Sérén taun: Béda antarrépisi

[[GambarFile:UpacaraMalasari seren taunHelaran.jpg|thumb|400px|right|upacaraSérén adatTahun serendi taunMalasari]]

'''Sérén taun''' geus aya di jaman saméméh masarakat sunda mikawanoh agama Islam. Urang sunda anu sabagéansawaréh pakasaban masarakatna dina widangbidang tatanén mangrupa salah sahiji kasang tukang ayana tradisi upacara sérén taun.<ref name="sumber2">{{id}}[http://www.kuningankab.go.id/wisata-dan-budaya/upacara-seren-taun=id Kabudayaan Sérén Taun]{{Dead link|date=April 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>

Di [[Kuningan]] sérén taun dilaksanakeun dina tanggal 22 [[Rayagung]] anu mangrupa bulan munggaran dina taun [[Saka]] kalénder [[Sunda]]. Ieu mangrupa pangbéda anu teu kawilangkabilang jauh sabab dina kasang tukangna sorangan sérén taun diayakeun pikeun ngebréhkeunngébréhkeun rasa sukursyukur ka nu Maha Kawasa anu maparin kasalametan tur kabagjaankabagyaan ka masarakatna dina sataun katukang utamana dina hasil panén. Pangbéda ieu gumantung dina daérahna séwang-séwanganséwang dumasar kana kapercayaan jeung tradisi di daérahna tapi biasana waktu dilaksanakeundilaksanakeunna teu jauh pisan ukur 2 nepinika 3 bulan.<ref name="sumber2"/>

Upacara sérén taun di jaman baheula saukur ngumpulkeun hasil panén pikeun disérénkeun ka Sanghyang nu dibarengan ku macakeun do'a dina raraga ngébréhkeun rasa sukursyukur sarta miharep panén saterusna bisa leuwih mucekil. <ref name="sumber2"/>

Sérén taun mibanda tujuan, di antarana <ref name="sumber3">{{id}}Sumartini, nuning. Skripsi: Ajén Falsaafah dina Sérén Taun di Kabupatén Sukabumi. UPI Bandung 2010. </ref> :

*Ngajén jeung ngamumulé tradisi [[Sunda]].<ref name="sumber3">< /ref>

Dina kagiatan upacara adat sok aya unsur-unsur anu ngarojong jeung nyoko kana lumangsungna upacara adat, diantaranadi antarana dina sérén taun aya sababaraha kagiatan anu sok dipigawé disababarahadi daérahsababaraha nya étadaérah nyaéta:

*Ngibing bari mawa [[paré]]

*Seni [[wayang]]/kasenian sejénna

*[[Puasa]]

'''Dina enas-enasna mah upacara adat atawa upacara kaagamaan ngawengku opat komponén :'''

*Tempat Upacara. Nu dijadikeun tempat upacara biasana nya étanyaéta di imah gedé kasepuhan atawa di tempat anu sok dipaké acara-acara gedé saperti [[Paséban]]

Upacara Sérén Taun di unggal daérah guratgaris badagna mah sarua, tapi aya sababaraha kagiatan anu ngabédakeun tiap daérah. biasanaBiasana dilaksanakeun atawa dipintonandipintonkeun rupa-rupa kasenian gumantung wewengkonna. Sapoé saméméhna masarakat ngumpul di imah [[pupuhu]] [[adat]] bari mawa pakakas pikeun perhelatansalametan, lolobana mangrupa hasil tanéntani, dina peutingna dipintonkeun [[pantun]].<ref name="sumber3"/>

