လိုမ်
လိုမ် ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပဵၼ် ၶွပ်ႇလႅၼ်လိၼ်ဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ ဢၼ်လႆႈမၵ်းမၼ်ႈဝႆႉ ၸွမ်းလူၺ်ႈသၢႆငၢႆၼမ်ႉလိၼ်ႁိၼ်ၽႃသေဢမ်ႇၵႃး ၸွမ်းလူၺ်ႈပႃး ၽိင်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူၼ်းသေၵေႃႈ လႆႈၸႅၵ်ႇဝႆႉလၢႆပွတ်းလၢႆတွၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈမၵ်းမၼ်ႈ ၸွမ်းလူၺ်ႈ ပၢႆးၼႃႈလိၼ်ဝႃႈတႄႉ တေလႆႈမီး ၵွင်းလိၼ် ဢၼ်ၵႂၢင်ႈၶႂၢင်သေ ဢၼ်ၼိုင်ႈ လႄႈ ဢၼ်ၼိုင်ႈၼႆႉ တေလႆႈမီး ၼမ်ႉပၢင်ႇလၢႆႇသမုတ်ႉတြႃႇ ၶႅၼ်ႈၵၼ် ၼႆယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ တီႈ ၵမ်ႇၽႃႇလူင်ၼႆႉ တေၸၢင်ႈၸႅၵ်ႇၽႄလဵပ်ႈႁဵၼ်းလႆႈ လိုမ်လူင် ၸဵတ်းလိုမ်ယူႇယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ (ဢဝ်သႅၼ်းယႂ်ႇတေႃႇလဵၵ်ႉ) လိုမ်ဢေးသျႃး၊ လိုမ်ဢႃႇၾရိၵ၊ လိုမ်ဢမႄႇရိၵႁွင်ႇ၊ လိုမ်ဢမႄႇရိၵၸၢၼ်း၊ လိုမ်ဢႅၼ်ႇတၢၵ်ႈတီးၵႃႈ၊ လိုမ်ယူးရူပ်ႉ လႄႈ လိုမ်ဢေႃႉသထရေးလီးယႃး ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။[1] "ၵူၼ်းၵမ်ႉၼမ် လႆႈမၢႆတွင်းဝႆႉဝႃႈ လိုမ် 7 လိုမ် ဢေးသျႃး၊ ဢႃႇၾရိၵ၊ ဢမႄႇရိၵႁွင်ႇ၊ ဢမႄႇရိၵၸၢၼ်း၊ ဢႅၼ်ႇတၢၵ်ႇတီးၵႃႇ၊ ယူးရူပ်ႉ လႄႈ ဢေႃးၸထရေးလီးယႃး ၼႆသေတႃႉ မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ် ဢဝ် ယူးရူပ်ႉ လႄႈ လိုမ်ဢေးသျႃး ႁူမ်ႈၵၼ်သေ ႁွင်ႉဝႃႈ ယူႇရေးသျႃး ပဵၼ်လိုမ်ၼင်ႇဢၼ်လဵဝ်ယဝ်ႉ။"
ႁူဝ်ၼပ်ႉ လိုမ်
ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ ႁူဝ်ၼပ်ႉလိုမ်သေ ၵႃႈတီႈ ဢွင်ႈတီႈၵမ်ႇၽႃႇၵူႈတီႈတီႈၼႆႉ မၵ်းမၢႆဝႆႉၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်းယူႇယဝ်ႉ။
Models | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
လိုမ်လူင် 4 လိုမ်[2] | ||||||||
လိုမ်လူင် 5 လိုမ် [3][4][5] |
||||||||
လိုမ်လူင် 6 လိုမ်[6] | ||||||||
လိုမ်လူင် 6 လိုမ် [3][7] |
||||||||
လိုမ်လူင် 7 လိုမ် [8][7][9][10][11][12] |
တၢင်းၵႂၢင်ဢေႇရိယႃႇ လႄႈ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း
လွၵ်းသဵၼ်ႈမၢႆ ဢၼ်ၼႄဝႆႉၽၢႆႇတႂ်ႈၼႆႉ ပဵၼ် လွင်ႈဢဝ် ဢေႇရိယႃႇ လႄႈ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ၼိူင်းၼႄၵၼ်ဝႆႉ လိုမ်ဢၼ်လႂ်ဢၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ (ဢဝ် ဢေႇရိယႃႇ ၶပ်ႉဝႆႉ ၼမ် တေႃႇ ဢေႇယဝ်ႉ)[13]
လိုမ် | ဢေႇရိယႃႇ (km²) | ဢေႇရိယႃႇ (mi²) | ႁူမ်ႈ ၵွင်းလိၼ် ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ |
ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း | စုစုပေါင်း ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ |
ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း လွင်ႈသတ်ႉ (/km²) |
ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း လွင်ႈသတ်ႉ (/mi²) |
ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ဝဵင်းဢၼ်ၵူၼ်းသတ်ႉသေပိူၼ်ႈ |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ဢေးသျႃး | 43,820,000 | 16,920,000 | 29.5% | 4,164,252,000 | 60% | 95.0 | 246 | ဝဵင်းသျၢၼ်ႉႁၢႆႇ၊ မိူင်းၶႄႇ |
ဢႃႇၾရိၵ | 30,370,000 | 11,730,000 | 20.4% | 1,022,234,000 | 15% | 33.7 | 87 | ဝဵင်းလႃးၵူဝ်ႉသ်၊ မိူင်းၼၢႆႇၵျီးရိယ |
ဢမႄႇရိၵႁွင်ႇ | 24,490,000 | 9,460,000 | 16.5% | 542,056,000 | 8% | 22.1 | 57 | မဵၵ်သိၵူဝ်ႇသိတီး၊ မိူင်းမဵၵ်သိၵူဝ်ႇ |
ဢမႄႇရိၵၸၢၼ်း | 17,840,000 | 6,890,000 | 12.0% | 392,555,000 | 6% | 22.0 | 57 | ဝဵင်းသဝ်းပေႃးလု၊ မိူင်းၿြႃသိလ် |
ဢၼ်တၢရ်ၵတိၵ | 13,720,000 | 5,300,000 | 9.2% | 4,490[14] | 0% | 0.0003 | 0.00078 | McMurdo Station၊ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢမႄႇရိၵ |
ယူးရူပ်ႉ | 10,180,000 | 3,930,000 | 6.8% | 738,199,000 | 11% | 72.5 | 188 | ဝဵင်းမေႃႉသၵူဝ်ႇ၊ မိူင်းရသ်သျ[15] |
ဢေႃႉသထြေးလျ | 9,008,500 | 3,478,200 | 5.9% | 29,127,000 | 0.4% | 3.2 | 8.3 | ဝဵင်းသိၻ်ၼီယ်ႇ၊ မိူင်းဢေႃႉသထြေးလျ |
ပိုၼ်ႉတီႈဢေႇရိယႃႇႁူမ်ႈၶွင်လိုမ်တင်းသဵင်ႈၼႆႉပဵၼ် 148,647,000 လွၵ်းၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ (57,393,000 လွၵ်းလၵ်း) သေ၊ ပဵၼ် 29.1% ၶွင်ပိုၼ်ႉၽိဝ်ၼႃႈၵမ်ႇၽႃႇ (510,065,600 လွၵ်းၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ ဢမ်ႇၼၼ် 196,937,400 လွၵ်းလၵ်း) ယဝ်ႉ။ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း တီႈ လိုမ်တင်းသဵင်ႈၼႆႉ လႆႈလၢမ်းတူၺ်း ပိူင်လိူင်းမၼ်း ပဵၼ် ႁူမ်ႈ 7,000,000,000 ယဝ်ႉ။
လွင်ႈလၢၵ်ႇလၢႆး ၸိုဝ်ႈလိုမ်လူင် တီႈၵမ်ႇၽႃႇ
တီႈၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ လိုမ်ဢၼ်မၵ်းမၼ်ႈဝႆႉ ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ၼႆႉ မီး 7 လိုမ်သေ ၸိုဝ်ႈလိုမ်လူင် 7 လိုမ် ဢၼ်တႅမ်မၢႆၼင်ႇ ဢိင်းၵလဵတ်ႈၼၼ်ႉ တူဝ်မႄႈလိၵ်ႈ တၢင်းၼႃႈ လႄႈ တၢင်းလင်ၼၼ်ႉ လႆႈမိူၼ်ၵၼ် လၢၵ်ႇလၢႆးဝႆႉယူႇ။
- Asia (လိုမ်ဢေးသျႃး)
- Africa (လိုမ်ဢႃႇၾရိၵ)
- America (North) (လိုမ်ဢမႄႇရိၵႁွင်ႇ)
- America (South) (လိုမ်ဢမႄႇရိၵၸၢၼ်း)
- Antarctica (လိုမ်ဢႅၼ်ႇတၢၵ်ႈတီးၵႃႈ)
