Vikipedi

Zahirilik: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
SieBot (mesaj | katkılar)
119.313 değişiklik
k Bot değişikliği Değiştiriliyor: en:Ẓāhirī
k →‎Kaynakça ve notlar: Kaynakça düzeltmesi
 
(39 kullanıcı tarafından yapılan 52 ara revizyon gösterilmiyor)
1. satır:
{{Şablon:İslam hukuku}}
'''Zahiri mezhebi''' ya da '''Zâhiriye''', bir [[İslâm]] dini [[fıkıh|fıkhı]] (İslâm hukuku) mezhebidir. İslâmî hükümleri [[Kur'ân]] ve [[Sünnet (din)|sünnet]]in zâhirî (açık, görünen) mânâsına bakar. [[İbni Hazm]], [[ayet|âyet]] ve [[hadis]]lerin zahir, yani görünen mânâlarından başka hiçbir [[delil]]i ve [[kıyas]]ı kabul etmezdi.
'''Zahiri mezhebi''' bir [[İslam]] dini [[fıkıh]] (İslam hukuku) mezhebi.
 
== Kurucusu ==
Genel kabule göre kurucusu [[DavûdDâvûd el-Isbehânîİsbehânî]] olan ZahiriZâhirî mezhebi, [[fıkıh]] yanive [[İslam hukuku]] hukukununnun tek kaynağının [[nass]]lar, yani [[Kur'an]] ve [[Sünnet (din)|Sünnet]], olduğunu iddia eder ve hükümlerbunlar üzerinde yorum anlamına gelen [[re'y]]in mümkün olmayacağınıolmayacağı görüşü üzerine belirtmişlerdirkuruludur. Bu mezhebmezhep tüm [[re'y]] çeşitlerine karşı çıkar; [[kıyas]], güzel görme ([[istihsan]]), genel fayda ([[mesalih-i mürsele]]) veya zararların önlenmesi ([[Sedd-i zerâyi']]) prensibini reddeder, delil olarak kabul etmez. Sadece [[nass]]ı kabul eden ZahiriZâhirî mezhebi, hakkında [[nass]] bulunmayan konularda ''[[istishab]]'' denilen "mübah olmak" ([[ibahat-i asliye]]) prensibini uygular.
 
