Sérén taun: Béda antarrépisi
Konten dihapus Konten ditambahkan
SU08ayu (obrolan | kontribusi) |
Rescuing 0 sources and tagging 3 as dead.) #IABot (v2.0.9.3 |
||
(46 révisi antara karya leuwih ti 15 pamaké teu ditémbongkeun) | |||
Baris ka-1:
[[
'''Sérén Taun'''
Sacara Étimologis kecap sérén taun diwangun ku dua kecap nyaéta kecap ''sérén'' jeung ''taun''. Sérén nyaéta kecap pagawéan mulangkeun, mikeun, nyerahkeun deui naon-naon anu tadina dititipkeun, dipihapékeun. Sedengkeun taun nyaéta waktu di dunya anu lilana 12 bulan.<ref name="sumber6"/>
▲'''Sérén Taun''' nya èta salah sahiji tradisi anu aya di masarakat Sunda, nepi ka kiwari. Éta tradisi masih kénéh digelarkeun ku masarakat agraris tradisional sunda, saperti di [[Sukabumi]], [[Kuningan]], [[Bogor]], [[Banten]] jeung daerah séjénna.<ref name="sumber6">{{id}[[http://diperta.jabarprov.go.id/index.php/subMenu/informasi/berita/detailberita/170==id seren taun di banten]] </ref>
Sérén taun atawa serah taun dumasar ma'na kecap, miboga harti sérén sumérén taun nu kamari ka taun nu bakal datang salaku gagantina.
==Kasang Tukang==
'''Sérén taun''' geus aya di jaman saméméh masarakat sunda mikawanoh agama Islam. Urang sunda anu sabagéan pakasaban masarakatna dina widang tatanén mangrupa salah sahiji kasang tukang ayana tradisi upacara sérén taun. Sérén taun anu dilaksanakeun dina bulan [[muharam]] numutkeun kalénder islam anu mangrupa bulan munggaran dina kalénder islam, tapi béda jeung sérén taun anu dihelarkeun di [[Kuningan]] [[Jawa Barat]]. Di [[Kuningan]] sérén taun dilaksanakeun dina tanggal 22 [[Rayagung]] anu mangrupa bulan munggaran dina taun [[Saka]] kalénder [[Sunda]], ieu mangrupa pangbéda anu teu kawilang jauh sabab dina kasang tukangna sorangan sérén taun diayakeun pikeun ngebréhkeun rasa sukur ka nu Maha Kawasa anu maparin kasalametan tur kabagjaan ka masarakatna dina sataun katukang utamana dina hasil panén.Pangbéda ieu gumantung dina daérahna séwang-séwangan dumasar kana kapercayaan jeung tradisi di daérahna tapi biasana waktu dilaksanakeun teu jauh pisan ukur 2 nepi 3 bulan.▼
Sérén taun anu dilaksanakeun dina bulan [[Muharam]] numutkeun kalénder Islam anu mangrupa bulan munggaran dina kalénder Islam, tapi béda jeung sérén taun anu digelarkeun di [[Kuningan]] [[Jawa Barat]].<ref name="sumber2"/>
▲
Upacara sérén taun di jaman baheula saukur ngumpulkeun hasil panén pikeun disérénkeun ka Sanghyang nu dibarengan ku macakeun do'a dina raraga ngébréhkeun rasa syukur sarta miharep panén saterusna bisa leuwih mucekil.<ref name="sumber2"/>
==Tujuan==
*Sukuran ka nu Kawasa
*Silaturahmi masarakat jeung masarakat séjén;
*Neruskeun tradisi karuhun anu geuh hirup mangabad-abad;
*Ngajén jeung ngamumulé tradisi [[Sunda]].<ref name="sumber3"
==Unsur-Unsur Upacara Sérén Taun==
Dina kagiatan upacara adat sok aya unsur-unsur anu ngarojong jeung nyoko kana lumangsungna upacara adat,
*Sasajén
*Ngado’a
*Ngariung/dahar bareng
*Ngibing bari mawa [[paré]]
*Pawéy
*Seni [[wayang]]/kasenian sejénna