- Europe (လိုမ်ယူးရူပ်ႉ)
- Australia (လိုမ်ဢေႃးသထရေးလီးယႃး)
လိုမ်ဢေးသျႃး(Asia)
လိုမ်ဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈၼႆႉ ပဵၼ် လိုမ်ဢေးသျႃးယဝ်ႉ။ ဢေႇရိယႃႇတင်းသဵင်ႈၼႆႉ မီး 43,810,582 လွၵ်းၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ (15,915,360.3 လွၵ်းလၵ်း) သေ မီး ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 30 တၢင်းၵႂၢင်ႈလိၼ်ၵမ်ႇၽႃႇသေ မီး ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 8.6 လိၼ်ၵမ်ႇၽႃႇယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းလိုမ်ဢေးသျႃးၼႆႉ မီးဝႆႉ မိူင်း 42 မိူင်းသေ ထုင်ႉမၼ်း လႆႈၸႅၵ်ႇဝႆႉ ဢေးသျႃးပွတ်းၵၢင် (5 မိူင်း)၊ ဢေးသျႃးပွတ်းဢွၵ်ႇ (6 မိူင်း)၊ ဢေးသျႃးပွတ်းတူၵ်း (12 မိူင်း)၊ ဢေးသျႃးပွတ်းၸၢၼ်း (8 မိူင်း)၊ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇဢေးသျႃး (11 မိူင်း) ၼႆယဝ်ႉ။
ဢေးသျႃးပွတ်းၵၢၼ်
မိူင်း 5 မိူင်း တီႈ ဢေးသျႃးပွတ်းၵၢင်ၼႆႉ
- ၵႃႇၸၢၵ်ႈသတၼ်ႇ
- ၵႃႇၵိတ်ႈသတၼ်ႇ
- တႃႇၵျီႇၵီႇသတၼ်ႇ
- တၢၵ်ႈမႅၼ်ႇၼီႇသတၼ်ႇ လႄႈ
- ဢူႇၸပႄႉၵိတ်ႇသတၼ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
ဢေးသျႃးပွတ်းဢွၵ်ႇ
မိူင်း 6 မိူင်း တီႈ ဢေးသျႃးပွတ်းၵၢင်ၼႆႉ
- မိူင်းၶႄႇ (ၶဝ်ႈပႃး ႁွင်းၵွင်း လႄႈ မႃႇၵၢဝ်ႈ)
- ၵျႃႇပၢၼ်ႇ
- ၵၢဝ်းလီၸၢၼ်း
- ၵၢဝ်းလီႁွင်ႇ
- မူင်ႇၵူဝ်းလီးယႃး
- ထၢႆႇဝၢၼ်း (ၶႄႇၶဝ်ၵူၺ်းႁွင်ႉဝႃႈ ၶႄႇထၢႆႇပေႇ ၼႆသေ မၵ်းမၼ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်ထုင်ႉ ဢၼ်ၶတ်းၸႂ် တႃၽႄဢွၵ်ႇမိူင်းၼႆယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ယွၼ်ႉမီးဝႆႉ လွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇၽွင်းတၢင်၊ တပ်ႉသိုၵ်း၊ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ ၵူၼ်းမိူင်း၊ ၶွပ်ႉၼမ်ႉလႅၼ်လိၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈ လႆႈဢဝ်မၼ်းသႂ်ႇဝႆႉတီႈၼႂ်း သဵၼ်ႈမၢႆမိူင်းယူႇယဝ်ႉ။)
ဢေးသျႃးပွတ်းတူၵ်း
မိူင်း 11 မိူင်း တီႈ ဢေးသျႃးပွတ်းၵၢင်ၼႆႉ
- ပႃႇရဵၼ်း
- ၶႃႇတႃႇ
- ဢီႇရၢၵ်ႈ
- ဢီႇရၢၼ်း
- သေႃႇတီႇဢႃႇရေးပီးယႃး
- ဢူဝ်ႇမၢၼ်ႇ
- မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၸဝ်ႈၾႃႉ ဢႃႇရၢပ်ႈ (ယူႇဢေႇဢီး)
- ၵျေႃႇတၼ်ႇ
- ယႄႇမႅၼ်ႇ
- ၶူႇဝဵတ်ႈ
- လႄႇပႃႇၼွၼ်ႇ
- သီးရီးယႃး ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
ဢိတ်ႇသရေး ၼႆႉ မိူဝ်ႈတႄႇမၼ်း ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉတီႈၼႂ်း လိုမ်ဢေးသျႃးသေတႃႉ ဝၢႆးလင်မႃး ၶၢႆႉသၢႆမၢႆသႂ်ႇၸူးတီႈၼႂ်း လိုမ်ယူးရူပ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