== Mezhep âlimi olarak ''"İbn Hazm"'' ==
Zahiri mezhebinin kurucusunun [[Davud el-Isbehani]] olduğu kabul edilse de, mezhebin en büyük ve ünlü alimi [[İbn-u Hazm]]'dır. Davud İmam Şafiî'nin öğrencilerinden ders almış ve İmam Şafiî'den genel olarak oldukça etkilenmiştir. Bununla birlikte Zahiriliğin fıkhı ile Şafiîliğin fıkhı birbirinden oldukça farklıdır; Davud şeriatta re'yin söz konusu olmayacağının üstünde durmuştur. Davud dönemin hadise ağırlık veren özelliklerinden de yararlanarak mezhebini yaymaya çalışmış fakat mezhebinin birçok konudaki farklı görüşleri sebebiyle birçok muhalif edinmiştir. Zahiriliğin bu ilk yayılma döneminde aldığı tepkilerin temelinde Davud'un taklidi tamamen ve kesinlikle reddetmesidir. Herkesin içtihat etmesi fikrini doğuran bu görüş diğer birçok mezhep ve alimin görüşleriyle çelişir ve Zahiriliğin birçokları tarafından eleştirilmesine sebep olmuştur. Bununla birlikte Zahirilik yayılmaya devam etmiş, özellikle Hicri 3. ve 4. yüzyıllarda önemli bir yere gelmiştir; öyle ki Hanefilik, Şafiîlik ve Malikîlik'ten sonra 4. büyük fıkıh Sünnî mezhebi konumuna gelmiş, sonradan Hanbelîliğin yükselişi ve diğer başka sebeplerden ötürü bu konumunu kaybetmiştir<ref>s.529, Muhammed Ebu Zehra. a.g.e.</ref>. Bundan sonra Doğu'da gücünü kaybeden Zahirilik Batı'da, Endülüs'de yükselişe geçmiş, bu yükselişin de en önemli faktörü ve ismi [[İbn-u Hazm]] olmuştur<ref>s.529-530, Muhammed Ebu Zehra. a.g.e.</ref>. İbn-u Hazm da Zahiriliğin fıkıh görüşünde re'ye yer olmadığını belirtmiş, genel olarak fıkıhta re'yin yer almaması için Kur'an'dan çeşitli ayetleri (örneğin En'am Suresi 38. ayeti), bazı hadisleri ve sahabe sözlerini delil olarak ortaya atmıştır<ref>s.560, Muhammed Ebu Zehra. a.g.e.</ref>. İbn-u Hazm Zahirilik açısından şeri delillerin dört çeşit olduğunu öne sürer: birincisi Kur'an, ikincisi [[sahih]] ve [[mütevatir]] hadisler, üçüncüsü icma ve dördüncüsü de sadece bir ihtimali olan delillerdir<ref>İbn-u Hazm. "el-İhkâm fî usûli'l-ahkâm". 1/71</ref>. Dördüncü şeri delil türü olarak geçen delil kıyasa benzemekle birlikte kıyas değildir. Bu Zahiriliğin ve İbn-u Hazm'ın diğer birçok mezhep ve fakihten ayrıldıkları noktadır: diğerlerine göre dördüncü şeri delil kıyastır. Zaman zaman bu dördüncü şeri delil çeşidi kıyasa benzemekle eleştirilmiş veya yorumlanmışsa da bu Zahiriliğe göre söz konusu olamaz, nitekim İbn-u Hazm da bunu reddetmiştir<ref>s.568, Muhammed Ebu Zehra. a.g.e.</ref>. Hakkında hiçbir nassın bulunmadığı hususlarda İbn-u Hazm tüm re'y çeşitlerini reddettiği için farklı bir yol seçer ve [[istishab]] ile [[ibahat-i asliyeyi]], yani eşyanın aslda mübah oluşunu, temel alır. Buna göre hakkında nass bulunmayan bir durumda, karşıt bir nass ortaya çıkıncaya kadar, durum mübah olarak ele alınır. Zahiri mezhebi İbn-u Hazm'ın ölümünden sonra da öğrencileri ve kitapları sayesinde yayılma fırsatı bulmuş, gerek [[Endülüs]] gerekse de Doğu'da yayılmaya çalışmıştır, özellikle [[Muvahhidîler]] döneminde doruğuna ulaşmıştır<ref>s.573-574, Muhammed Ebu Zehra. a.g.e.</ref>.
 
Zâhirî mezhebinin kurucusunun [[Dâvûd el-İsbehânî|Dâvûd ez-Zâhirî]] olduğu kabul edilse de, mezhebin en büyük ve ünlü alimi İbn Hazm'dır. [[Dâvûd el-İsbehânî|Dâvûd]], [[İmam Şâfiî]]'nin öğrencilerinden ders almış ve [[İmam Şâfiî]]'den genel olarak oldukça etkilenmiştir. Bununla birlikte Zâhirîliğin fıkhı ile [[Şafiî]]liğin fıkhı birbirinden oldukça farklıdır; [[Dâvûd el-İsbehânî|Dâvûd]] [[şeriat]]ta re'yin söz konusu olmayacağının üstünde durmuştur. [[Dâvûd el-İsbehânî|Dâvûd]] dönemin hadise ağırlık veren özelliklerinden de yararlanarak mezhebini yaymaya çalışmış fakat mezhebinin birçok konudaki farklı görüşleri sebebiyle birçok muhalif edinmiştir. Zâhirîliğin bu ilk yayılma döneminde aldığı tepkilerin temelinde [[Dâvûd el-İsbehânî|Dâvûd]]'nin taklidi tamamen ve kesinlikle reddetmesidir. Herkesin içtihat etmesi fikrini doğuran bu görüş diğer birçok mezhep ve alimin görüşleriyle çelişir ve Zâhirîliğin birçokları tarafından eleştirilmesine sebep olur. Bununla birlikte Zâhirîlik yayılmaya devam etmiş, özellikle Hicri 3. ve 4. yüzyıllarda önemli bir yere gelmiştir; öyle ki [[Hanefîlik]], [[Şafiîlik]] ve [[Malikîlik]]'ten sonra 4. büyük fıkıh Sünnî mezhebi konumuna gelmiş, sonradan [[Hanbelî]]liğin yükselişi ve diğer sebeplerden bu konumunu kaybetmiştir.<ref>s. 529, Muhammed Ebu Zehra. a.g.e.</ref>
 
