วิกิพีเดีย:นโยบายการป้องกัน
 | หน้านี้เป็นนโยบายของวิกิพีเดียภาษาไทย เป็นมาตรฐานที่ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางซึ่งปกติผู้ใช้ทุกคนควรถือปฏิบัติ การปรับแก้นโยบายควรสะท้อนความเห็นพ้อง |
วิกิพีเดียตั้งอยู่บนหลักการที่ว่า ทุกคนสามารถแก้ไขได้ ฉะนั้น จึงมุ่งเป้าให้สาธารณะสามารถแก้ไขได้มากหน้าเท่าที่จะเป็นไปได้ เพื่อให้ทุกคนสามารถเพิ่มสาระและแก้ไขข้อผิดพลาดให้ถูก อย่างไรก็ดี บางหน้าอาจมีการกำหนดข้อจำกัดทางเทคนิค (มักเพียงชั่วคราว) ว่าอนุญาตให้ผู้ใดแก้ไขหน้านั้นบ้างในบางพฤติการณ์ เพราะมีความเป็นไปได้ซึ่งระบุจำเพาะว่าจะเกิดความเสียหายหากยังปล่อยให้ทุกคนแก้ไขได้ การวางข้อจำกัดเช่นนี้ เรียกว่า การป้องกัน หรือ การล็อก
ผู้ดูแลระบบวิกิพีเดียเป็นผู้ป้องกันและปลดการป้องกันหน้า แต่ผู้ใช้ทุกคนสามารถขอให้ดำเนินมาตรการเหล่านี้ได้ การป้องกันอาจไม่มีกำหนด หรือหมดอายุหลังช่วงเวลาหนึ่ง ๆ ที่ระบุก็ได้
การป้องกันประเภทที่พบเห็นมากที่สุด คือ การป้องกันสมบูรณ์ คือ ให้เฉพาะผู้ดูแลระบบแก้ไขได้ และการกึ่งป้องกัน ซึ่งหมายความว่า ให้เฉพาะผู้ใช้ล็อกอินและที่บัญชียืนยันแล้ว (คือ บัญชีมีอายุอย่างน้อย 4 วัน และแก้ไขตั้งแต่ 10 ครั้งขึ้นไป) แก้ไขได้ การป้องกันประเภทอื่นมีรายละเอียดด้านล่าง ปกติหน้าที่มีการป้องกันมีการทำเครื่องหมายด้วยไอคอนแม่กุญแจขนาดเล็กไว้มุมขวาบนของหน้า สีแม่กุญแจที่ต่างกันหมายถึงประเภทการป้องกันที่ต่างกัน คุณสามารถเลื่อนเมาส์ไปเหนือสัญลักษณ์แม่กุญแจเพื่อดูว่าหน้านั้นถูกป้องกันด้วยเหตุใดและนานเท่าไร กระนั้น ผู้ใช้ทุกคนยังสามารถดูและคัดลอกรหัสต้นทาง (ข้อความ) ของหน้าที่ถูกล็อกได้
นโยบายนี้อธิบายประเภทและวิธีดำเนินการป้องกันและปลดป้องกัน ตลอดจนเหตุผลที่ควรหรือไม่ควรใช้การป้องกัน ในรายละเอียด
ประเภทการป้องกัน
ผู้ดูแลระบบมีตัวเลือกทางเทคนิคในการป้องกันหน้าดังต่อไปนี้
- ป้องกันสมบูรณ์ กีดกันมิให้ผู้อื่นนอกจากผู้ดูแลระบบแก้ไข ไฟล์สื่อที่ป้องกันสมบูรณ์ไม่สามารถถูกเขียนทับโดยการอัปโหลดใหม่
- กึ่งป้องกัน กีดกันมิให้ผู้เขียนที่มิได้ลงทะเบียนและผู้เขียนที่บัญชียังไม่ได้รับการยืนยันแก้ไข
- ป้องกันสร้างหน้า กีดกันมิให้หน้าถูกสร้างใหม่ (ตามปกติเป็นหน้าที่เคยถูกลบไปแล้ว)
