yapımcısı" olarak bahsedildi. &nbsp;Whale'in sinematik &nbsp;''Frankenstein''<nowiki/>'ın yayımlanmasından sonra insanların çoğu yaratık için &nbsp;"Frankenstein" demeye başladı. Bu durum &nbsp;[[Frankenstein'ın Gelini (film, 1935)|''Frankenstein'ın Gelini'']] (1935) ve &nbsp;[[İki Açıkgöz Frankenstein'a Karşı|''İki Açıkgöz Frankenstein'a Karşı'']] (1948) gibi filmlerin de dahil olduğu Frankenstein filmlerinde sürmeye devam etti. &nbsp;Ayrıca, hikâyenin gelecekteki sahnelenme ve uyarlamaları, kötü bir laboratuvar asistanı [[Igor (karakter)|Igor]] ya da Ygor'u içerirken orijinal öyküde böyle bir karakter  yer almamaktadır.
 
=== Victor Frankenstein'ın soyadı ===
Mary Shelley, Frankenstein adını gördüğü bir rüyadan türettiğini ileri sürmüştür. &nbsp;Bununla birlikte, orijinalliğe dair kamusal iddialarına rağmen, Shelley'nin gerçek ilham kaynağı olarak bir takım diğer kaynaklar öne sürülmüştür. Alman ismi olan &nbsp;Frankenstein, "[[Franklar|Frank]] taşı" anlamına gelmektedir ve &nbsp;[[Darmstadt]], [[Hessen|Hesse]]'deki [[Frankenstein Kalesi]] (''Burg Frankenstein'') ile &nbsp;Palatinate'ta bir kasaba olan &nbsp;[[Frankenstein, Rhineland-Palatinate|Frankenstein]]'daki &nbsp;Frankenstein Kalesi dahil olmak üzere Almanya'daki çeşitli yerlerle bağlantılıdır. Ayrıca &nbsp;[[Bad Salzungen]]'de &nbsp;Frankenstein adında bir kale ve [[Saksonya]]'da &nbsp;Frankenstein adında bir belediye de mevcuttur. 1945'te şu an &nbsp;[[Aşağı Silezya Voyvodalığı]]'nde bir şehir olan &nbsp;[[Ząbkowice Śląskie]], çoğunlukla Almanlardan oluşmaktaydı ve Almancadaki adı &nbsp;Frankenstein idi ve 1606'da mezarcıların  etrafında dönen bir skandala imza atan bir mekândı. Buranın da yazar için bir ilham kaynağı olduğu ileri sürülmüştür.<ref>{{Web kaynağı | soyadı = zapomniana | ad = Historia | tarih = 24 Ocak 2016 | başlık = Afera grabarzy z Frankenstein | url = https://historiamniejznanaizapomniana.wordpress.com/2016/01/24/afera-grabarzy-z-frankenstein/ | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180203135121/https://historiamniejznanaizapomniana.wordpress.com/2016/01/24/afera-grabarzy-z-frankenstein/ | arşivtarihi = 3 Şubat 2018 | erişimtarihi = 27 Ocak 2018 | ölüurl = no hayır}}</ref> Son olarak &nbsp;Franconia'dan aristokrat Franckenstein Hanedanı isim hakkında iddialarda bulunmuştur.
 
[[Radu Florescu]], Mary ve Percy Shelley'nin  İngiltere'ye geri döndükleri sırada 1814'te [[Darmstadt]] yakınlarındaki Frankenstein Kalesi'ni ziyaret ederek İsviçre'ye gittiklerini savunmuştur. Bu kale, ünlü bir simyager olan [[Johann Konrad Dippel|Conrad Dippel]]'in insan vücudu üzerinde deneyler yaptığı bir yerdi ve &nbsp;Florescu, Mary'nin &nbsp;yazmış olduğu eserin orijinalliğini sağlamak için yaptığı ziyaretten bahsetmediğini gerekçe göstermiştir.<ref>{{Harvard citation no brackets|Florescu|1996|pp=48–92}}.</ref> &nbsp;A. J. Day'ın edebi bir denemesi, Florescu'nun Mary Shelley'nin tanıdığı ve ilk romanı yazmadan önce Frankenstein Kalesi'ni ziyaret ettiğini desteklemektedir.<ref name="Day2008">{{Kitap kaynağı|soyadı=Day|ad=A.J.|yıl=2005|başlık=Fantasmagoriana (Tales of the Dead)|url=https://books.google.com/books?id=szyuBymktB4C&pg=PA150|sayfalar=149-151|yayıncı=Fantasmagoriana Press|isbn=978-1-4116-5291-0}}</ref> &nbsp;Day, &nbsp;Mary Shelley'nin 'kayıp' dergilerinde yer alan Frankenstein Kalesi'nin iddia edilen tanımının detaylarını ele almıştır. &nbsp;Jörg Helene'e göre, 'kayıp dergiler' ve Florescu'nun iddiaları doğrulanamamıştır.<ref>{{Web kaynağı | soyadı = Helene | ad = Jorge | tarih = 12 Eylül 2016 | başlık = Mary Shelley’s Frankenstein, Castle Frankenstein and the alchemist Johann Conrad Dippel | url = https://darmundestat.wordpress.com/sonstiges/mary-shelleys-frankenstein-castle-frankenstein-and-the-alchemist-johann-conrad-dippel | arşivengelli = evet | erişimtarihi = 27 Ocak 2018 |arşivurl= https://web.archive.org/web/20161007001226/https://darmundestat.wordpress.com/sonstiges/mary-shelleys-frankenstein-castle-frankenstein-and-the-alchemist-johann-conrad-dippel/ |arşivtarihi= 7 Ekim 2016 | ölüurl =hayır}}</ref>
 