== Endülüs'te yayılması ==
{{Sünni}}
Bundan sonra Doğu'da gücünü kaybeden Zâhirîlik Batı'da, [[Endülüs]]'te yükselişe geçmiş, bu yükselişin de en önemli faktörü ve ismi İbn Hazm olmuştur.<ref>s.529-530, Muhammed Ebu Zehra. a.g.e.</ref> İbn Hazm da Zâhirîliğin fıkıh görüşünde [[re'y]]e yer olmadığını belirtmiş, genel olarak fıkıhta re'yin yer almaması için Kur'an'dan çeşitli ayetleri (örneğin En'am Suresi 38. ayeti), bazı hadisleri ve sahabe sözlerini delil olarak ortaya atmıştır.<ref>s.560, Muhammed Ebu Zehra. a.g.e.</ref>
 
İbn Hazm [[şeriat|şer'i]] delillerin dört çeşit olduğunu öne sürer;
* birincisi Kur'an,
* ikincisi [[sahih]] ve [[mütevatir]] hadisler,
* üçüncüsü icma ve
* dördüncüsü de sadece bir ihtimali olan delillerdir.<ref>İbn Hazm, "el-İhkâm fî usûli'l-ahkâm". 1/71</ref>
 
Dördüncü şer'î delil türü olarak geçen delil kıyasa benzemekle birlikte kıyas değildir. Bu, Zahiriliğin ve [[İbn Hazm|İbn-u Hazm]]'ın diğer birçok mezhep ve fakihten ayrıldıkları noktadır: diğerlerine göre dördüncü şer'î delil kıyastır. Zaman zaman bu dördüncü şer'î delil çeşidi kıyasa benzemekle eleştirilmiş veya yorumlanmışsa da bu Zahiriliğe göre söz konusu olamaz, nitekim İbn-u Hazm da bunu reddetmiştir.<ref>s.568, Muhammed Ebu Zehra. a.g.e.</ref>
 
Hakkında hiçbir [[nass]]ın bulunmadığı hususlarda İbn-u Hazm, bütün re'y çeşitlerini reddettiği için farklı bir yol seçer ve [[istishab]] ile [[ibahat-i asliyeyi]], yani eşyanın aslında mübah oluşunu temel alır. Buna göre hakkında nass bulunmayan bir durumda karşıt bir nass ortaya çıkıncaya kadar durum mübah olarak ele alınır. Zâhirî mezhebi, İbn-u Hazm'ın ölümünden sonra da öğrencileri ve kitapları sayesinde yayılma fırsatı bulmuş, gerek [[Endülüs]], gerekse de Doğu'da yayılmış, [[Muvahhidîler]] döneminde yaygınlığının doruğuna ulaşmıştır.<ref>s.573-574, Muhammed Ebu Zehra. a.g.e.</ref>
 
== Dış okuma ==
[http://www.hayrettinkaraman.net/kitap/tarih/0213.htm]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20080519203701/http://www.hayrettinkaraman.net/kitap/tarih/0213.htm |tarih=19 Mayıs 2008 }} Zahiriye mezhebi, Prof. Dr. Hayrettin Karaman
 
== Kaynakça ve notlar ==
* [[Muhammed Ebu Zehra.]], "İslam'da İtikadî-Siyasî ve Fıkhî Mezhepler Tarihi"., Şura Yayınları, İstanbul.
 
{{kaynakça}}
<references />
 
{{İslam-taslak}}
[[Kategori:İslam dini fıkıh mezhepleri]]▼
 
{{Otorite kontrolü}}
[[en:Ẓāhirī]]
 
[[fr:Zahirisme]]
[[Kategori:Sünni mezhepler]]
[[he:האסכולה הט'אהרית]]
[[itKategori:ZahirZahirilik]]
▲[[Kategori:İslam dini fıkıh mezhepleri]]
[[sv:Thahiri]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Zahirilik" sayfasından alınmıştır