*[[Puasa]]
*Tapa
*Semédi
*Dialog
*Tempat Upacara. Nu dijadikeun tempat upacara biasana
*Kalengkepan Upacara. Saperti pakakas, [[pantun]] buhun, [[gondang]], [[dogdog lojor]], [[rengkong]], [[celempung]] dina awi, [[kidung]] buhun, jeung réa deui.▼
▲Gumantung daérahna aya anu maké kalénder [[Islam]] aya ogé nu maké kalénder [[Sunda]], anu tangtu mah dina usum panén
*Jalma anu mingpin. Biasana [[pupuhu]] [[adat]] atawa [[pupuhu]] kasepuhan anu dipercaya turun tumurun ngaliwatan ''[[pancakaki]]''<ref name="sumber3"/>
▲Saperti pakakas, [[pantun]] buhun, [[gondang]], [[dogdog lojor]], [[rengkong]], celempung dina awi, kidung buhun, jeung réa deui
▲Biasana [[pupuhu]] [[adat]] atawa [[pupuhu]] kasepuhan anu dipercaya turun tumurun ngaliwatan ''[[pancakaki]]''<ref name="sumber3">{{id}}Sumartini, nuning. Skripsi: Ajén Falsaafah dina Sérén Taun di Kabupatén Sukabumi. UPI Bandung 2010. </ref>
==Prak-prakan Upacara Sérén Taun==
Upacara Sérén Taun di unggal daérah
Poé isukna upacara dimimitian ku helaran (iring-iringan) anu ==Sérén Taun di Kuningan==
Di daérah [[Kuningan]] [[Jawa Barat]], sérén taun dimimitian ku upacara ''ngajayak'' ( Mapag [[Paré]] ), dina tanggal 18 [[Rayagung]] anu dituluykeun ku upacara nutu [[paré]] nepi ka acara pamungkas dina acarana dina tanggal 22 [[Rayagung]]. ''Ngajayak'' dina basa [[sunda]] hartina narima sarta ngabagéakeun, sedengkeun wilangan 18 anu dina basa [[sunda]] dibaca “dalapan welas” miboga harti welas asih anu hartina asih kaasih Pangéran anu geus maparin kabagjaan pikeun umatna di sakabéh alam dunya.▼
Puncak acara Sérén Taun mangrupa nutuan [[paré]] dina tanggal 22 [[Rayagung]], ieu ogé ngabogaan harti sorangan. Wilangan 22 miboga harti minangka runtuyan, wilangan 20 sarta 2 nya éta [[Paré]] anu ditutu dina acara pamungkas saloba 22 kwintal nu dibagi 20 kwintal pikeun ditutu sarta dibagikeun ka masarakat sarta 2 kwintal dipaké minangka [[binih]]. Wilangan 20 nga''refleksi''keun unsur ''anatomi'' awak manusa.▼
Boh lalaki boh awéwé ngabogaan 20 sipat wujud manusa, nya éta: 1. [[getih]] , 2. [[daging]], 3. [[bulu]], 4. [[kuku]], 5. [[buuk]], 6. [[kulit]], 7. [[urat]], 8. [[polo atawa uteuk]], 9. [[bayah ataa paru]], 10. [[ari atawa haté]], 11. [[kalilipa atawa limpa]], 12. [[mamaras atawa maras]], 13. [[hamperu ataun hamperu]], 14. [[tulang]], 15. [[sumsum]], 16. [[lamad atawa lemak]], 17. [[gegembung atawa lambung]]. 18. [[peujit atawa peujit]]. 19. [[ginjal]] sarta 20. [[jantung]].▼
Ka 20 sipat diluhur ngahijikeun ''organ'' sarta ''sél'' awak kalayan fungsi anu béda-béda, atawa awak ditempo dina hiji struktur hirup anu ngabogaan prosés kawas hukum ''adikodrati''. Hukum ''adikodrati'' ieu saterusna ngajanggélék jadi jirim ( badan ), jisim ( nurani ) sarta pangakuan ( kuring ). Sedengkeun wilangan 2 miboga harti yén kahirupan téh aya 2 kecap anu patukang tonggong saperti : beurang sarta peuting, bagja jeung sangsara, alus jeung goréng, jsb.▼