=== Victor Frankenstein'ın adı ===
{{Ana madde|Victor Frankenstein}}
"Victor" adının muhtemel kaynağı, Shelley üzerinde büyük bir etkisi olan [[John Milton]]'ın ''[[Kayıp Cennet]]''{{'}}nden gelmektedir ve eserin açılışında yer alan bir [[epigraf]]ta ''Kayıp Cennet''{{'}}ten bir alıntı yer almakta ve eserin yaratığı da bu kitabı okumaktadır.<ref>[{{Web kaynağı |url=http://www.english.upenn.edu/Projects/knarf/Articles/wade.html |başlık=Wade, Phillip. "Shelley and the Miltonic Element in Mary Shelley's ''Frankenstein''."'' Milton and the Romantics'', 2 (Aralık 1976), 23–25.] |erişimtarihi=28 Ocak 2018 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110414014829/http://www.english.upenn.edu/Projects/knarf/Articles/wade.html |arşivtarihi=14 Nisan 2011 |ölüurl=evet}}</ref><ref>{{Harvnb|Jones|1952|pp=496–7}}.</ref> Milton, bu eserinde sıklıkla Tanrı için "Victor" sözcüğünü kullanırken Shelley de Victor karakterine birine hayat vererek Tanrıcılık oynama rolü vermiştir. Buna ek olarak Shelley'nin betimlediği yaratık, ''Kayıp Cennet''{{'}}teki [[Şeytan]] karakterine çok şey borçludur ve yaratık, epik şiiri okuduktan sonra şiirdeki şeytan karakteriyle empati kurduğunu söylemektedir.
 
Victor ile Mary'nin kocası olan Percy Shelley arasında pek çok benzerlik mevcuttur. "Victor" adı, Percy Shelley ile kardeşi Elizabeth'in birlikte yazdığı ''[[Original Poetry by Victor and Cazire]]'' adlı şiir koleksiyonunda Percy Shelley'nin [[mahlas]]ıydı.<ref>{{Web kaynağı | soyadı = Sandy | ad = Mark | başlık = Original Poetry by Victor and Cazire | eser = [[The Literary Encyclopedia]] | yayıncı = The Literary Dictionary Company | tarih = 20 Eylül 2002 | url = http://www.litencyc.com/php/sworks.php?rec=true&UID=3010 | erişimtarihi = 2 Ocak 2007 | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20061108135507/http://www.litencyc.com/php/sworks.php?rec=true&UID=3010 |arşivtarihi= 8 Kasım 2006 | ölüurl =hayır}}</ref> Victor Frankenstein için Mary Shelley'nin modellerinden birinin Eton'da "elektrik ve manyetizma ile barut ve sayısız kimyasal reaksiyon deneyleri yapan" ve Oxford'daki odalarında bilimsel ekipmanlar olan Percy olduğunu söylenmektedir.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Percy Bysshe Shelley (1792–1822) | yayıncı = Department of English, [[Dickinson College]] | eser = Romantic Natural History | url = http://www.dickinson.edu/~nicholsa/Romnat/pbshelley.htm | erişimtarihi = 2 Ocak 2007 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20060816015001/http://www.dickinson.edu/~nicholsa/Romnat/pbshelley.htm | arşivtarihi = 16 Ağustos 2006 | ölüurl = no evet}}</ref> Percy Shelley, güçlü politik bağlantıları olan ve Sir Bysshe Shelley'nin soyundan gelen zengin bir ülke şövalyesinin ilk doğan oğluyken eserdeki Victor, kendi soyunu "Soyum Cenevreli, ailem o cumhuriyetin en seçkin ailelerindendir. Atalarım kuşaklar boyu müsteşarlık, meclis üyeliği yaptılar. Babam ise saygınlık ve itibarla çeşitli kamu görevlerinde bulundu. Tanıyan herkes onun dürüstlüğüne ve kamu işlerinde gösterdiği sonsuz titizliğe hayranlık duyardı. Gençliğinin büyük bölümünü durmaksızın ülke işleriyle uğraşarak geçirmişti." cümleleriyle anlatmaktadır. Percy'nin Elizabeth adlı bir kızkardeşikız kardeşi varken Victor'un evlat edinilen kız kardeşinin adı Elizabeth'tir.
 