Poé isukna upacara dimimitian ku helaran (iring-iringan) anu mangkatna ka tempat paré hasil panén ditunda pikeun mawa ka rengkong, paré diunjal kalayan rengklang, saméméh indit ditabeuh calung rénténg, tuluy iring-iringan rengkong nu mawa paré éta dituturkeun ku nu mawa pakakas-pakakas tatanén kawas bajak, [[pacul]], [[parang]] jsb, dituluykeun ku iring-iringan [[angklung]] sarta [[dogdog lonjor]],. diDi deukeutsabudeureun lumbung[[leuit]] geus siapsayaga wanoja-wanoja anu rék ngabagéakeun iring-iringan rengkokrengkong nu mawa [[paré]] kalayan tutunggulan gondang, nya étanyaéta nabeuh [[lebuh]] jeung [[halu]]. Para pemaénpamaén angklung nembang bari ngibing patémbal-témbal jeung nu nabeuh gondang, tuluy diayakeun upacara Nginebkeun, nya étanyaéta nunda [[paré]] dina rengklang. SaurangHiji awéwé kolot nembangkeun [[rajah]] ménta idinwidi pikeun nempatkeun dewi [[paré]] dina rengklang. Lamun [[paré]] geus diasupkeun kabéh kana rengklang tuluy ngarempug [[nutu]], nya étanyaéta [[nutu]] [[paré]] anyar sedengkeun rombongan balik deui ka tempat ngagondang marengan nu nabeuh [[angklung]] anu tuluy nabeuh bari ngahaleuang. <ref name="sumber4">{{id}}Hj.Patimah,spk. Ensiklopedi Sunda : Alam, Manusia dan Budaya termasuk Budaya Cirebonan dan Betawi. PT Dunia Pustaka Jaya. Jakarta 2000. </ref>

Puncak acara Sérén Taun mangrupa nutuan [[paré]] dina tanggal 22 [[Rayagung]], ieu ogé ngabogaan harti sorangan. Wilangan 22 miboga harti minangka runtuyan, wilangan 20 sarta 2 nya étanyaéta [[Paré]] anu ditutu dina acara pamungkas saloba 22 kwintal nu dibagi 20 kwintal pikeun ditutu sarta dibagikeun ka masarakat sarta 2 kwintal dipaké minangka [[binih]]. Wilangan 20 nga''refleksi''keun unsur ''anatomi'' awak manusa.

Boh lalaki boh awéwé ngabogaan 20 sipat wujud manusa, nya étanyaéta: 1. [[getih]] , 2. [[daging]], 3. [[bulu]], 4. [[kuku]], 5. [[buuk]], 6. [[kulit]], 7. [[urat]], 8. [[polo atawa uteuk]], 9. [[bayah ataa paru]], 10. [[ari atawa haté]], 11. [[kalilipa atawa limpa]], 12. [[mamaras atawa maras]], 13. [[hamperu ataun hamperu]], 14. [[tulang]], 15. [[sumsum]], 16. [[lamad atawa lemak]], 17. [[gegembung atawa lambung]]. 18. [[peujit atawa peujit]]. 19. [[ginjal]] sarta 20. [[jantung]].<ref name="sumber2"/>

Ka 20 sipat diluhurdi luhur ngahijikeun ''organ'' sarta ''sél'' awak kalayan fungsi anu béda-béda, atawa awak ditempo dina hiji struktur hirup anu ngabogaan prosés kawas hukum ''adikodrati''. Hukum ''adikodrati'' ieu saterusna ngajanggélék jadi jirim ( badan ), jisim ( nurani ) sarta pangakuan ( kuring ). Sedengkeun wilangan 2 miboga harti yén kahirupan téh aya 2 kecap anu patukang tonggong saperti : beurang sarta peuting, bagja jeung sangsara, alus jeung goréng, jsb.<ref name="sumber2"/>

Dina upacara sérén taun anu jadi objék utama nyaéta [[PARÉ]]. [[Paré]] dianggap minangka lambang kamakmuran alatan wewengkon [[Cigugur]] hususna sarta wewengkon [[sunda]] séjén anu umumna miboga pakasaban tatanén, kawas carita [[Pwah Aci Sahyang Asri]] anu méré kesuburan pikeun ka manusa pikeun hirup di bumi. Dina upacara sérén taun ieu dipidangkeun carita-carita [[pantun]] [[sunda]] heubeul anu nyaritakeun ngeunaan lalampahan [[Pwah Aci Sahyang Asri]]. Sajaba ti éta, [[paré]] mangrupa bahan kadaharan utama anu ngabogaan pangaruh langsung dina 20 sipat wujud manusa diluhur.di luhur.<ref name="sumber2"/>

Saminggu saméméh prak-prakan upacara Adat Sérén Taun lumangsung dimimitian ku [[Pesta Dadung]] anu tempatna di [[Dinya Hyang]] dina wanci subuh. Wewengkon [[Dinya Hyang]] mangrupa hiji wewengkon anu mangrupa pasir, cenah numutkeun masarakat di dinya mangrupa daérah anu hieum. Inti ti [[Pesta Dadung]] nya étanyaéta miceun hama jeung mamala. Pamakéan Dadung atawa tambang badag anu dijieun tina ijuk, ngagambarkeun rasa sukur masarakat ka budak nu sok ngangon munding atawa embé.

