Artana: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
v U kthye versioni 2589244 i bërë nga Dragoni 2009 (diskutimet) Etiketa: Undo |
|||
| (75 rishikime të ndërmjetme të pashfaqur nga 32 përdorues) | |||
Rreshti 1:
{{coord|42|36|N|21|26|E|region:|display=inline,title}}
<!-- Fillimi i tabeles -->
{{Infobox settlement
|native_name = Ново Брдо<br />Novo Brdo
|emblema = Artana.png▼
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|Prefiksi = 038
|
|Kryetari i Bashkisë=
|Partia udhëheqëse = Lista Serbe
▲|shënim =
<!--Harta-->
| image_map=
| image_map_shënimi=
| map_caption=
<!--Koordinatat Mënyra #1-->
|gjer_g = 42 | gjer_m =36 | gjer_s =54 | gjer_dr = N
|gjat_g = 21 | gjat_m =25 | gjat_s =00 | gjat_dr = E
42° 36′ 54″ N, 21° 25′ 0″ E
42.615, 21.416667 UTM 34T 534173 4718147
}}
'''
== Historia ==
[[Skeda:KALAJA E NOVOBERDES.jpg|parapamje|[[Kalaja e Artanës]]]]
Novobërda ka qene qendër kryesore ne atë kohe, me Fortesë të madhe mesjetare të ngritur ne maje te një vullkani të shuar në formë koni, pjesët e mbetura te se cilës mund te vizitohen edhe sot, dhe pjesa për banim qe shtrihen gjithandej. Ne murin e jashtëm të kalasë shihet një kryq i madhe, i ndërtuar në gurë. [[Kalaja]], apo fortesa, mendohet qe daton qysh nga [[Perandoria Bizantine]].
Popullsia numrin e madhe mendohet ta ketë kaluar mbi 10,000 njerëz. Aty kanë qene minierat dhe furrat e shkrirjes për xeheve si [[Hekuri|hekur]], [[Plumbi|plumb]], [[ari]] dhe [[argjendi]]. Argjendi i Novobërdës ka qen i njohur me një përzierje të argjendit me 1/6-1/3 ari. Me 1450 [[Minierat e qymyrit|minierat]] e Novobërdës prodhonin 6,000
Novobërda dhe zonat përreth u futen nen udhëheqje fetare te [[Bullgaria|Kryepeshkopisë Bullgare]] te [[
Gjatë fillimit te shekullit 20, popullsia e Novobërdës ishte pakësuar, si pasojë e lëvizjes së shumicës së banoreve në zonat me qasje me te lehte në rrethin e [[Gjilani]]t.
==
=== Neueberg-u ose Artana e sotme ===
Novobërda, ose Artana eshte vendbanim në pjesën lindore të Kosovës.
Novobërda (''në dokumentet Latine e shkruar si Novaberd, Novus Mons ose Novamonte; dhe në minierat Saksone dokumentohet si Nyeuberghe'') është përmendur në dokumentet historike më herët se në vitin 1326.
Se pari është përfshirë se bashku me pjesët tjera te Kosovës, brenda Mbretërisë se parë Bullgare<ref>{{cito lajm|last1=Grammarian|first1=Vladislav|title=Shkrimtari i famshëm Bullgar i mesjetës '''Vladislav Grammarian''' ka lindur aty ndërmjet viteve 1410 dhe 1415.|accessdate=20 qershor 2017}}</ref>.
Kalaja - ([[Kalaja e Artanës]]) ndodhet në një mal të vogël ndërmjet Përlepnicës dhe Krivarekës, është një kala mesjetare dhe monument i kulturës në Artanë, Kosovë.
Princi serb Lazari ishte kosovar nga Prilepac=[[Përlepnica]] afer Neueberg-u/Novoberdes.
Nyeuberghe.
Kalaja e Novobërdës asht ngritun gjatë viteve të hershme të mbretërimit të mbretit Stephen Uroš II Milutin të Serbisë (r 1282-1321) dhe u bë një nga vendbanimet më të rëndësishme të minatorëve Sakson (ata e quanin Novo Brdo Nyeuberghe)<ref>{{cite book|last1=mbretit Stephen|first1=Uroš II Milutin|title=Novo Berdo|date=(r 1282-1321)|accessdate=20 qershor 2017|date = 18 gusht 2017}}</ref>.
Novo Brdo njihej edhe si Vendi i Saksëve (serbisht: ''Сашко местo'').