22 Şubat 1815'dete Mary Shelley iki ay erken doğum yaptı ve bebek iki hafta sonra öldü. Percy, bu erken doğan bebeğin durumu hakkında pek endişelenmemiş ve Mary'nin üvey kız kardeşi Claire ile gitmiştir.<ref>"''Journal 6 December''—Very Unwell. Shelley & Clary walk out, as usual, to heaps of places ... A letter from Hookham to say that Harriet has been brought to bed of a son and heir. Shelley writes a number of circular letters on this event, which ought to be ushered in with ringing of bells, etc., for it is the son of his ''wife''." Quoted in Spark, 39.</ref> Victor ise yaratığın canlandığını görünce dairesinden kaçmasına rağmen bir çocuğun ebeveynine yaklaşması gibi yaratık ona yaklaşma başlamıştır. Victor'un yaratık üzerindeki sorumluluğu konusu kitabın ana temalarından biridir.
 
=== Modern Prometheus ===
Satır 151 ⟶ 152:
Prometheus, Latin efsanelerinde de yer alır fakat farklı bir hikâyeye sahiptir. Bu versiyonda Prometheus, insanı çamur ve sudan yaratır ki bu da ''Frankenstein'' temalarıyla bağlantılıdır. Victor, doğa kanunlarına karşı çıkar ve sonunda yarattığı şey tarafından cezalandırılır.
 
Byron özellikle [[Eshilos]] tarafından yazılan ''[[Zincire Vurulmuş Prometheus]]'' oyununa bağlanmıştı ve Percy Shelley yakın bir zaman içinde kendi ''Prometheus Unbound'' (1820; ''Zincire Vurulmuş Prometheus'') eserini yazacaktı. "Modern Prometheus" terimi, [[Immanuel Kant]] tarafından [[Benjamin Franklin]]'e ve onun elektrik deneylerine yönelik kullanılmış bir terimdir.<ref>[http://royalsociety.org/exhibitions/2006/benjamin-franklin/ RoyalSoc.ac.uk] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20130512063335/http://royalsociety.org/exhibitions/2006/benjamin-franklin/ |tarih=12 Mayıs 2013 }} "Benjamin Franklin in London." The Royal Society. 8 Ağustos 2007.</ref>
== Shelley'nin kaynakları ==
Shelley, çalışmasına bir dizi farklı kaynak eklemiştir. [[Ovidius]]'un [[Prometheus|Promethean]] miti bunlardan biridir. [[John Milton]]'ın ''[[Kayıp Cennet]]''{{'}}iyle [[Samuel Taylor Coleridge]]'ın ''[[Yaşlı Gemici]]'' eserlerinin etkisi romanda açıkça görülmektedir. Mary, [[Humphry Davy]]'nin ''Elements of Chemical Philosophy'' adlı kitabından Frankenstein'ın karakteri için bazı fikirler kazanmış olabilir. [[Fransız Devrimi]]'ne yapılan atıflar romanda yer almaktadır. François-Félix Nogaret'nin ''Le Miroir des événemens actuels, ou la Belle au plus offrant'' (1790) eseri olası kaynaklar arasındadır.<ref>Douthwaite, "The Frankenstein of the French Revolution" chapter 2 of The Frankenstein of 1790 and other Lost Chapters from Revolutionary France ([http://press.uchicago.edu/ucp/books/book/chicago/F/bo13265096.html Frankenstein of 1790 and other Lost Chapters from Revolutionary France] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20121116230136/http://press.uchicago.edu/ucp/books/book/chicago/F/bo13265096.html |tarih=16 Kasım 2012 }}, 2012).</ref>
 
