Pokŏż zdrzōdło Grecyjŏ

{{NowOrt}}
{{Państwo infoszachtla
 |ôryginalne miano     = Ελληνική Δημοκρατία<br />Ellinikí Dimokratía
 |ślōnske miano        = Greckŏ Republika
 |fana_ôbrŏzek         = Flag of Greece.svg
 |wapyn_ôbrŏzek        = Coat of arms of Greece.svg
 |miano dopołniŏcz     = Grecyje
 |motto                = Ελευθερία ή θάνατος
 |motto_gŏdka          = 
 |motto_ślōnski        = Swoboda abo śmiyrć
 |hymn                 = <center>[[Plik:Hymn to liberty instrumental.oga]]</center>[[Hymn Grecyje|Ὕμνος εἰς τὴν Ἐλευθερίαν]] 
 |hymn_miano_ślōnski   = Hymn do Swobody
 |lokalizacyjŏ_ôbrŏzek = Greece in European Union.svg
 |kōnstytucyjŏ         = [[Kōnstytucyjŏ Grecyje]]
 |ôficjalnŏ_gŏdka      = [[Grecko godka|greckŏ]]
 |używanŏ_gŏdka        = 
 |stolica              = [[Atyny]]
 |polityczny_systym    = [[Dymokracyjŏ|dymokratyczny]]
 |zorta_państwa        = [[parlamyntarny systym|parlamyntarnŏ republika]]
 |gowa_państwa         = [[Ekaterini Sakielaropulu]] (Κατερίνα Σακελλαροπούλου)
 |gowa_państwa_ôpis    = [[Prezydynci Grecyje|prezydynt]]
 |szef_rzōndu          = [[Kiriakos Mitsotakis]] (Κυριάκος Μητσοτάκης)
 |szef_rzōndu_ôpis     = [[Prymiery Grecyje|prymier]]
 |wiyrchnia            = 131 957
 |wiyrchnia_wod        = 0,86%
 |wiyrchnia_plac       = 96
 |ludność              = 10 768 000<ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=85&pr.y=15&sy=2017&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C946%2C914%2C137%2C612%2C546%2C614%2C962%2C311%2C674%2C213%2C676%2C911%2C548%2C193%2C556%2C122%2C678%2C912%2C181%2C313%2C867%2C419%2C682%2C513%2C684%2C316%2C273%2C913%2C868%2C124%2C921%2C339%2C948%2C638%2C943%2C514%2C686%2C218%2C688%2C963%2C518%2C616%2C728%2C223%2C836%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C624%2C692%2C522%2C694%2C622%2C142%2C156%2C449%2C626%2C564%2C628%2C565%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C359%2C960%2C453%2C423%2C968%2C935%2C922%2C128%2C714%2C611%2C862%2C321%2C135%2C243%2C716%2C248%2C456%2C469%2C722%2C253%2C942%2C642%2C718%2C643%2C724%2C939%2C576%2C644%2C936%2C819%2C961%2C172%2C813%2C132%2C726%2C646%2C199%2C648%2C733%2C915%2C184%2C134%2C524%2C652%2C361%2C174%2C362%2C328%2C364%2C258%2C732%2C656%2C366%2C654%2C734%2C336%2C144%2C263%2C146%2C268%2C463%2C532%2C528%2C944%2C923%2C176%2C738%2C534%2C578%2C536%2C537%2C429%2C742%2C433%2C866%2C178%2C369%2C436%2C744%2C136%2C186%2C343%2C925%2C158%2C869%2C439%2C746%2C916%2C926%2C664%2C466%2C826%2C112%2C542%2C111%2C967%2C298%2C443%2C927%2C917%2C846%2C544%2C299%2C941%2C582%2C446%2C474%2C666%2C754%2C668%2C698%2C672&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= Miyndzynŏrodowy Walutowy Fundusz]</ref>
 |tyngość              = 81,75
 |ludność_rok          = 2017
 |ludność_plac         = 85
 |pkb                  = 227 mld [[Amerikański dolar|USD]]
 |pkb_rok              = 2018
 |pkb_ôsoba            = 21 145 [[Amerikański dolar|USD]]
 |pkb_ppp              = 312 mld [[Miyndzynŏrodowy dolar|miyndzynŏr. dolarōw]]
 |pkb_ppp_rok          = 2018
 |pkb_ppp_ôsoba        = 29 058 [[Miyndzynŏrodowy dolar|miyndzynŏr. dolarōw]]
 |utworzynie_knif      = [[Samostanowjyńy|Samostanowiyniy]]
 |ôd_kogo              = ôd [[Ôsmańske Imperyjum|Ôsmańskigo Imperyjum]]
 |utworzynie_data      = (ôgłoszynie: 25&nbsp;marca 1821; uznanie: 3 lutego 1830)
 |waluta_miano         = 1 [[ojro]] = 100 [[cynt|ojrocyntōw]] (EUR, €)
 |UTC                  = +2 – zima<br />[[Uniwerzalny czas koordynowany|UTC]] +3 – lato
 |kod_ISO              = GR
 |dōmyna               = [[.gr]]
 |kod_autowy           = GR
 |kod_fligerowy        = SX
 |telefōniczny_numer   = +30
 |znŏleżne_terytoria   = 
 |karta_ôbrŏzek        = Gr-map.png
 |commons              = Category:Greece
 |uwagi                = 
}}
'''Grecyjŏ''' ([[Grecko godka|gr]]. Ελλάδα ''Elláda'' / Ελλάς ''Ellás''), '''Greckŏ Republika''' (Ελληνική Δημοκρατία ''Ellinikí Dimokratía'') – [[państwo]] położōne we połedniowo-weschodnij czynści [[Ojropa|Ojropy]], na połedniowym krańcowi Bałkańskij Bōny. Mŏ dostymp do sztyrech mōrz: [[Egejske Morze|Egejskigo]] i [[Kreteńske Morze|Kreteńskigo]] ôd weschodu, [[Jōńske Morze|Jōńskigo]] ôd zŏchodu jak tyż [[Strzůdźymne Morze|Strzōdziymnego]] ôd połedniŏ. Grecyjŏ mŏ dziesiōntõ pod wzglyndym dugości piskã brzegowōm na świecie, ô dugości 14880 km. Poza tajlōm kōntynyntalnōm we skłŏd Grecyje wchodzi kole 2500 wysp, we tym 165 zamiyszkanych. Nojwŏżniyjsze to [[Kreta]], [[Dodekanez]], [[Cyklady]] i [[Jōńske Wyspy]]. Nojwyższym szpicōm je wysoki na 2918 m n.p.m. [[Mitikas]] we masywie [[Ôlimp|Ôlimpu]].

