Bulakenyong Tagalog

Bulakenyong Tagalog
Bulakenyong Tagalog
Bulakenyo; ᜊᜓᜎᜃᜒᜈ᜔ᜌᜓ
Katutubo sa	Pilipinas
Rehiyon	Bulacan
Mga natibong tagapagsalita	±2.5 Milyon (2020)
Pamilya	Austronesyo Malayo-Polinesyo Philippine Gitnang Pilipinas Tagalog Bulakenyong Tagalog; ; ; ; ;
Sistema ng panulat	Latin (Tagalog o Alpabetong Pilipino);; Baybayin sa kasaysayan
Mga kodigong pangwika
ISO 639-3	–
Glottolog	bula1275

Ang Bulakenyong Tagalog, Bulacan Tagalog o Bulakenyo ([bʊ.lɐˈxɛ.ɲo]), ay isang diyalekto ng Wikang Tagalog na sinasalita sa lalawigan ng Bulacan at sa ilang bahagi ng Nueva Ecija at Tarlac.^[1] Kilala ito bilang isa sa baul ng kayamanan ng Wikang Tagalog sapagkat tinataglay pa nito ang ilang mga lumang salitang nilipasan na ng panahon sa Kalakhang Maynila gaya na lamang ng mga salitang kampit (kutsilyo), iwi (kalinga), pisaw (maliit na palakol), anluwage (karpintero), balisungsong (embudo), supil (panali ng buhok), matamis (asukal) at iba pa.^[2]^[3]

Ang puntong Bulakenyong Tagalog ay kilala sa pagiging mahimig at melodiko nito. Bukod pa rito, mabilis ngunit klaro kung magsalita ang mga Bulakenyo dahil sa kahusayan nila sa pangungusap na may kaugnayan sa pamamaraan nila sa pananalumpati at pagtula. Sinasabing malaki ang naging impluwensiya ng Wikang Kapampangan sa Bulakenyong Tagalog.^[4]

Ponolohiya

Sa pangkalahatan, ang Buluakenyong Tagalog ay may kaparehong ponolohiya sa Tagalog na sinasalita sa Maynila at iba pang mga diyalektong Tagalog. Ito ay may parehong 21 ponema (/p, b, t, d, k, g, Ɂ, h, s, m, n, ŋ, l, r, w, j, i, e, a, u, o/), mga diptonggo, at diin sa mga salita (na karaniwang nasa pinakahuling posisyon). Ang ilang mga pagkakataon, gayunpaman, ay nagpapakita ng natatanging pagkakaiba sa mga tuntunin ng punto o kung ano ang tinatawag na punto. Ang mga nagsasalita ng Bulakenyong Tagalog ay may posibilidad na magkaroon ng natatanging punto na iba sa mga kaswal na ginagamit ng mga Tagalog ng Maynila. Para sa mga taong nakakarinig sa mga taong ito na nagsasalita, mayroon talagang tiyak na pagtaas ng tono sa malumay ng huling salita ng pagbigkas ng mga tagapagsalita nito.^[5]

Kapansin-pansin din ang pagtatanggal ng tunog gaya na lamang ng tunog na /m/ at /w/ sa mga piling bokabularyo at salita. Halimbawa, laang (lamang), marae (marami), nalaan (nalaman), nain (namin), ala (wala), eka (wika), anda (tanda), at iba pa.

Morpolohiya

Sa pangkalahatan, ang morpolohiya ng Bulakenyong Tagalog ay kapareho ng sa namamayaning Tagalog. Gayunpaman, mayroon din itong ilang mga katangian na tiyak na sarili nito. Isang halimbawa ay ang paggamit ng unlapi na 'ka-' na karaniwang ginagamit upang bigyan ang isang salita ng kahulugang pang-uri, ito ay maaaring ipamalit o maihambing sa diin na "ang" sa Tagalog na ginagamit sa Maynila. Halimbawa, kaganda, sa halip na "ang ganda", kasarap, sa halip na "ang sarap, kabaho, sa halip na "ang baho".