Son otuz yıl kadar bir süredir, birçok yazar ve tarihçi, popüler bazı doğa filozoflarını (şimdi fizik bilimciler olarak adlandırılmaktalar) birkaç önemli benzerlik nedeniyle Shelley'nin eseriyle ilişkilendirmeye çalışmıştır. Shelley'nin çağdaşları arasındaki en önemli iki filozoftan ilki, Londra'daki biyo-elektrik galvanizmi yoluyla insanı canlandırmada birçok kamuoyu girişiminde bulunan [[Giovanni Aldini]]'yken<ref>{{Dergi kaynağı |soyadı1=Ruston |ad1=Sharon |başlık=The Science of Life and Death in Mary Shelley’s ''Frankenstein'' |journaldergi=[[The Public Domain Review]] |tarih=25 Kasım 2015 |url=http://publicdomainreview.org/2015/11/25/the-science-of-life-and-death-in-mary-shelleys-frankenstein/ |erişimtarihi=28 Ocak 2018 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20151126072751/http://publicdomainreview.org/2015/11/25/the-science-of-life-and-death-in-mary-shelleys-frankenstein/ |arşivtarihi=26 Kasım 2015 |ölüurl=hayır}}</ref> diğeri, İnsan hayatını uzatmak için kimyasal yollar geliştirmeyi destekleyen [[Johann Konrad Dippel]] idi. Shelley, hem bu adamların hem de faaliyetlerinin farkında iken yayımladığı veya yorumladığı notların hiçbirinde bunlardan veya deneylerinden bahsetmemektedir.
== Türemiş çalışmalar ==
 
{{Ana madde|Popüler kültürde Frankenstein}}
 
== Film, oyun ve televizyon ==
[[Dosya:Charles Ogle In Frankenstein 1910.jpg|thumbküçükresim|upright|''[[Frankenstein (film, 1910)|Frankenstein]]''{{'}}nın canavarı rolüyle [[Charles Stanton Ogle|Charles Ogle]] (1910)]]
[[Dosya:Frankenstein's monster (Boris Karloff).jpg|thumbküçükresim|upright|Frankenstein'ın canavarı rolüyle [[Boris Karloff]] (1935)]]
 