Dina upacara sérén taun anu jadi objék utama nyaéta [[PARÉ]]. [[Paré]] dianggap minangka lambang kamakmuran alatan wewengkon [[Cigugur]] hususna sarta wewengkon [[sunda]] séjén anu umumna miboga pakasaban tatanén, kawas carita [[Pwah Aci Sahyang Asri]] anu méré kesuburan pikeun ka manusa pikeun hirup di bumi. Dina upacara sérén taun ieu dipidangkeun carita-carita [[pantun]] [[sunda]] heubeul anu nyaritakeun ngeunaan lalampahan [[Pwah Aci Sahyang Asri]]. Sajaba ti éta, [[paré]] mangrupa bahan kadaharan utama anu ngabogaan pangaruh langsung dina 20 sipat wujud manusa diluhur. ▼
▲Di daérah [[Kuningan]] [[Jawa Barat]], sérén taun dimimitian ku upacara ''ngajayak'' ( Mapag [[Paré]] ), dina tanggal 18 [[Rayagung]] anu dituluykeun ku upacara nutu [[paré]] nepi ka acara pamungkas dina acarana dina tanggal 22 [[Rayagung]]. ''Ngajayak'' dina basa [[sunda]] hartina narima sarta ngabagéakeun, sedengkeun wilangan 18 anu dina basa [[sunda]] dibaca “dalapan welas” miboga harti welas asih anu hartina asih kaasih Pangéran anu geus maparin kabagjaan pikeun umatna di sakabéh alam dunya.<ref name="sumber2"/>
Saminggu saméméh prak-prakan upacara Adat Sérén Taun lumangsung dimimitian ku [[Pesta Dadung]] anu tempatna di [[Dinya Hyang]] dina wanci subuh. Wewengkon [[Dinya Hyang]] mangrupa hiji wewengkon anu mangrupa pasir, ceunah nurutkeun masarakat didinya mangrupa daérah anu hieum. Inti ti [[Pesta Dadung]] nya éta miceun hama jeung mamala. Pamakéan Dadung atawa tambang badag anu dijieun ti ijuk, ngagambarkeun rasa sukur masarakat ka budak nu sok ngagon kebo atawa embé.▼
▲Puncak acara Sérén Taun mangrupa nutuan [[paré]] dina tanggal 22 [[Rayagung]], ieu ogé ngabogaan harti sorangan. Wilangan 22 miboga harti minangka runtuyan, wilangan 20 sarta 2
Tembang anu eusina pamenta sangkan patani, gembala, ingon-ingon sarta sérang disalametkeun ti mamala jeung cilaka, ieu mangrupa bubuka acara sérén taun.▼
▲Boh lalaki boh awéwé ngabogaan 20 sipat wujud manusa,
▲Ka 20 sipat
▲Dina upacara sérén taun anu jadi objék utama nyaéta [[PARÉ]]. [[Paré]] dianggap minangka lambang kamakmuran alatan wewengkon [[Cigugur]] hususna sarta wewengkon [[sunda]] séjén anu umumna miboga pakasaban tatanén, kawas carita [[Pwah Aci Sahyang Asri]] anu méré kesuburan pikeun ka manusa pikeun hirup di bumi. Dina upacara sérén taun ieu dipidangkeun carita-carita [[pantun]] [[sunda]] heubeul anu nyaritakeun ngeunaan lalampahan [[Pwah Aci Sahyang Asri]]. Sajaba ti éta, [[paré]] mangrupa bahan kadaharan utama anu ngabogaan pangaruh langsung dina 20 sipat wujud manusa
▲Saminggu saméméh prak-prakan upacara Adat Sérén Taun lumangsung dimimitian ku [[Pesta Dadung]] anu tempatna di [[Dinya Hyang]] dina wanci subuh. Wewengkon [[Dinya Hyang]] mangrupa hiji wewengkon anu mangrupa pasir,
▲Tembang anu eusina pamenta sangkan patani,
Henteu ngan ngandeg di [[Pesta Dadung]], isukna puseur kagiatan pindah ka Balong Girang (balong alami di hulu cai) [[Cigugur]].Saucul tengah poé, nu nyicingan pilemburan ngariung dihibur ku [[Nyiblung]]