== Gyjografijŏ ==
[[Plik:Ionian sea islands, pic1.JPG|thumb|left|Jōńske Wyspy]]
Terytorium Grecyje idzie potajlować na:
* kōntynyntalnõ Grecyjõ (społym z ôddzielōnym ôd nij Korynckim Kanałym bōnōm Peloponez), kerŏ wchodzi we skłŏd Bałkańskij Bōny
* wyspy rozrzucone na morzach Egejskim i Jōńskim.

Bezma 1/5 wiyrchnie Grecyje przipadŏ na kole 2500 wysp, z czego 165 je zamiyszkanych.

Nojsrogsze z nich to:
* [[Kreta]] (kol. 8260 km²),
* [[Eubea]] (kol. 3621 km²),
* [[Lesbos]] (kol. 1630 km²),
* [[Rodos]] (kol. 1400 km²),
* [[Chios]] (kol. 840 km²),
* [[Kefalinia]] (kol. 780 km²),
* [[Korfu]] (592 km²),
* [[Samos]] (kol. 476 km²),
* [[Lemnos]] (476 km²),
* [[Naksos]] (kol. 430 km²),
* [[Zakintos]] (406 km²),
* [[Thasos]] (kol. 390 km²).

Wiynkszość z wysp Grecyje wchodzi w skłŏd archipelagōw, z kerych bazowe to:
* Jōńske Wyspy
* Egejske Wyspy, we tym:
** [[Cyklady]]
** [[Sporady]]
** [[Dodekanez]]

Blisko 81% wiyrchnie Grecyje zajmujōm gōrske pasma (strzedniŏ wysokość 1200–1800 m n.p.m.), kere majōm południkowy ciōng. Nizinne teryny sōm niywielge i wystympujōm we bliżu wybrzyżōw (Niz. Salonickŏ, Trackŏ, Tesalskŏ jak tyż Argolidzkŏ). Chalcydyckŏ Bōna tworzi 3 wtōrne bōny: Kassandra, Sithonia i Athos.