*1823: [[Richard Brinsley Peake]] uyarlaması, ''[[Presumption; or, the Fate of Frankenstein]]'', [[Mary Shelley]] ve babasıı [[William Godwin]] tarafından [[Lyceum Theatre, Londra|İngiliz Opera Evi]]'nde seyredildi.
*1826: [[Henry M. Milner]] uyarlaması, ''The Man and The Monster; or The Fate of Frankenstein'', [[Old Vic|Royal Coburg Theatre]]'ta sahnelendi.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.rc.umd.edu/reference/chronologies/mschronology/smchron3.html | başlık = A Chronology of the Life of Mary Wollstonecraft Shelley: 1825–1835 | erişimtarihi = 8 Temmuz 2008 | soyadı = Lawson | ad = Shanon | yardımcıyazarlar eşyazarlar= | tarih = 11 Şubat 1998 | eser = | yayıncı = umd.edu | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170912011446/http://www.rc.umd.edu/reference/chronologies/mschronology/smchron3.html | arşivtarihi = 12 Eylül 2017 | ölüurl = no hayır}}</ref>
*1887: ''[[Frankenstein, or The Vampire's Victim]]'', Richard Henry (Richard Butler ve Henry Chance Newton'un takma adı) tarafından yazılmış bir müzikal burlesque idi.
*1910: Edison Studios, J. Searle Dawley'in yönettiği ilk [[Frankenstein (film, 1910)|''Frankenstein'']] filmini yapmıştır.<ref name="BBC 2018"/>
*1915: ''[[Life Without Soul]]'', Mary Shelley'nin romanının ikinci film uyarlaması gösterildi. Filmin bilinen bir kopyası mevcut değil.
*1920: ''[[The Monster of Frankenstein (film)|The Monster of Frankenstein]]'', Luciano Albertini ve Umberto Guarracino'nun başrolünde olduğu filmi Eugenio Testa yönetti.
*1927: ''[[Frankenstein:An Adventure in Macabre]]'',Peggy Webbling'in yazdığı tiyatro uyarlaması.1931 filminin senaryosu bu oyuna dayaanmaktadır.
*1931: [[James Whale]]'in yönettiği ve Colin Clive, Mae Clarke, John Boles, Edward Van Sloan, Dwight Frye ile yaratık rolüyle Boris Karloff'un yer aldığı [[Universal Studios]]'un [[Frankenstein (film, 1931)|''Frankenstein'']]{{'}}ı.<ref name="BBC 2018"/>
*19351931: [[James Whale]]'in yönettiği ve Colin Clive, Mae Clarke, John Boles, Edward Van Sloan, Dwight Frye ile yaratık rolüyle Boris Karloff'un yer aldığı [[FrankensteinUniversal Studios]]'ınun Gelini[[Frankenstein (film, 19351931)|''Frankenstein'ın Gelini']]{{''}}ı.<ref name="BBC 2018" />
*1935: ''[[Frankenstein'ın Gelini (film, 1935)|Frankenstein'ın Gelini]]''<ref name="BBC 2018" />
*1939: ''[[Frankenstein'ın Oğlu (film, 1939)|Frankenstein'ın Oğlu]]''
*1942: ''[[Frankenstein'ın Hayaleti (film, 1942)|Frankenstein'ın Hayaleti]]''
Satır 177 ⟶ 179:
*1957–1974: ''[[Frankenstein'ın Laneti (film, 1957)|Frankenstein'ın Laneti]]'', ''[[Frankenstein'ın İntikamı (film, 1958)|Frankenstein'ın İntikamı]]'' ve ''[[Frankenstein Yok Edilmeli (film, 1969)|Frankenstein Yok Edilmeli]]'', ''[[Frankenstein'ın Dehşeti (film, 1970)|Frankenstein'ın Dehşeti]]''<ref name="BBC 2018"/>
*1965: ''[[Frankenstein Conquers the World]]'' veya ''Frankenstein vs. Baragon''
*1972: ''Frankenstein's Monster''<ref>''Blood on the Stage, 1950–1975: Milestone Plays of Crime, Mystery and Detection'', by Amnon Kabatchnik. Scarecrow Press, 2011, p. &nbsp;300</ref>
*1973: ''[[Frankenstein: The True Story]]'', TV filmi.
*1981: Broadway uyarlaması<ref>{{Haber kaynağı |soyadı=Lawson |ad=Carol |başlık="FRANKENSTEIN" NEARLY CAME BACK TO LIFE |gazete=New York Times |tarih=7 Ocak 1981 |url=https://www.nytimes.com/1981/01/07/theater/frankenstein-nearly-came-back-to-life.html?scp=1&sq=Frankenstein&st=nyt |erişimtarihi=8 Ocak 2014 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20141226224951/http://www.nytimes.com/1981/01/07/theater/frankenstein-nearly-came-back-to-life.html?scp=1&sq=Frankenstein&st=nyt |arşivtarihi=26 Aralık 2014 |ölüurl=hayır }}</ref>