Poé-poé saterusna salila saminggu saméméh
Peuting saméméh acara upacara Sérén Taun, biasana ogé diayakeun upacara ritual adat
Isuk-isukna tanggal 22 Rayagung
Saterusna atraksi pagelaran [[angklung]] [[Baduy]] anu dico'o ku kira-kira sapuluh urang suku [[Baduy]]. Seni [[angklung]] [[Baduy]] ogé kawas dawam dipigawé di masarakat [[baduy]]/[[kanekes]] dina pesta panén adat lumangsung. Saterusna diteruskeun ku [[ibing buyung]] minangka ibingan
▲Sanggeus éta, kakara hama sérang dipiceun ka liang di [[Dinya Hyan]], anu ceunah ti baheula jadi tempat pikeun miceun hama. [[Pesta Dadung]] dipungkas ku [[ibing]] sawatara urang patani. Éta mangrupa simbol kabagjaan pikeun patani anu salila sataun digawé meres késang, ngokolakeun sérang dina poyang jeung hujan. Melak binih tangkal ogé jadi bagian ti Pesta Dadung pikeun ngalestarikeun alam anu mangrupa tempat hirup manusa di dunya. <ref name="sumber5">{{id}[[http://megapolitan.kompas.com/read/2008/12/22/10020260/Seren.Taun.Rasa.Syukur.yang.Jadi.Komoditas.Wisata=id seren taun masarakat sunda]] </ref>
Sabada bérés pagelaran
▲Henteu ngan ngandeg di Pesta Dadung, isukna puseur kagiatan pindah ka Balong Girang (balong alami di hulu cai) [[Cigugur]].Saucul tengah poé, nu nyicingan pilemburan ngariung dihibur ku [[Nyiblung]] nya éta musik anu dihasilkeun ti éprakan leungeun dina cai balong. Sora tina cai anu dicoo ku leungeun pamaénna sarta ku warga satempat kadéngé riuh pondok. Seuseurian jeung heureuy ditambah eprakna masarakat ngajadikeun sora cai jeung sora éprakan leungeun ngahiji ngajadikeun ramé.
Prosesi ti kabéh rombongan upacara éta usik dipirig ku gamelan goong
▲Poé-poé saterusna salila saminggu saméméh prosesi utama dina upacara adat seren taun, biasana diayakeun atraksi atawa pegelaran kasenian tradisonal ti rupa-rupa wewengkon di [[Jawa Barat]] kawas (Seni Jentreng [[Tarawangsa]] [[Sumedang]] Larang, Ronggeng Gunung ti [[Ciamis]], Angklung [[Baduy]] ti [[Baduy]] atawa [[Kanekes]], Musik [[Rendo]] sarta [[Beluk]] ti [[Baduy]], [[Gending Karesmen]] atawa sendar tari, tembang [[Sunda]] buhun sarta sajabana). Dina beurang jeung soré salila saminggu éta ogé sok diayakeun paméran sagala rupa hasil karajinan masarakat wewengkon mangrupa, [[batik]], anyaman, ukiran sarta sajian kadaharan tradisional has [[Cigugur]] kawas peuyeum ketan , gemblong jsb. Iwal ti kasenian aya ogé dialog antar masarakat adat, agama sarta kapercayaana nu umumna mesék ngeunaan masalah sosial sarta budaya anu dialaman di unggal wewengkon. Dialog éta biasana ogé lumangsung dina kaayaan haneut kakulawargaan, sagala rupa pangalaman sarta silih mantuan néangan ''solusi'' pikeun dijadikeun rarancang kahareupna dina sagala nyanghareupan sagala bangbalu.
▲Peuting saméméh acara upacara Sérén Taun, biasana ogé diayakeun upacara ritual adat ngareremokeun ti masarakat [[Kanekes]], ritual lagu-lagu ti masarakat [[Dayak Losarang]] [[Indramayu]] sarta dipungkas kalayan tari Badaya [[Nyi Pwah Aci]] Sang Hyang Sri ku wanoja.