- ป้องกันย้าย กีดกันมิให้มีการย้ายหน้า
การป้องกันหรือปลดป้องกันทุกประเภทสามารถขอได้ที่ วิกิพีเดีย:แจ้งผู้ดูแลระบบ การเปลี่ยนแปลงหน้าที่ป้องกันสมบูรณ์ควรเสนอในหน้าอภิปรายของหน้านั้น และให้ผู้ดูแลระบบคนหนึ่งดำเนินการหากคำขอนั้นไม่เป็นที่ถกเถียงหรือมีการเห็นพ้องต้องกันแล้ว
ยกเว้นในกรณีหน้าในเนมสเปซมีเดียวิกิ ผู้ดูแลระบบสามารถปลดป้องกันหน้าได้ หากเหตุผลที่ต้องป้องกันไม่สามารถใช้ได้อีกต่อไป เวลาล่วงผ่านไปพอสมควรแล้ว หรือไม่มีการเห็นพ้องต้องกันว่ามีความจำเป็นต้องป้องกันต่อไป แนะนำให้ติดต่อผู้ดูแลระบบที่ป้องกันหน้านั้นในพฤติการณ์ที่ไม่ชัดเจน ปูมการป้องกันและปลดป้องกันมีที่หน้านี้
ตารางเปรียบเทียบ
ตารางด้านล่างนี้ แสดงผลการป้องกันแบบต่าง ๆ ที่เกิดกับผู้เขียน
| ผู้ไม่ลงทะเบียน ผู้ใช้ใหม่ | ผู้ใช้ยืนยันอัตโนมัติ ผู้ใช้ยืนยันแล้ว | ผู้ดูแลระบบ | เหมาะแก่ | |
|---|---|---|---|---|
| ปกติ | สามารถแก้ไข | |||
| กึ่งล็อก | ไม่สามารถแก้ไข | สามารถแก้ไข | บทความที่ประสบการก่อกวนหรือสงครามแก้ไขจากผู้ไม่ลงทะเบียนและผู้ใช้ใหม่ | |
| ล็อกสมบูรณ์ | ไม่สามารถแก้ไข | สามารถแก้ไข | บทความที่ประสบการก่อกวนหรือสงครามแก้ไขอย่างต่อเนื่องจากบัญชียืนยันอัตโนมัติหรือยืนยันแล้ว และสำหรับแม่แบบที่สำคัญ | |
การป้องกันสมบูรณ์
เฉพาะผู้ดูแลระบบสามารถแก้ไขหน้าที่ถูกป้องกันสมบูรณ์ได้ การป้องกันประเภทนี้อาจมีกำหนดระยะเวลาหนึ่ง ๆ หรืออาจไม่มีกำหนดก็ได้
การแก้ไขหน้าที่ถูกป้องกันสมบูรณ์สามารถเสนอได้ในหน้าพูดคุย (หรือในฟอรัมอื่นที่เหมาะสม) เพื่ออภิปราย ผู้ดูแลระบบสามารถแก้ไขบทความที่ถูกป้องกันซึ่งสะท้อนการเห็นพ้องต้องกัน
ข้อพิพาทเนื้อหา
ในหน้าที่ประสบสงครามแก้ไข การป้องกันสมบูรณ์ชั่วคราวสามารถบีบให้ภาคีทุกฝ่ายอภิปรายการแก้ไขของตนในหน้าพูดคุย ที่ซึ่งพวกเขาสามารถบรรลุการเห็นพ้องต้องกัน กรณีสงครามแก้ไขเอกเทศ และสงครามแก้ไขต่อเนื่องโดยผู้เขียนกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง อาจจัดการโดยการบล็อก เพื่อมิให้ไปกีดกันการแก้ไขหน้าตามปกติของผู้อื่น