Grecyjŏ graniczy z dalij pokŏzanymi państwami:
* na weschodzie:
** {{fana|TUR}} [[Turcyjo|Turcyjŏ]] (206 km)
* na pōłnocach:
** {{fana|ALB}} [[Albanijŏ]] (450 km)
** {{fana|BGR}} [[Bułgaryjo|Bułgaryjŏ]] (450 km)
** {{fana|MKD}} [[Půłnocno Macedůńijo|Pōłnocnŏ Macedōnijŏ]] (450 km)

=== Miasta ===
{| class="wikitable"
|+Nojsrogsze miasta Grecyje
!Lp.
!Miasto
!Populacyjŏ<ref>https://web.archive.org/web/20230911101137/https://www.statistics.gr/documents/20181/1210503/resident_population_census2011rev.xls</ref>
|-
|1.
|[[Atyny]]
|3,090,508
|-
|2.
|[[Salůńiki|Salōniki]]
|824,676
|-
|3.
|[[Patras]]
|167,446
|-
|4.
|[[Larisa]]
|144,651
|-
|5.
|[[Heraklion]]
|140,730
|-
|6.
|[[Wolos]]
|86,046
|-
|7.
|[[Janina]]
|65,574
|-
|8.
|[[Trikala]]
|61,653
|-
|9.
|[[Chalkida]]
|59,125
|-
|10.
|[[Serres]]
|58,287
|}

== Historyjŏ ==
[[Plik:View of the Acropolis Athens (pixinn.net).jpg|thumb|left|[[Atyny]]]]
Grecyjŏ mŏ dugŏ historyjõ i zebrane kulturowe erbowizna. Uwŏżanŏ je za nŏstympcã antycznyj Grecyje. Jako takŏ, stanowi kolybkã cołkij zachodnij cywilizacyje, plac narodzin [[Dymokracyjŏ|dymokracyje]]<ref>Finley, M.I. Democracy Ancient and Modern. 2d ed., 1985. London: Hogarth</ref>, [[Filozofijŏ|filozofije]]<ref>History of Philosophy, Volume 1 by Frederick Copleston</ref>, ôlimpijskich igrzysk, mocka bazowych prawiyń naukowych, zachodnij literatury, historiografije, politologije a tyż tyjatru<ref>Brockett, Oscar G. History of the Theatre. sixth ed., 1991. Boston; London: Allyn and Bacon</ref>, tak kōmedyje jak i dramatu. Świŏdectwym tyj spuścizny je 18 Ôbiektōw Kulturowyj Erbowizny [[UNESCO]]. Nowożytne grecke państwo ôstało utworzōne we wyniku zwyciynskigo powstōnia przeciwko [[Ôsmańske Imperyjum|Ôsmańskimu Imperyjum]].

Ôd 2002 roku Grecyjŏ zrezygnowała z włŏsnyj waluty i przijōnła [[ojro]]. We 2013 trefiyła do grupy państw rozwijajōncych sie (piyrszy we historyji cufal degradacyje krŏju do tyj grupy)<ref>{{Cytuj |tytuł = Grecja zdegradowana do grona państw rozwijających się. Pierwszy taki przypadek |data = 2013-06-15 |data dostympu = 2021-02-25 |ôpublikowany = web.archive.org |url = http://web.archive.org/web/20130615232845/http://wyborcza.biz/biznes/1,100896,14088548,Grecja_zdegradowana_do_grona_panstw_rozwijajacych.html}}</ref>.

== Religijŏ ==
Struktura religijnŏ krŏju we 2017 roku podle ''[[Pew Research Center]]''<ref>https://www.pewforum.org/2017/05/10/religious-affiliation/</ref>
* [[prawosławie]] – 90%
* [[katolicyzm]] – <1%
* inksi krześcijany – 3%
* [[islam]] – 2%
* inksze religije – <1%
* brak religije – 4%

{{Przipisy}}

{{Ojropa}}

[[Kategoryjo:Grecyjo| ]]