</ref>
*1984: Boradway yapımı bir TV filmi.
*1992: ''[[Frankenstein (1992 film)|Frankenstein]]''
*1994: ''[[FrankensteinMary (1994Shelley'den film)Frankenstein|Mary Shelley's Frankenstein]]''<ref name="BBC 2018"/>
*2004: ''[[Frankenstein (miniseries)|Frankenstein]]'', iki bölümlük mini dizi.
*2004: ''[[Dean Koontz's Frankenstein|Frankenstein]].''Dean Koontz'un senaryosunu yazdığı, daha sonra roman olan devam hikâyesi.
*2011: ''Frankenstein's Wedding, Live in Leeds.''<ref>{{Haber kaynağı|soyadı1=Hickling|ad1=Alfred|başlık=Frankenstein's Wedding – review|url=https://www.theguardian.com/stage/2011/mar/20/frankensteins-wedding-review|erişimtarihi=23 Mayıs 2016|yayıncı=The Guardian|tarih=20 Mart 2011}}</ref>
*''[[Van Helsing (film)|Van Helsing]],'' Universal'ın eski canavarlarını onurlandırdığı fantstik film.Canavar, Dr.Victor Frankenstein ve kambur İgor da filmde yer almıştır.
*2012: Inkle ve Profile Books tarafından oluşturulan ve eklenen etkileşimli öğelerle hikâyeyi tekrarlayan interaktif bir e-kitap uygulaması<ref>{{Web kaynağı | başlık = Announcing FRANKENSTEIN, a new interactive literary app for iPad and iPhone | URL = https://profilebooks.com/blog/announcing-frankenstein-a-new-interactive-literary-app-for-ipad-and-iphone | website = Profile Books | erişimtarihi = 6 Aralık 2015 | arşivengelli = evet}}</ref>
*2011: ''Frankenstein's Wedding, Live in Leeds.''<ref>{{Haber kaynağı|soyadı1=Hickling|ad1=Alfred|başlık=Frankenstein's Wedding – review|url=https://www.theguardian.com/stage/2011/mar/20/frankensteins-wedding-review|erişimtarihi=23 Mayıs 2016|yayıncı=The Guardian|tarih=20 Mart 2011|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160826092954/https://www.theguardian.com/stage/2011/mar/20/frankensteins-wedding-review|arşivtarihi=26 Ağustos 2016|ölüurl=hayır}}</ref>
*2014: ''[[Penny Dreadful (TV series)|Penny Dreadful]]'', Showtime'da yayınlanan korku filmi dizisi, Doktor Victor Frankenstein'ın yanı sıra yaratığı da yer aldı.
*2011: ''Frankenstein'',Broadway tiyatro uyarlaması. Benedict Cumberbatch ve Tommy Lee Jones yer almıştır.
*2011: ''[[Bir Varmış Bir Yokmuş (dizi, 2011)|Once Upon A Time]]'',Klasik ve Peri Masalı karakterlerinin yer aldığı bir dünyada geçen ABC dizisi.Victor Frankenstein ve Canavarı da yer almıştır.
*2012: Inkle ve Profile Books tarafından oluşturulan ve eklenen etkileşimli öğelerle hikâyeyi tekrarlayan interaktif bir e-kitap uygulaması<ref>{{Web kaynağı | başlık = Announcing FRANKENSTEIN, a new interactive literary app for iPad and iPhone | URLurl = https://profilebooks.com/blog/announcing-frankenstein-a-new-interactive-literary-app-for-ipad-and-iphone | website = Profile Books | erişimtarihi = 6 Aralık 2015 | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20151208154135/https://profilebooks.com/blog/announcing-frankenstein-a-new-interactive-literary-app-for-ipad-and-iphone |arşivtarihi= 8 Aralık 2015 | ölüurl =hayır}}</ref>
*2012: [[Otel Transilvanya|''Otel Transilvanya'']], Paramount'un çektiği, Canavarların tatillerini anlatan animasyon filmi Canavar ve Gelini de yer almıştır.
*2013: [[Frankenstein: Ölümsüzlerin Savaşı|''Frankenstein:Ölümsüzlerin Savaşı'']], Çizgi romandan uyarlanan Canavarı Melekler ve Şeytanların savaşının ortasına koyan devam hikâyesi.