ในการป้องกันหน้าเพราะข้อพิพาทเนื้อหา ปกติผู้ดูแลระบบจะป้องกันรุ่นปัจจุบัน ยกเว้นเมื่อรุ่นปัจจุบันมีเนื้อหาที่ละเมิดนโยบายด้านเนื้อหาอย่างชัดเจน เช่น การก่อกวน การละเมิดลิขสิทธิ์ หรือการหมิ่นประมาทบุคคลที่ยังมีชีวิตอยู่ เพราะการป้องกันรุ่นล่าสุดบางครั้งสนองสงครามแก้ไขโดยสร้างรุ่นที่มีข้อพิพาท ฉะนั้น ผู้ดูแลระบบอาจย้อนไปรุ่นเก่าของหน้าก่อนสงครามแก้ไขหากมีจุดชัดเจนก็ได้ หน้าที่ถูกป้องกันเพราะข้อพิพาทเนื้อหาไม่ควรถูกแก้ไข ยกเว้นเพื่อทำการแก้ไขที่ไม่เป็นที่พิพาทหรือมีการเห็นพ้องต้องกันชัดเจน
ผู้ดูแลระบบไม่ควรป้องกันหรือปลดป้องกันหน้าเพื่อผลักดันมุมมองของตนในข้อพิพาทเนื้อหานั้น
การก่อกวน
การชิงป้องกันบทความอย่างสมบูรณ์ก่อนขัดต่อสภาพเปิดอิสระของวิกิพีเดีย การป้องกันสมบูรณ์ช่วงสั้น ๆ ใช้ในกรณีพบน้อยเมื่อบัญชียืนยันอัตโนมัติจำนวนมากถูกใช้เพื่อโจมตีเชิงก่อกวนต่อบทความหนึ่งอย่างต่อเนื่อง การก่อกวนต่อเนื่อง หรือความเป็นไปได้ของการก่อกวนในอนาคตสำหรับหน้าที่มีผู้เข้าชมสูง เป็นพื้นฐานของการป้องกันสมบูรณ์ไม่บ่อยครั้งนัก
ชื่อภาพทั่วไปที่ถูกป้องกัน
ภาพอย่าง ไฟล์:Example.jpg ถูกป้องกันสมบูรณ์เพื่อกันมิให้อัปโหลดรุ่นใหม่
การป้องกันถาวร
บางบริเวณของวิกิพีเดียถูกซอฟต์แวร์มีเดียวิกิป้องกันถาวร เนมสเปซมีเดียวิกิ ซึ่งกำหนดบางส่วนของอินเตอร์เฟซเว็บไซต์ ถูกป้องกันสมบูรณ์ ผู้ดูแลระบบไม่สามารถนำการป้องกันนี้ออกได้ ยิ่งไปกว่านั้น หน้าซีเอสเอสและจาวาสคริปต์ของผู้ใช้ เช่น ผู้ใช้:Example/common.css ถูกป้องกันสมบูรณ์โดยอัตโนมัติ มีเพียงบัญชีซึ่งเป็นเจ้าของหน้าเหล่านี้และผู้ดูแลระบบเท่านั้นที่สามารถแก้ไขได้ การป้องกันนี้บังคับใช้กับหน้าย่อยของผู้ใช้ใด ๆ ที่ต่อท้ายด้วย ".css" หรือ ".js" ไม่ว่าจะมีหน้าตามีเดียวิกิที่เทียบเท่ากันหรือไม่ก็ตาม ผู้ดูแลระบบสามารถดัดแปรหน้าเหล่านี้ ยกตัวอย่างเช่น เพื่อนำสคริปต์ผู้ใช้ที่ถูกใช้ในทางที่ไม่เหมาะสมออก
นอกเหนือจากการป้องกันที่เข้ารหัสตายตัวแล้ว โดยปกติหน้าต่อไปนี้ถูกป้องกันถาวร
- หน้าที่มีผู้พบเห็นมาก เช่น หน้าหลัก หรือ ไฟล์:Wiki.png
- หน้าที่ไม่ควรถูกดัดแปรด้วยเหตุผลด้านลิขสิทธิ์หรือกฎหมาย เช่น ข้อปฏิเสธความรับผิดชอบหรือสำเนาท้องถิ่นของสัญญาอนุญาตลิขสิทธิ์ของเว็บ