▲Isuk-isukna tanggal 22 Rayagung warsih [[Saka]] [[Sunda]]. Upacara dimimitian ku sora goong renteng minangka tanda yén prosesi upacara adat baris dimimitian. Sora goong renteng méré sora anu nga''gema'' ngagambarkeun kabagjaan masarakat [[Cigugur]] dina ngalaksanakeu upacara sérén taun. Sanggeus éta kadéngé sora tembang [[kacapi]] [[suling]] dibarengan ku kawih [[rajah]] minangka bubuka, [[rajah]] nu dibawakeun ku lagam [[puisi]] méré paneges yén upacara sérén taun mangrupa upacara anu saklar.
▲Saterusna atraksi pagelaran [[angklung]] [[Baduy]] anu dico'o ku kira-kira sapuluh urang suku [[Baduy]]. Seni [[angklung]] [[Baduy]] ogé kawas dawam dipigawé di masarakat [[baduy]]/[[kanekes]] dina pesta panén adat lumangsung. Saterusna diteruskeun ku [[ibing buyung]] minangka ibingan kreasi tradisional has [[Cigugur]] anu dipintonkeun ku welasan wanoja [[Cigugur]]. Réngsé pagelaran [[ibing buyung]] saterusna acara dituluykeun ku pagelaran [[angklung buncis]] ti [[Cigugur]] anu dipintonkeun ku ratusan nonoman [[Cigugur]] bari nabeuh [[angklung]] sarta [[reog]] atawa [[dog-dog]] (sajenis pakakas tabuh mangrupa kendang sagala rupa ukuran anu ngan ditutupan kulit sato dina hiji sisi bunderan kaina).Babarengan kalayan dibarengan pakakas musik [[angklung buncis]] sarta [[reog]] ieu dipintonkeun [[ibing]]an formasi panji-panji warna-warni ku para nonoman ogé nuturkeun sora musik anu nga''gema'' éta.
▲Sabada bérés pagelaran musik [[angklung buncis]] anu datang atawa ti sagala juru éta,terus prosesi upacara mangrupa ngajayak. Di mana ti unggal juru tadi datang sarombongan lulugu sarta muda-mudi papasingan(lalaki sarta awéwé) sabelas pasang mawa hasil bumi dina tampah anyaman awi. Biasana awéwé anu mawa hasil bumi maké raksukan kabaya bodas sarta disamping batik rereng kalayan dipayungan ku payung janur ku para nonomanana nu maké raksukan takwa bodas, calana hideung sarta maké dodot lawon [[batik]] ogé. Rombongan sabelas pasang muda-mudi nu mawa hasil bumi ti sagala juru tadi di tuluykeun ti tukang ku rombongan ibu-ibu mawa paré di tampah bari disuhun, sarta ditukang ibu-ibu aya bapa-bapa anu manggul béas sarta hasil bumi séjénna (buah-buahan sarta umbi-umbian) jeung pakakas rengkong, dongdang sarta jampanan. Rombongan ibu-ibu maké baju kabaya bodas jeung disinjang batik, samentara bapa-bapa maké raksukan kampret hideung-hideung sarta maké iket batik.
▲Prosesi ti kabéh rombongan upacara éta usik dipirig ku gamelan goong renteng asup ka rohang Pendopo Gdeung [[Paseban]] Tri Panca Tunggal. Saterusna hasil bumi anu dibawa lulugu sarta sabelas pasang muda-mudi éta sacara ngaruntuy dihaturkeun sarta ditampa ku inohong adat, inohong masarakat, inohong sagala rupa agama sarta kapercayaan, sarta inohong aparat pamaréntahan. Samentara rombongan ibu-ibu sarta bapa-bapa langsung ka tempat nutu [[paré]] atawa panutuan. Sabada prosesi panampian hasil bumi ditarima ku para inohong masarakat sarta aparat tadi, alunan musik gamelan hawar-hawar halimpu kadéngé marengan alunan tembang-tembang atawa lagu-lagu babarit (kawih buhun) anu dikawihkeun ku rampak sekar kokolot.<ref name="sumber2">{{id}}[http://www.kuningankab.go.id/wisata-dan-budaya/upacara-seren-taun=id Kabudayaan Sérén Taun] </ref>
==Rujukan==
{{reflist|2}}
{{Artikel Geulis}}
[[Kategori:Upacara Adat]]▼
▲[[Kategori:Upacara Adat Sunda]]
|