*2014: ''[[Penny Dreadful (TV series)|Penny Dreadful]]'', Showtime'da yayınlanan korku filmi dizisi, Doktor Victor Frankenstein'ın yanı sıra yaratığı da yer aldı. Gelini de görünmüştür.
*2015: ''[[Frankenstein (2015 film)|Frankenstein]]'', [[Bernard Rose (yönetmen)|Bernard Rose]] tarafından yazılan ve yönetilen modern bir uyarlama.
*2015: ''[[Victor Frankenstein (film)|Victor Frankenstein]]'', [[Paul McGuigan (yapımcı)|Paul McGuigan]] tarafından yazılan ve yönetilen Amerikan filmi.<ref>[http://www.dailymail.co.uk/tvshowbiz/article-2517033/Daniel-Radcliffe-set-Igor-new-Frankenstein-movie.html Hello Igor... Daniel Radcliffe gets into character on the set of the brand new Frankenstein movie] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20161202092135/http://www.dailymail.co.uk/tvshowbiz/article-2517033/Daniel-Radcliffe-set-Igor-new-Frankenstein-movie.html |tarih=2 Aralık 2016 }}, The Daily Mail</ref>
*2015: ''[[Otel Transilvanya 2]]'',İlk filmin devamı.
*2016: ''Frankenstein'', [[Liam Scarlett]] tarafından uzun metrajlı bale yapımı.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Frankenstein 4–27 May 2016. Main Stage. The world premiere of Liam Scarlett’s new full-length ballet, inspired by Mary Shelley’s Gothic masterpiece | url = http://www.roh.org.uk/productions/frankenstein-by-liam-scarlett | website = roh.org.uk | yayıncı = Royal Opera House | erişimtarihi = 24 Mayıs 2016 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170715092404/http://www.roh.org.uk/productions/frankenstein-by-liam-scarlett | arşivtarihi = 15 Temmuz 2017 | ölüurl = no }}</ref> Bazı performanslar dünya çapında canlı yayınlandı.<ref>{{Haber kaynağı |soyadı1=Slavin |ad1=Rose |başlık=Frankenstein to be relayed live to BP Big Screens in the UK and cinemas around the world on 18 May 2016 |url=http://www.roh.org.uk/news/frankenstein-to-be-relayed-live-to-bp-big-screens-in-the-uk-and-cinemas-around-the-world-on-18-may-2016 |yayıncı=Royal Opera House |tarih=11 Mayıs 2016 |erişimtarihi=19 Eylül 2016}}</ref>
*2015: ''[[Frankenstein Chronicles]]'',19.yüzyılın başında Mary Shelley'in de yer aldığı, Frankenstein benzeri çalışmalar yapan bilimadamlarını anlatan dizi.
*2016: ''Frankenstein'', [[Liam Scarlett]] tarafından uzun metrajlı bale yapımı.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Frankenstein 4–27 May 2016. Main Stage. The world premiere of Liam Scarlett’s new full-length ballet, inspired by Mary Shelley’s Gothic masterpiece | url = http://www.roh.org.uk/productions/frankenstein-by-liam-scarlett | website = roh.org.uk | yayıncı = Royal Opera House | erişimtarihi = 24 Mayıs 2016 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170715092404/http://www.roh.org.uk/productions/frankenstein-by-liam-scarlett | arşivtarihi = 15 Temmuz 2017 | ölüurl = no hayır}}</ref> Bazı performanslar dünya çapında canlı yayınlandı.<ref>{{Haber kaynağı |soyadı1=Slavin |ad1=Rose |başlık=Frankenstein to be relayed live to BP Big Screens in the UK and cinemas around the world on 18 May 2016 |url=http://www.roh.org.uk/news/frankenstein-to-be-relayed-live-to-bp-big-screens-in-the-uk-and-cinemas-around-the-world-on-18-may-2016 |yayıncı=Royal Opera House |tarih=11 Mayıs 2016 |erişimtarihi=19 Eylül 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20161007000912/http://www.roh.org.uk/news/frankenstein-to-be-relayed-live-to-bp-big-screens-in-the-uk-and-cinemas-around-the-world-on-18-may-2016 |arşivtarihi=7 Ekim 2016 |ölüurl=hayır}}</ref>
*2017: ''Otel Transilvanya 3'',Serinin üçüncü filmi.
 
