Njuškii siskáldâsân

Rástágááh: Iäruttâs siijđo versioi kooskâst

Wikipedia:st
Poistettu sisältö Lisätty sisältö
Čuákánkiäsu váilu
Kilgool: Muokkaamalla palautettu
 
Siämmáá kevttee (2 koskânleijee versioh iä čaittuu)
Raddalâs 1 Raddalâs 1
{{Taksonomia
'''Rástágááh''' ''(Turdidae)'' láá loddehiäimu. Suomâst kávnojeh '''29 rástágâššlaaijâd''', main 13 šlaaaijâd láá tobdoseh Aanaar kuávlust. Toh láá: [[kuávsuilodde]] (suom. punarinta), kielâviälgu (suom. sinirinta), čuovjispoođâs (suom. sinipyrstö), leibiloddááš (suom. leppälintu), miestârástágâš (suom. pensastasku), [[keđgirástágâš]] (suom. kivitasku), [[kiärdurástágâš]] (suom. sepelrastas), [[čapisrástágâš]] (suom. mustarastas), [[ränisrástágâš]] (suom. räkättirastas), [[laavlârástágâš]] (suom. laulurastas), [[veigilodde]] (suom. punakylkirastas) já [[vyevdirástágâš]] (suom. kulorastas).
| nommâ = Rástágááh
| tieđâlâš nommâ = Turdidae<br><small>(Rafinesque, 1815)</small>
| kove = Kwiczoł Turdus pilaris Warszawa 2017.jpg
| tile =
| tile Suomâst =
| kove_tile =
| kove_tile_Suomâst =
| doomeen = [[Sellâvááimusliih]] ''Eucarya''
| kodde = [[Elleekodde]] ''Animalia''
| uáiviráiđu = [[Savosuonâsiih]] ''Chordata''
| vyeliráiđu = [[Čielgitávtáliih]] ''Vertebrata''
| pajeluokka =
| luokka = [[Lodeh]] ''Aves''
| vyeliluokka =
| uásiluokka =
| lahko = [[Varbuslodeh]] ''Passeriformes''
| vyelilahko =
| paječerdâ =
| čerdâ =
| vyeličerdâ =
| suuhâ =
| šlaajâ =
| vyelišlaajâ =
}}
'''Rástágááh''' ''(Turdidae)'' lii [[varbuslodeh|varbusluudij]] hiäimu, moos kuleh 20 suuhhâd já 156 šlaaijâd.<ref>{{Nettikäldee|čujottâs=https://web.archive.org/web/20180215023805/https://tiedostot.birdlife.fi/lintutieto/Maailman-lintujen-suomenkieliset-nimet-20180212.txt|nommâ=Maailman lintujen suomenkieliset nimet|almostittem=web.archive.org|äigimuddo=2018-02-22|almostittee=BirdLife Suomâ|čujottum=2023-02-22|kielâ={{fi}}}}</ref>

==Aanaar kuávlu šlaajah==
Aainâs-uv kuttâ rástágâššlaajâ láá meiddei [[Aanaar]] kuávlu šlaajah. Toh láá:<ref name="kalender">{{Lostâkäldee|Tahhee=[[Márjá-Liisá Olthuis|Olthuis, Márjá-Liisá]]|Paječaalâ=Rástágááh|Almostittem=Anarâš-kalender 2006|Äigimuddo=2006|Almostittee=[[Anarâškielâ servi|Anarâškielâ servi ry]]}}</ref>
* [[Kiärdurástágâš]] (suom. ''sepelrastas'')
* [[Čapisrástágâš]] (suom. ''mustarastas'')
* [[Ränisrástágâš]] (suom. ''räkättirastas'')
* [[Laavlârástágâš]] (suom. ''laulurastas'')
* [[Veigilodde]] (suom. ''punakylkirastas'')
* [[Vyevdirástágâš]] (suom. ''kulorastas'')


==Nomâttâsah==
==Nomâttâsah==
Puáris aalmugkielâst ''rástágâš'' lii lamaš vuovâs almosnomâttâs puoh tagarijd luddijd, moh láá lamaš stuárráábeh ko cissááh. Tondiet -''rástágâš''-nommâ oinuustâl motomijn loddenomâttâsâin talle-uv, veik miinii luudijd ij kuulâgin rástágái suuhân (omt. peljirástágâš).
Puáris aalmugkielâst ''rástágâš'' lii lamaš vuovâs almosnomâttâs puoh tagarijd luddijd, moh láá lamaš stuárráábeh ko [[cissááh]]. Tondiet ''rástágâš''-nommâ oinuustâl motomijn loddenomâttâsâin talle-uv, veik miinii luudijd ij kuulâgin rástágái suuhân (omt. [[peljirástágâš]]).<ref name="kalender"/>