- หน้าที่ถูกรวมผ่าน (transclude) บ่อยครั้ง เช่น {{!-}} เพื่อกีดกันการก่อกวนหรือทำให้ระบบไม่สามารถใช้การได้ตามปกติ (denial of service attack) ซึ่งรวมถึงภาพหรือแม่แบบที่ถูกใช้ในหน้าที่มีผู้พบเห็นมากหรือรวมผ่านบ่อยครั้งด้วย
การกึ่งป้องกัน
การกึ่งป้องกันกีดกันมิให้ผู้ใช้ไม่ลงทะเบียน (เลขที่อยู่ไอพี) เช่นเดียวกับทุกบัญชีที่ยังไม่ได้รับการยืนยันอัตโนมัติหรือยืนยันแล้ว แก้ไข
ผู้ใช้ดังกล่าวสามารถขอแก้ไขหน้าที่กึ่งป้องกันได้โดยเสนอในหน้าพูดคุย หากหน้าที่กล่าวถึงและหน้าพูดคุยถูกป้องกันทั้งคู่ โปรดส่งคำขอแก้ไขของคุณไปยัง วิกิพีเดีย:แผนกช่วยเหลือ แทน
คำแนะนำแก่ผู้ดูแลระบบ
ผู้ดูแลระบบอาจกึ่งป้องกันหน้าที่อยู่ภายใต้การก่อกวนอย่างหนักและต่อเนื่อง หรือละเมิดนโยบายด้านเนื้อหา (เช่น ชีวประวัติของบุคคลที่มีชีวิตอยู่และมุมมองที่เป็นกลาง) อย่างไม่มีกำหนด การกึ่งป้องกันไม่ควรใช้เป็นมาตรการต่อต้านการก่อกวนที่ยังไม่เกิดขึ้น และไม่ควรใช้เพื่อให้สิทธิพิเศษแก่ผู้ใช้ลงทะเบียนเหนือผู้ใช้ไม่ลงทะเบียนในข้อพิพาทเนื้อหา (ที่สมเหตุผล)
นอกเหนือจากนี้ ผู้ดูแลระบบยังอาจกึ่งป้องกันหน้าชั่วคราว ที่:
- อยู่ภายใต้การก่อกวนหรือรบกวนสำคัญ แต่เกิดเพียงชั่วคราวเท่านั้น (เช่น เพราะสื่อให้ความสนใจ) เมื่อการบล็อกผู้ใช้ปัจเจกมิใช่ทางเลือกที่ปฏิบัติได้
- อยู่ภายใต้สงครามแก้ไข ซึ่งภาคีทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องเป็นผู้ใช้ไม่ลงทะเบียนหรือผู้ใช้ใหม่ (หาไม่แล้วควรใช้การป้องกันสมบูรณ์แทน) ใช้วิธีนี้ไม่ได้หากมีผู้ใช้ยืนยันอัตโนมัติเข้ามาเกี่ยวข้อง
- อยู่ภายใต้การก่อกวนหรือสงครามแก้ไข ซึ่งผู้ใช้ไม่ลงทะเบียนใช้เล่ห์เปลี่ยนเครื่องคอมพิวเตอร์ ให้ได้มาซึ่งที่อยู่ใหม่ (IP-hopping) โดยการใช้การจัดสรรเลขที่อยู่ไอพีไม่คงที่ (dynamic IP adress) หรือที่อยู่อื่นโดยการเปลี่ยนแปลงระบบโดยใช้การปลอมเลขที่อยู่ไอพี (IP address spoofing)
- หน้าอภิปรายบทความ เมื่อหน้าเหล่านี้อยู่ภายใต้การรบกวนอย่างต่อเนื่อง การป้องกันเช่นนี้ควรใช้น้อยครั้ง เพราะมีผลกีดกันมิให้ผู้ใช้ไม่ลงทะเบียนหรือผู้ใช้ที่เพิ่งลงทะเบียนเข้ามามีส่วนในการอภิปราย ตามปกติหน้าและหน้าพูดคุยของหน้านั้นไม่ควรถูกป้องกันพร้อมกัน หากหน้าและหน้าพูดคุยของหน้านั้นถูกป้องกันทั้งคู่ หน้าพูดคุยควรนำผู้เขียนที่ได้รับผลกระทบไปยัง วิกิพีเดีย:แผนกช่วยเหลือ เพื่อประกันว่า ไม่มีผู้เขียนคนใดถูกกีดกันมิให้เข้ามามีส่วนทั้งหมด
