Амрико
 | |
| Парвандаҳо дар Викианбор |
Аме́рика — қитъаи олам иборат аз ду материк; Америкаи Шимолӣ ва Америкаи Ҷанубӣ. Мафҳуми Америка маъмулан нисбати як давлати қитъа – ИМА ва барои ифодаи мансубият ба он (масалан, доллари америкоӣ, сафорати Америка, тарзи зисти америкоӣ ва ғайра) истифода мешавад.
.svg)
Гарданаи Панама сарҳади байни ин ду материк аст. Дар Нимкураи Ғарбӣ, байни Уқёнуси Атлантик ва Уқёнуси Ором воқеъ гаштааст. Ба Америка калонтарин ҷазираи олам Гренландия ва якчанд ҷазираҳои дигари атроф тааллуқ доранд. Масоҳат 42,5 млн км². Аҳолиаш 890 млн нафар (2010). Кишварҳои байни Америкаи Шимолӣ ва Америкаи Ҷанубиро Америкаи Марказӣ, ҷазираҳои воқеъ дар Уқёнуси Атлантик ва Баҳри Карибро Вест-Индия (ё Америкаи Кариб) ва мамлакатҳои байни сарҳади ҷанубии ИМА ва Антарктида воқеъгаштаро Америкаи Лотинӣ меноманд.
Таърих
[вироиш | вироиши манбаъ]5 аср пеш аз кашфи расмии Америка Абурайҳон Берунӣ дар Нимкураи Ғарбӣ мавҷуд будани хушкиро тахмин карда буд. Ба Гренландия ва соҳилҳои шимол шарқии Америкаи Шимолӣ дар асрҳои 10 — 11 норманнҳо омадаанд (нахустин кашфи ин ҷойҳо тақрибан ба солҳои 900-ум мансуб аст). Ҷазираҳои Антил, қисми шимолии соҳилҳои Америкаи Ҷанубӣ ва қисми ҷанубии Баҳри Кариби соҳилҳои Америкаи Шимолиро солҳои 1492—1503 Христофор Колумб кашф кардааст. Номи ин қитъаро харитасози лотарингӣ Валдземюллер соли 1507 дар асари худ «Муқаддимаи космография» ба шарафи баҳрнаварди италиявӣ Америго Веспуччӣ додааст, ки ӯ бори аввал сарзамини дар Нимкураи Ғарбӣ кашфшударо қитъаи нави олам тахмин карда буд. Мувофиқи тахмини дигар Америка аз номи тоҷири бристолӣ Ричард Америк, ки экспедитсияи трансатлантикии Ҷон Каботро (соли 1497, ду сол пеш аз Веспуччи ба соҳилҳои Лабрадор расидааст) маблағгузорӣ карда буд, бармеояд.
Аҳолӣ
[вироиш | вироиши манбаъ]Аҳолии таҳҷоии Америкаи то давраи Колумб қавму қабилаҳои гуногуни ҳиндуёни америкоӣ ва эскимосҳои маҳаллӣ буданд. Аз замони дар Америка шурӯъ шудани ҳукмронии европоиҳо қисми бештари аҳолии бунӣ нобуд гардид. Аксарияти аҳолии кунунии Америка авлоди европоиҳо, африкоиҳо (ғуломони аз Африка овардашуда) ва ҳиндуҳои маҳаллӣ мебошанд.
Дар Америка шумораи америкоиҳо, англису канадагиҳо, мексикоию бразилиягиҳо, аргентинагиҳо, колумбиягиҳо, чилигию венесуэлагиҳо, кубагиҳо афзунтар аст.
Забон
[вироиш | вироиши манбаъ]Забони аксарияти аҳолии Америка ба забонҳои ҳиндуаврупоӣ мутааллиқ аст (испанӣ, португалӣ, франсавӣ).
Дин
[вироиш | вироиши манбаъ]Дар Америка асосан дини католикӣ ҳукмрон буда, адёни дигар ба ҳам даромехтаанд (мазҳабҳои протестантӣ, дини мулатҳо ва африкоиҳо).
Кишварҳо
[вироиш | вироиши манбаъ]Дар қитъаи Америка 50 мамлакат ҷойгир аст. Дар бораи табиат, таърих ва иқтисодиёти Америка нигар мақолаҳои Америкаи Шимолӣ, Америкаи Ҷанубӣ.
- Антигуаю Барбуда
- Аргентина
- Ҷазираҳои Бағама
- Барбадос
- Белиз
- Боливия
- Бразилия
- Канада
- Чили
- Колумбия
- Коста Рика
- Куба
- Доминика
- Ҷумҳурии Доминикана
- Эквадор
- Салвадор
- Гренада
- Гренландия
- Гватемала
- Гайана
- Гаити
- Гондурас
- Ямайка
- Мексика
- Никарагуа
- Панама
- Китси Муқаддас ва Невис
- Люсияи Муқаддас
- Винсенти Муқаддас ва Ҷазираҳои Гренадин
- Суринам
- Тринидад ва Тобаго
- Иёлоти Муттаҳидаи Амрико
- Уругвай
- Венесуэла
- Перу
Пайвандҳо
[вироиш | вироиши манбаъ]
|
Амрико дар Викианбор |
|---|
- Описание расположения микрогеографических (континентальных) регионов, географических подрегионов, и отдельных экономик и других групп на официальном сайте ООН(англ.)
| Қитъаҳо | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Аврупо |
 Африқо |
 Амрико |
 Антарктида |
 Осиё |
 Уқёнусия | |||||||||||||||||||||||