Viehâ maaŋgâ rástágâššlaajâst lii lamaš puáris nommâ. Táválumos rástágâš lii lamaš [[ränisrástágâš]], já eidu tondiet tot lii-uv uážžum kyeddiđ suuvâ almosnoomâ. ILWB addel toos paldâlâsnommân pecirástágâš, mii vist motomijn käldein lii merhâšuumees tááhust epičielgâs. Noomâi vuáhádutmist ''rástágâš'' lii kuođđum ubâ suuvâ noomân, já ränisrástágâš lii finnim tááláá noomâs [[orjâlâškielâ]] myenster mield.<ref name="kalender"/>

[[Veigilodde]] vist lii lamaš taggaar lodde, mast láá kevttum maŋgâ aalmugnoomâ: ''čurčurrástágâš'', ''rotorástágâš'' já ''ijjârástágâš''. Veigilodde lii muorâ- já miestâmaddui ässee, já tondiet veigiloodán máhđulávt čujottává meiddei noomah miestârástágâšmaadârástágâš, veik taah noomah láá-uv miäruštâllâm ILWB:st tuše "mottoomlágán lodden". [[Laavlârástágâš|Laavlârástágâžân]] lii motomijn käldein meiddei nommâ ''lávloorástágâš''.<ref name="kalender"/>


Ohtân čuolmân rástágái nommâpargoost lii lamaš čapisrástágâš-nommâ, mii ärbivuáválávt lii kevttum [[kiärdurástágâš|kiärdurástágáást]]. "Mustarastas" ij lah siämmáá táválâš [[Aanaar]] pirrâsijn, já tondiet taat lodde lii pááccám nomâttáá. Kuittâg-uv ludij systemaatlâš noomâtmist oroi luándulâžžân sirdeđ čapisrástágâš-noomâ eidu mustarastas-loodán, já nuuvt kiärdurástágâš uážui uđđâ noomâs lovnân orjâlâškielâ noomâst ''gierdo-rásttis''.<ref name="kalender"/>
Viehâ maaŋgârástágâššláájâst lii lamaš puáris nommâ. Táválumos rástágâš lii lamaš '''ränistástágâš''', já eidu tondiet tot lii-uv uážžum kyeddiđ suuvâ almosnoomâ. ILWB addel toos paldâlâsnommân pecirástágâš, mii vist motomijn käldein lii merhâšumes tááhust epičielgâs. Noomâi vuáhádutmist ''rástágâš'' lii kuođđum ubâ suuvâ noomân, já ränisrástágâš lii finnim tááláá noomâs orjâlâškielâ myenster mield.


Puáris kielâst ij lah kavnum nommâ čuávuváid luddijd: [[čapisuáivrástágâš]][[vyevdirástágâš]]. Taah šlaajah láá Aanaar kuávlust härvinâšah, já tondiet toh láá esken tai ivij uážžum noomâs. Taah noomah láá jurgâlusloovnah [[suomâkielâ|suomâ]]- já orjâlâškielâst.<ref name="kalender"/>
'''Kielâviälgust''', mii muččâdvuođâs já mučis lávlumis tiet lii ain kiiddim huámášume, lii puáris nommâ. ILWB addel kielâviälgun noomâ ''loddeäđijâš'', mii Nordlingist lii lamaš leibiloddáá nommân (eres variaantih ''loddärrijâš'' já ''loddeđjigâš''). Puáris noomâs lii siäiluttâm meiddei '''keđgirástagâš'''.


==Fáádást eres soojijn==
'''Veigilodde''' vist lii lamaš taggaar lodde, mast láá kevttum maŋgâ aalmugnoomâ: ''čurčurrástágâš'', ''rotorástágâš'' já ijjârástágâš. Veigilodde lii muorâ- já miestâmaddui ässee, já tondiet veidiloodân máhđulávt čujottává meiddei noomah miestârástágâsmaadârástagâš, veik taah noomah lává-uv miäruštâllâm ILWB:st tuše "mottomlágán lodden". '''Laavlârástágâžân''' lii motoimij käldein meiddei nommâ ''lávloorástágâš''.
{{Commonscat-raddalâs}}