- ควรใช้การล็อกหน้าพูดคุยกับผู้ใช้ที่ถูกบล็อก รวมถึงเลขที่อยู่ไอพี น้อยครั้ง แต่ควรบล็อกอีกครั้งโดยไม่อนุญาตให้แก้ไขหน้าอภิปรายแทน เมื่อจำเป็น หรือเมื่อการบล็อกอีกครั้งโดยไม่อนุญาตการแก้ไขหน้าพูดคุยกับผู้ใช้ไม่สำเร็จ การป้องกันควรกินเวลาสั้น ๆ และไม่ควรเกินระยะเวลาการบล็อก
การป้องกันสร้างหน้า
ผู้ดูแลระบบสามารถป้องกันการสร้างหน้าได้ผ่านอินเตอร์เฟซการป้องกัน ซึ่งการป้องกันแบบนี้มีประโยชน์แก่บทความที่ถูกลบแต่มีการสร้างใหม่ซ้ำซาก การป้องกันแบบนี้ไวต่ออักษรใหญ่เล็ก รายการชื่อเรื่องที่ถูกป้องกันดูได้ที่ ปูมชื่อเรื่องที่ถูกป้องกัน
การจำกัดชื่อเรื่องบทความใหม่เป็นการป้องกันไว้ก่อนใช้ผ่านระบบบัญชีดำชื่อเรื่อง ซึ่งให้การป้องกันที่ยืดหยุ่นกว่าด้วยการสนับสนุนสายอักขระย่อยและนิพจน์ทั่วไป
ผู้ร่วมเขียนที่ปรารถนาจะสร้างหน้าภายใต้ชื่อเรื่องที่ถูกป้องกันโดยมีเนื้อหาที่เหมาะสมกว่า ควรติดต่อผู้ดูแลระบบ (มองหาผู้ที่เคยเกี่ยวข้อง)
การป้องกันย้าย
การป้องกันย้ายกีดกันมิให้ผู้ใดเปลี่ยนชื่อหน้าไปยังชื่อเรื่องใหม่ ยกเว้นผู้ดูแลระบบ การป้องกันย้ายมักใช้ในกรณีต่อไปนี้
- หน้าที่อยู่ภายใต้การก่อกวนเปลี่ยนชื่อหน้าต่อเนื่อง
- หน้าที่มีข้อพิพาทเกี่ยวกับชื่อหน้า
- หน้าที่มีผู้เข้าชมมากซึ่งไม่มีเหตุต้องเปลี่ยนชื่อ
หน้าที่ถูกป้องกันสมบูรณ์จะถูกป้องกันย้ายเช่นกัน
เช่นเดียวกับการป้องกันสมบูรณ์ การป้องกันเพราะสงครามแก้ไขไม่ควรถูกมองว่าเป็นการสนับสนุนชื่อปัจจุบัน เมื่อการป้องกันย้ายมีผลระหว่างการอภิปรายขอย้าย หน้านั้นควรถูกป้องกันที่ชื่อเรื่องก่อนหน้าคำขอย้ายเริ่มต้น
การป้องกันอัปโหลด
ป้องกันการอัพโหลดไฟล์และไม่สามารถถูกแทนที่ด้วยรุ่นใหม่ยกเว้นโดยผู้ดูแลระบบ การป้องกันการอัพโหลดไม่ปกป้องหน้าไฟล์จากการแก้ไข การป้องกันการอัพโหลดอาจนำมาใช้โดยผู้ดูแลระบบเพื่อ:
- ไฟล์อาจมีการอัพโหลดถาวรเพื่อป้องกันการก่อกวน
- ไฟล์อาจมีการขัดแย้งระหว่างผู้แก้ไข
- ไฟล์ที่ไม่ควรจะถูกแทนที่ เช่น ภาพที่ใช้ในอินเตอร์เฟสหรือถูกรวมไปที่หน้าหลัก