Tembang anu eusina pamenta sangkan patani, tukang ngangon, ingon-ingon sarta sérang disalametkeun ti mamala jeung cilaka, ieu mangrupa bubuka acara sérén taun. <ref name="sumber4"/>

Sabada éta, kakara hama sérang dipiceun ka liang di [[Dinya Hyan]], anu ceunah ti baheula jadi tempat pikeun miceun hama. [[Pesta Dadung]] dipungkas ku [[ibing]] sawatara urang patani. Éta mangrupa simbol kabagjaan pikeun patani anu salila sataun digawé meres késang, ngokolakeun sérang dina poyang jeung hujan. Melak binih tangkal ogé jadi bagian ti Pesta Dadung pikeun ngalestarikeun alam anu mangrupa tempat hirup manusa di dunya. <ref name="sumber5">{{id}[}[http://megapolitan.kompas.com/read/2008/12/22/10020260/Seren.Taun.Rasa.Syukur.yang.Jadi.Komoditas.Wisata=id seren taun masarakat sunda]]{{Dead link|date=April 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>

Henteu ngan ngandeg di [[Pesta Dadung]], isukna puseur kagiatan pindah ka Balong Girang (balong alami di hulu cai) [[Cigugur]].Saucul tengah poé, nu nyicingan pilemburan ngariung dihibur ku [[Nyiblung]] nya étanyaéta sora cai balong anu di tabeuh ku masarakat sangkan ngahasilkeun aora anu ramé. Sora tina cai anu di tabeuh ku leungeun pamaénna sarta ku warga satempat kadéngé riuh pondok. Seuseurian jeung heureuy ditambah éprakna masarakat ngajadikeun sora cai jeung sora éprakan leungeun ngahiji ngajadikeun ramé.<ref name="sumber2"/>

Poé-poé saterusna salila saminggu saméméh prosesiprosési utama dina upacara adat sérén taun, biasana diayakeun atraksi atawa pegelaran kasenian tradisonal ti rupa-rupa wewengkon di [[Jawa Barat]] kawas (Seni Jentrengjéntréng [[Tarawangsa]] [[Sumedang]] Larang, [[Ronggeng Gunung]] ti [[Ciamis]], Angklung [[Baduy]] ti [[Baduy]] atawa [[Kanekes]], Musik [[Rendo]] sarta [[Beluk]] ti [[Baduy]], [[Gending Karesmen]] atawa sendar tari, tembang [[Sunda]] buhun sarta sajabana). Salila saminggu ogé diayakeun paméran sagala rupa hasil karajinan masarakat wewengkon [[Cigugur]] mangrupa, [[batik]], anyaman, ukiran sarta sajian kadaharan tradisional has [[Cigugur]] kawas peuyeum ketan , gemblong jsb. Iwal ti kasenian aya ogé dialog antar masarakat adat, agama sarta kapercayaana nu umumna medar ngeunaan masalah sosial sarta budaya anu dialaman di unggal wewengkon. Dialog éta biasana ogé lumangsung dina suasana kakulawargaan, sagala rupa pangalaman sarta silih mantuan néangan ''solusi'' pikeun dijadikeun rarancang kahareupnaka hareupna dina sagala nyanghareupan sagala bangbalu.<ref name="sumber2"/>

Isuk-isukna tanggal 22 Rayagung warsih taun[[Saka]] [[Sunda]]. Upacara dimimitian ku sora goong rénténg minangka tanda yén prosesiprosési upacara adat baris dimimitian. Sora goong rénténg méré sora anu nga''gema'' ngagambarkeun kabagjaan masarakat [[Cigugur]] dina ngalaksanakeu upacara sérén taun. Sanggeus éta kadéngé sora tembang [[kacapi]] [[suling]] dibarengan ku kawih [[rajah]] minangka bubuka, [[rajah]] nu dibawakeun ku lagam [[puisi]] méré paneges yén upacara sérén taun mangrupa upacara anu sakral.<ref name="sumber2"/>