== Ayrıca bakınız ==
Satır 197 ⟶ 207:
 
== Notlar ==
{{Kaynakça|30emkaynakça}}
 
== Kaynakça ==
Satır 213 ⟶ 223:
*Conger, Syndy M., Frederick S. Frank, and Gregory O'Dea, eds. ''Iconoclastic Departures: Mary Shelley after "Frankenstein": Essays in Honor of the Bicentenary of Mary Shelley's Birth''. Madison, New Jersey: [[Fairleigh Dickinson University Press]], 1997.
*Donawerth, Jane. ''Frankenstein's Daughters: Women Writing Science Fiction''. Syracuse: [[Syracuse University Press]], 1997.
*Douthwaite, Julia V. "The Frankenstein of the French Revolution," chapter two of [http://press.uchicago.edu/ucp/books/book/chicago/F/bo13265096.html The Frankenstein of 1790 and other Lost Chapters from Revolutionary France]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20121116230136/http://press.uchicago.edu/ucp/books/book/chicago/F/bo13265096.html |tarih=16 Kasım 2012 }}. Chicago: University of Chicago Press, 2012.
*Dunn, Richard J. "Narrative Distance in ''Frankenstein''". ''Studies in the Novel'' 6 (1974): 408–17.
*Eberle-Sinatra, Michael, ed. ''Mary Shelley's Fictions: From "Frankenstein" to "Falkner"''. New York: [[St. Martin's Press]], 2000.
*Ellis, Kate Ferguson. ''The Contested Castle: Gothic Novels and the Subversion of Domestic Ideology''. Urbana: [[University of Illinois Press]], 1989.
* {{Kitap kaynağı |soyadı = Florescu |ad = Radu |yazarbağı = Radu Florescu |yıl = 1996 |başlık = In Search of Frankenstein: Exploring the Myths Behind Mary Shelley's Monster |baskıurl = 2ndhttps://archive.org/details/insearchoffranke0000flor |konumbasım= 2.|yer=Londra|yayıncı = [[Robson Books]] |isbn = 978-1-861-05033-5 | kaynak = harv }}
*Forry, Steven Earl. ''Hideous Progenies: Dramatizations of "Frankenstein" from Mary Shelley to the Present''. Philadelphia: [[University of Pennsylvania Press]], 1990.
*Freedman, Carl. "Hail Mary: On the Author of ''Frankenstein'' and the Origins of Science Fiction". ''Science Fiction Studies'' 29.2 (2002): 253–64.
Satır 227 ⟶ 237:
*Hoeveler, Diane Long. ''Gothic Feminism: The Professionalization of Gender from Charlotte Smith to the Brontës''. University Park: Pennsylvania State University Press, 1998.
*[[Richard Holmes (biographer)|Holmes, Richard]]. ''Shelley: The Pursuit''. 1974. London: Harper Perennial, 2003. {{ISBN|0-00-720458-2}}.
* {{Dergi kaynağı |soyadı = Jones |ad = Frederick L. |yıl = 1952 |başlık = Shelley and Milton |journaldergi = Studies in Philology |cilt = 49 |number sayı= 3 |sayfalar = 488–519 488-519|jstor = 4173024 | refkaynak = harv }}
*Knoepflmacher, U. C. and George Levine, eds. ''The Endurance of "Frankenstein": Essays on Mary Shelley's Novel''. Berkeley: [[University of California Press]], 1979.
*Lew, Joseph W. "The Deceptive Other: Mary Shelley's Critique of Orientalism in ''Frankenstein''". ''Studies in Romanticism'' 30.2 (1991): 255–83.
Satır 241 ⟶ 251:
*Selbanev, Xtopher. "Natural Philosophy of the Soul", Western Press, 1999.
*Schor, Esther, ed. ''The Cambridge Companion to Mary Shelley''. Cambridge: [[Cambridge University Press]], 2003.
*{{Web kaynağı | url = http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/02666286.2012.687545 | soyadı = Scott | ad = Grant F. | başlık = Victor's Secret: Queer Gothic in Lynd Ward's Illustrations to Frankenstein | yıl = 1934 | eser = Word & Image - 28 (April–June 2012) | sayfalar = 206–232 206-232| arşivengelli = evet | erişimtarihi = 27 Ocak 2018 |arşivurl= https://web.archive.org/web/20210225111707/https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/02666286.2012.687545 |arşivtarihi= 25 Şubat 2021 | ölüurl = hayır }}
*Smith, Johanna M., ed. ''Frankenstein''. ''Case Studies in Contemporary Criticism''. Boston: Bedford/St. Martin's, 1992.
* [[Muriel Spark|Spark, Muriel]]. ''Mary Shelley''. London: Cardinal, 1987. {{ISBN|0-7474-0318-X}}.
Satır 251 ⟶ 261:
{{Kaynak sonu}}
 
== EkKonuyla okumalarilgili yayınlar ==
* Richard Holmes, "Out of Control" ([[Mary Shelley]]'in yorumlarıyla, ''Frankenstein, Or, The Modern Prometheus: Annotated for Scientists, Engineers, and Creators of All Kinds'', düzenleyen: David H. Guston, Ed Finn, and Jason Scott Robert, MIT Press, 277 ss.; ve [[Mary Shelley]], ''The New Annotated Frankenstein'', düzenleyen, önsöz ve notlar: Leslie S. Klinger, Liveright, 352 ss.), ''The New York Review of Books'', vol. LXIV, no. 20 (21 Aralık 2017), ss. 38, 40–41.
 
Satır 257 ⟶ 267:
 
==== 1818 metni ====
* Shelley, Mary ''Frankenstein: 1818 text'' (Oxford University Press, 2009). &nbsp;Marilyn Butler tarafından bir giriş ve notlarla düzenlenmiştir.
 
==== 1832 metni ====
* Fairclough, Peter (ed.) ''Three Gothic Novels: Walpole / Castle of Otranto, Beckford / Vathek, Mary Shelley / Frankenstein'' (Penguin English Library, 1968). &nbsp;Mario Praz'ın tanıtıcı bir giriş yazısıyla. 
* Shelley, Mary ''Frankenstein'' (Oxford University Press, 2008). &nbsp;M. K. Joseph'in giriş ve notlarıyla düzenlenmiştir.
 
== Dış bağlantılar ==
Satır 269 ⟶ 279:
 
{{Frankenstein}}
 
{{Otorite kontrolü}}
 
[[Kategori:Sinemaya uyarlanmış Birleşik Krallık romanları]]
Satır 283 ⟶ 295:
[[Kategori:Kurguda 18. yüzyıl]]
[[Kategori:18. yüzyılda geçen romanlar]]
[[Kategori:Kurguda yalnızlık]]
[[Kategori:Kurguda vejetaryenlik]]