เช่นเดียวกับการคุ้มครองเต็มรูปแบบ ผู้ดูแลระบบควรหลีกเลี่ยงความยินยอมรุ่นของแฟ้มหนึ่งไปอีกแฟ้มหนึ่ง และการป้องกันไม่ควรได้รับการพิจารณาการรับรองของรุ่นของแฟ้มปัจจุบันข้อยกเว้นที่เห็นได้ชัด คือเมื่อไฟล์ที่ได้รับความคุ้มครองจากการอัปโหลดเพื่อการก่อกวน
การป้องกันแบบต่อเรียง
การป้องกันแบบต่อเรียง (Cascading protection) เป็นการป้องกันหน้าอย่างสมบูรณ์ และยังขยายการป้องกันสมบูรณ์นั้นไปยังหน้าใด ๆ ที่รวมผ่านมายังหน้าที่ถูกป้องกันนั้นโดยอัตโนมัติ ไม่ว่าจะโดยตรงหรือโดยอ้อม ซึ่งรวมถึงแม่แบบ ภาพและสื่ออื่นที่อยู่ในวิกิพีเดียภาษาไทย ไฟล์ที่เก็บบนคอมมอนส์จะไม่ถูกป้องกันจากการป้องกันแบบต่อเรียง ซึ่งจะต้องถูกอัปโหลดขึ้นมาไว้ในวิกิพีเดียภาษาไทยเป็นการชั่วคราว หรือถูกป้องกันที่คอมมอนส์เอง
การป้องกันแบบต่อเรียง
- ควรใช้เฉพาะเพื่อกีดกันการก่อกวนในหน้าที่พบเห็นมาก
- ใช้ได้เฉพาะกับหน้าที่ป้องกันสมบูรณ์เท่านั้น ไม่สามารถใช้กับหน้าที่ถูกกึ่งป้องกัน เพราะจะทำให้เกิดช่องว่างของระบบรักษาความปลอดภัย ดูรายละเอียดเพิ่มเติมที่ บั๊กของระบบหมายเลข 8796
- การป้องกันหน้าแบบต่อเรียงจะยังไม่มีผลทันที อาจใช้เวลาหลายชั่วโมงก่อนจะมีผล ดูรายละเอียดเพิ่มเติมที่ บั๊กของระบบหมายเลข 18483
- โดยทั่วไปไม่ควรใช้กับแม่แบบโดยตรง เพราะจะไม่ป้องกันการรวมผ่านในป้ายระบุ <includeonly> หรือการรวมผ่านที่ขึ้นอยู่กับพารามิเตอร์แม่แบบ แต่จะป้องกันหน้าย่อยเอกสารกำกับของแม่แบบ
การใส่แม่แบบ
แม่แบบด้านล่างนี้อาจถูกเพิ่มไว้บนสุดของหน้าเพื่อชี้ว่าหน้านั้นถูกป้องกัน
|
|
{{pp-meta}}
|
ล็อก | กึ่งล็อก |
|---|---|---|---|
| โต้เถียง: | {{ล็อกโต้เถียง}} |
— | |
| ก่อกวน/ล็อกทั่วไป: | {{ล็อก}} |
{{กึ่งล็อก}}
| |
| แม่แบบสำคัญ: | {{ล็อกแม่แบบ}} |
{{กึ่งล็อกแม่แบบ}}
| |
| ย้าย: | {{ล็อกย้าย}}
| ||
| สร้างบทความ: | {{ล็อกสร้างบทความ}}
| ||
การระบุเหตุผลในการป้องกัน
ผู้ดูแลระบบพึงระบุเหตุผลในการป้องกัน อย่าใช้คำสั้น ๆ เช่น ตลอดกาล เป็นต้น
นโยบายและแนวปฏิบัติสำคัญของวิกิพีเดีย | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| เนื้อหา |
| ||||
| ความประพฤติ |
| ||||
| การลบ |
| ||||
| การบังคับใช้ |
| ||||
| การแก้ไข |
| ||||