Veprimtaria e rëndësishme minerare në Novo Brdo filloi në gjysmën e parë të shekullit të 13-të, gjatë sundimit të mbretit serb Stefan Vladisllav (1233-1243), i cili kishte sjellë inxhinieret e minierave dhe minatorët sakson në Serbi...[[Novobërdë|Novobërdë(mbretit serb Stefan Vladisllav (1233-1243)]]
Quhej edhe si Nowobordo, Nowebordo, Novus Mons, Novomonte, Monte Novo, Novaberde, Νοβόπριδον.
Sipas burimeve të deritanishme, Novobërda për herë të parë me këtë emër përmendet në dekadat e para të shekullit XIV, me emërtimin Nuovo Monte.
Kalaja e Nyeuberghe ishte e famshme për argjendin e saj.
Së bashku me kështjellat Prizrenas, 12 kilometra (7.5 mile) në jugperëndim dhe Prilepac ([[Përlepnica]] 13 kolometra (8.1 mi) në juglindje, të cilat ruajnë rrugët hyrëse në fortesë, Novo Brdo ndihmoi në formimin e një kompleksi mbrojtës per minerat fitimprurëse. Novo Brdo ishte në kulmin e saj gjatë Despotatit të Serbisë (1402-1459), kur ishte zona më e rëndësishme e minierave dhe qyteti i dytë më i rëndësishëm në Serbi. Një numër i konsiderueshëm i minatorëve saksone dhe një koloni e madhe tregtare e Raguzës jetonin brenda qytetit, i cili ishte sunduar nga një vojvoda, por edhe një guvernator (kefalija), sepse ishte selia e një njësie administrative të Despotatit.<ref>{{cito revistë shk.|last1=Schmitt|first1=Oliver Jens|title=Artane(Neueberg-u)|accessdate=20 qershor 2017}}</ref>
''Historiani Oliver Jens Schmitt bazohet në nji dokument nga arkivat e Raguzes (Dubrovniku i sotshem)'' qe flet per nji pagesë në emen të Gjergj Kastriotit, i cili me gjasë kishte bujtë në Neueberg (pasi që kishte kalu nepër Janjevë) mes viteve 1445-1455, ku kishte vajtur për të marrë ose kthye borxhe.
== Gjeografia ==
[[Skeda:Kështjella e Artanës.jpg|parapamje|Kështjella e [[Artana|Artanës]]]]
Kjo komunë shtrihet rreth koordinantave gjeografike: 42° 63 V dhe 21° 26 L. Novobërda apo Artana është nje komune e mesme rurale që ndodhet në Juglindje të
Prishtinës.Komuna përbehet nga 24 zona kadastrale apo 33 fshatra.
# Pasjak
# Parallov
# Llabjan
# Prekovc
# Stanishor
Etj
== Ekonomia ==
Mungesa e infrastruktures bazë dhe me mundësi të pakta punësimi e radhisin në një nga komunat më të varfëra të Kosovës.
== Demografia ==
Line 51 ⟶ 88:
|1998 ||2,158|| 43.9|| 2,680|| 54.4|| 86|| 1.7 ||4,924
|-
|2011 ||3,524||
|-
|colspan="8"| <small>'''Burimi''':Për regjisrimn 1991 shifrat janë nga Federal Republic of Yugoslavia Institute of Statistics (Vini Re!Regjistrimi ka qenë i ndikuar nga politika dhe nuk jepë shifra reale); Për 1998 shifrat janë nga Kosovo Village List, GIS Unit, UNHCR Field Office Prishtinë/Priština, UNMIK Gjilan/Gnjilane,
|}
== Politika ==▼
== Lidhje të jashtme ==
* [http://kk.rks-gov.net/novoberde Komuna Novo Berde - Republika e Kosovës] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100314083846/http://kk.rks-gov.net/novoberde/ |date=14 mars 2010 }} (shqip, serbisht, turqisht dhe anglisht)
* [http://www.ifla.org/faife/faife/kosova/kosorepo.htm#_Toc480784381 IFLA - International Federation of Library Associations and Institutions] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081015061537/http://www.ifla.org/faife/faife/kosova/kosorepo.htm#_Toc480784381 |date=15 tetor 2008 }} - Raport para dhe pas luftës - (anglisht)
* [
{{reflist}}
{{SistemishtetrorKSH|Shërbimet}}
<!-- Kategorizim dhe interwiki -->
{{Komuna e Artanës}}
[[Kategoria:Novobërdë| ]]▼
[[
| |||