Bokabularyo

Kahalintulad sa Batangas Tagalog ginagamit din ang mga salitang ire/ere sa halip na "ito" at dine sa halip na "dito". Bukod dito ay ginagamit rin ang salitang kata, ito ay maihahambing sa salitang "tayo" ngunit ito ay limitado lamang sa dalawang nag-uusap.

Bulakenyo Tagalog	Moderno o Batayang Tagalog	Ingles
BULACAN
1. Agihap	Singaw	Mouth blisters
2. Alipato	Lumilipad na mga abo	Flying embers
3. Angis	Baho	Stink
4. Asinorya	Karot	Carrot
5. Ato	Totoy	Young boy
6. Babag	Away	A fight
7. Baliwasan	Pamingwit	Fishing rod
8. Baribot	Bugnutin	Grumpy
9. Bulaos	Eskinita	Alley
10. Dalahira	Tsismosa	Gossiper
11. Dupang	Lamang	Rather
12. Durungawan	Bintana	Window
13. Gitata	Dugyot	Untidy
14. Hinaw	Paghuhugas ng kamay	Handwashing
15. Hitad	Harot	Flirt
16. Huwad	Peke	Fake
17. Kabog	Ibagsak	Drop down
18. Kabisote	-	"By the book"
19. Kadlo	Igib	Fetching water
20. Laste	Goma	Rubber
21. Lubay	Tigil	Stop
22. Lulon	Rolyo	Roll
23. Lusak	Putik	Mud
24. Magaso	Malikot	Clumsy
25. Magparikit	Magsiga ng apoy	To make a fire
26. Malulam	Makulimlim	Cloudy
27. Mamilmit	Mamingwit	To fish
28. Maniba	Pahinog na	Nearly ripe
29. Matamis	Asukal	Sugar
30. Matigakan	Mabulunan	Choke
31. Minandal	Meryenda	Afternoon snack
32. Nairinan	Nasamid	Choked
33. Pakat	Dikit	To paste
34. Panat	Pabulok na	Nearly rotten
35. Paragan	-	Tuck in
36. Paswit	Sitsit/Pito	To whistle
37. Patitian	Panuyuan	Drying rack
38. Pihado	Sigurado	Sure
39. Saukan	Sawsawan	Saucer
40. Sukal	Basura	Trash
41. Supil	-	Hairband
42. Taling	Nunal	Mole
43. Tangis	Iyak	Cry
44. Unab	Hugas bigas	To wash rice
45. Urong	Hugas plato	To wash plates

Mga sanggunian

↑ About Bulacan, bulacan.gov.ph, nakuha noong 2023-12-17{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Lihan Dimagiba (2018), Bulakenyo Vocabularies Part 1: ‘ika Nga Namin sa Bulacan!, bulakenyo.ph, nakuha noong 2023-12-17{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Bulakenyo Vocabularies Part 2: ‘ika Nga Namin sa Bulacan!, bulakenyo.ph, 2020, nakuha noong 2023-12-17{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Edwin Camaya (2019), The Historical Indúng Kapampángan: Evidence from History and Place Names, sinupan.org, inarkibo mula sa orihinal noong 2023-12-01, nakuha noong 2023-12-17{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Vanessa P. Estraño (Abril 2013), Dialectology of Tagalog Bulacan, University of the Philippines Diliman, Quezon City, nakuha noong 2023-12-17{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[1] About Bulacan, bulacan.gov.ph, nakuha noong 2023-12-17{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[2] Lihan Dimagiba (2018), Bulakenyo Vocabularies Part 1: ‘ika Nga Namin sa Bulacan!, bulakenyo.ph, nakuha noong 2023-12-17{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[3] Bulakenyo Vocabularies Part 2: ‘ika Nga Namin sa Bulacan!, bulakenyo.ph, 2020, nakuha noong 2023-12-17{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[4] Edwin Camaya (2019), The Historical Indúng Kapampángan: Evidence from History and Place Names, sinupan.org, inarkibo mula sa orihinal noong 2023-12-01, nakuha noong 2023-12-17{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[5] Vanessa P. Estraño (Abril 2013), Dialectology of Tagalog Bulacan, University of the Philippines Diliman, Quezon City, nakuha noong 2023-12-17{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]