Saterusna atraksi pagelaran [[angklung]] [[Baduy]] anu dico'o ku kira-kira sapuluh urang suku [[Baduy]]. Seni [[angklung]] [[Baduy]] ogé kawas dawam dipigawé di masarakat [[baduy]]/[[kanekes]] dina pesta panén adat lumangsung. Saterusna diteruskeun ku [[ibing buyung]] minangka ibingan kreasikréasi tradisional has [[Cigugur]] anu dipintonkeun ku welasan wanoja [[Cigugur]]. Réngsé pagelaran [[ibing buyung]] saterusna acara dituluykeun ku pagelaran [[angklung buncis]] ti [[Cigugur]] anu dipintonkeun ku ratusan nonoman [[Cigugur]] bari nabeuh [[angklung]] sarta [[reog]] atawa [[dog-dog]] (sajenis pakakas tabuh mangrupa kendang sagala rupa ukuran anu ngan ditutupan kulit sato dina hiji sisi bunderan kaina).Babarengan kalayan dibarengan pakakas musik [[angklung buncis]] sarta [[reog]] ieu dipintonkeun [[ibing]]an formasi panji-panji warna-warni ku para nonoman ogé nuturkeun sora musik anu nga''gema'' éta.<ref name="sumber2"/>

Sabada bérés pagelaran [[angklung buncis]],diteruskeun ku prosesiprosési upacara ngajayak. Di mana ti unggal juru tadi datang sarombongan lulugu sarta muda-mudi papasingan(lalaki sarta awéwé) sabelas pasang mawa hasil bumi dina tampah anyaman awi. Biasana awéwé anu mawa hasil bumi maké raksukan kabaya bodas sarta disamping batik rereng kalayan dipayungan ku payung janur ku para nonomanana nu maké raksukan takwa bodas, calana hideung sarta maké dodot lawon [[batik]] ogé. Rombongan sabelas pasang muda-mudi nu mawa hasil bumi ti sagala juru tadi di tuluykeun ti tukang ku rombongan ibu-ibu mawa paré di tampah bari disuhun, sarta ditukang ibu-ibu aya bapa-bapa anu manggul béas sarta hasil bumi séjénna (buah-buahan sarta umbi-umbian) jeung pakakas rengkong, dongdang sarta jampanan. Rombongan ibu-ibu maké baju kabaya bodas jeung disinjang batik, samentara bapa-bapa maké raksukan kampret hideung-hideung sarta maké iket batik.

Prosesi ti kabéh rombongan upacara éta usik dipirig ku gamelan goong rénténg asup ka rohang Pendopo Gedeunggedéung [[Paseban]] Tri Panca Tunggal. Saterusna hasil bumi anu dibawa lulugu sarta sabelas pasang muda-mudi éta sacara ngaruntuy dihaturkeun sarta ditampa ku inohong adat, inohong masarakat, inohong sagala rupa agama sarta kapercayaan, sarta inohong aparat pamaréntahan. Samentara rombongan ibu-ibu sarta bapa-bapa langsung ka tempat nutu [[paré]] atawa panutuan. Sabada prosesiprosési panampian hasil bumi ditarima ku para inohong masarakat sarta aparat tadi, alunan musik [[gamelan]] hawar-hawar halimpu kadéngé marengan sora tembang-tembang atawa lagu-lagu babarit ([[kawih]] buhun) anu dikawihkeun ku rampak sekar kokolot.<ref name="sumber2"/>

Puncak acara ti upacara sérén taun ieu dieusi ku pangbagéa ti inohong Adat [[Cigugur]] (Pangeran [[Djati Kusumah]], incu Pangeran [[Madrais]]), inohong aparat pamaréntahan sarta wawakil ti lembaga nasional atawa dunya anu pareng hadir dina wanci éta. Saterusna kaasup doa babarengan ti unggal wawakil inohong ageman sarta kapercayaan minangka wujud kakulawargaan dina ngucap sukur ka Pangéran Anu Maha Esa. Saterusna prosesiprosési lekasan sabot para inohong sarta pajabat pikeun nutu [[paré]] sarta nutu [[paré]] babarengan pikeun saterusna dituturkeun ku sakumna warga anu nuturkeun sakabéh upacara adat seren taun éta. Minangka tambahan guaran yén biasana paré anu ditumbuk ku masarakat sacara masal dina puncak ahir prosés upacara adat sérén taun éta kira-kira 20 kwintal [[paré]], sedengkeun 2 kwintal [[paré]] séjénna di simpen di lumbung [[paré]] tuluy dibagikeun ka para warga anu hadir sarta patani dina wangun wayang-wayangan [[paré]]. Sakabéh upacara lumangsung ti isuk-isuk nepi ka soré. <ref name="sumber2"/>

{{reflist|2}}