==Käldeeh==
Ohtân čuolmân rástágái nommâpargoost lii lamaš čapisrástagâš-nommâ, mii ärbuvuáválávt lii kevttum '''kiärdurástágáást'''. "Mustarastas" ij jlah siämmáá távávâš Aanaar pirrâsijn, já tondiet taat lodde lii pááccám momâttáá. Kuittâg-uv ludij systemaaatlâš noomâtmist oroi luándulážžân sirdeđ čapisrástágâš-nooomâ eidu mustarastas-loodán, já nuuvt kiärdurástágâš uážui uđđâ noomâs lovnân orjâlâškielâ noomâst ''gierdo-rásttis''.
<small>{{Käldeeh}}</small>


[[Luokka:Rástágááh|*]]
Puáris kielâst ij lah kavnum nommâ čuávuvâš luuddijd: kuávsuilodde, čuovjispoođâš, čapisuáivrástágâš já vyevdirástágâš. Taah šlaajah láá Aaanaar kuávlust härvinâšah, já tondiet toh láá esken tai ivij uážžum noomâs. Taah noomah láá jurgâlusloovnah suomâ- já orjâlâškielâst.

Tááláš versio 22. kuovâmáánu 2023 tme 14.03

Rástágááh
Turdidae
(Rafinesque, 1815)
Tieđâlâš luokittâllâm
Doomeen Sellâvááimusliih Eucarya
Kodde Elleekodde Animalia
Uáiviráiđu Savosuonâsiih Chordata
Vyeliráiđu Čielgitávtáliih Vertebrata
Luokka Lodeh Aves
Lahko Varbuslodeh Passeriformes

Rástágááh (Turdidae) lii varbusluudij hiäimu, moos kuleh 20 suuhhâd já 156 šlaaijâd.[1]

Aanaar kuávlu šlaajah

[mute | mute käldee]

Aainâs-uv kuttâ rástágâššlaajâ láá meiddei Aanaar kuávlu šlaajah. Toh láá:[2]

Nomâttâsah

[mute | mute käldee]

Puáris aalmugkielâst rástágâš lii lamaš vuovâs almosnomâttâs puoh tagarijd luddijd, moh láá lamaš stuárráábeh ko cissááh. Tondiet rástágâš-nommâ oinuustâl motomijn loddenomâttâsâin talle-uv, veik miinii luudijd ij kuulâgin rástágái suuhân (omt. peljirástágâš).[2]

Viehâ maaŋgâ rástágâššlaajâst lii lamaš puáris nommâ. Táválumos rástágâš lii lamaš ränisrástágâš, já eidu tondiet tot lii-uv uážžum kyeddiđ suuvâ almosnoomâ. ILWB addel toos paldâlâsnommân pecirástágâš, mii vist motomijn käldein lii merhâšuumees tááhust epičielgâs. Noomâi vuáhádutmist rástágâš lii kuođđum ubâ suuvâ noomân, já ränisrástágâš lii finnim tááláá noomâs orjâlâškielâ myenster mield.[2]

Veigilodde vist lii lamaš taggaar lodde, mast láá kevttum maŋgâ aalmugnoomâ: čurčurrástágâš, rotorástágâšijjârástágâš. Veigilodde lii muorâ- já miestâmaddui ässee, já tondiet veigiloodán máhđulávt čujottává meiddei noomah miestârástágâš já maadârástágâš, veik taah noomah láá-uv miäruštâllâm ILWB:st tuše "mottoomlágán lodden". Laavlârástágâžân lii motomijn käldein meiddei nommâ lávloorástágâš.[2]

Ohtân čuolmân rástágái nommâpargoost lii lamaš čapisrástágâš-nommâ, mii ärbivuáválávt lii kevttum kiärdurástágáást. "Mustarastas" ij lah siämmáá táválâš Aanaar pirrâsijn, já tondiet taat lodde lii pááccám nomâttáá. Kuittâg-uv ludij systemaatlâš noomâtmist oroi luándulâžžân sirdeđ čapisrástágâš-noomâ eidu mustarastas-loodán, já nuuvt kiärdurástágâš uážui uđđâ noomâs lovnân orjâlâškielâ noomâst gierdo-rásttis.[2]

Puáris kielâst ij lah kavnum nommâ čuávuváid luddijd: čapisuáivrástágâšvyevdirástágâš. Taah šlaajah láá Aanaar kuávlust härvinâšah, já tondiet toh láá esken tai ivij uážžum noomâs. Taah noomah láá jurgâlusloovnah suomâ- já orjâlâškielâst.[2]

Fáádást eres soojijn

[mute | mute käldee]

Käldeeh

[mute | mute käldee]
  1. Maailman lintujen suomenkieliset nimet web.archive.org. 22.2.2018. BirdLife Suomâ. Čujottum 22.2.2023. (suomâkielân)
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Olthuis, Márjá-Liisá: Rástágááh. Anarâš-kalender 2006, 2006. Anarâškielâ servi ry.