ဢေးသျႃးပွတ်းၸၢၼ်း
မိူင်း 11 မိူင်း တီႈ ဢေးသျႃးပွတ်းၵၢင်ၼႆႉ
- ဢိၼ်းတီးယႃး
- သီႇရိလင်းၵႃ
- ပင်းၵလႃးတဵတ်ႈ
- ၼေႇပေႃး
- ၽူႇတၢၼ်ႇ
- ပႃႇၵိတ်ႈသတၼ်ႇ
- ဢႃႇၾၵၢၼ်ႇၼီႇသတၢၼ်ႇ
- မေႃႇတိပ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
ငဝ်ႈတႄႇမၼ်းၼၼ်ႉ မိူင်းပႃႇၵိတ်ႇသတၼ်ႇ ပွတ်းဢွၵ်ႇ လႄႈ ပွတ်းတူၵ်းၼႆႉ လႆႈလွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃၸွမ်း ဢိၼ်းတီးယႃး ၵႃႈတီႈ ဢိင်းၵလဵတ်ႈၶဝ်သေတႃႉ ဝၢႆးလင်မႃး ပႃႇၵိတ်ႈသတၼ်ႇပွတ်းဢွၵ်ႇၼႆႉ ၸႅၵ်ႇဢွၵ်ႇတီႈ ပႃႇၵိတ်ႈသတၼ်ႇပွတ်းတူၵ်းသေၵေႃႈ တႄႇတင်ႈပဵၼ် ပင်းၵလႃးတဵတ်ႈယူႇယဝ်ႉ။
ဢေးသျႃးၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ
မိူင်း 11 မိူင်း တီႈ ဢေးသျႃးပွတ်းၵၢင်ၼႆႉ
- မျၢၼ်ႇမႃႇ
- ထႆး
- မလေးသျႃး
- သိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇ
- ဝႅတ်ႉၼမ်း
- ဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃး
- ၵမ်ႇပေႃးတီးယႃး
- လၢဝ်း
- ၾီႇလိပ်ႈပိၼ်း
- ပရူႇၼၢႆး
- တီႇမေႃးပွတ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ (တီႇမေႃးလႅတ်ႉသတိတ်ႉ) ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ
ၽိုၼ်ဢိင်
- ↑ Continents: What is a Continent?. National Geographic. Archived from the original on 29 June 2009။ Retrieved on 10 January 2015။
- ↑ (2005, Golson Books Ltd.) in R. W. McColl: 'continents' - Encyclopedia of World Geography, Volume 1, 215. Retrieved on 2012-06-26. “လိုမ်ဢႃႇၾရိၵ လႄႈ လိုမ်ဢေးသျႃးၼႆႉ ယွၼ်ႉဢဝ်တင်းၵုၼ်ယွၼ်ႇၸူးဢႅတ်ႉသေ ၸပ်းဢိူမ်ႈၵၼ်ဝႆႉလႄႈ ဢၼ်ပဵၼ် ယူးရူပ်ႉ၊ ဢႃႇၾရိၵ လႄႈ ဢေးသျႃးၼႆႉ မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ် ႁွင်ႉဝႃႈ ဢႃႇၾရူဝ်ႇ-ယူႇရေးသျႃး ဢမ်ႇၼၼ် ယူႇရႃႇၾရေးသျႃး ၼႆယဝ်ႉ။”
- ↑ 3.0 3.1 2001. New York: Columbia University Press - Bartleby.
- ↑ Océano Uno, Diccionario Enciclopédico y Atlas Mundial, "Continente", page 392, 1730. ISBN 84-494-0188-7
- ↑ Los Cinco Continentes (The Five Continents), Planeta-De Agostini Editions, 1997. ISBN 84-395-6054-0
- ↑ [1] Older/previous official Greek Paedagogical Institute 6th grade Geography textbook (at the Wayback Machine), 5+1 continents combined-America model; Pankosmios Enyklopaidikos Atlas, CIL Hellas Publications, ISBN 84-407-0470-4, page 30, 5+1 combined-America continents model; Neos Eikonographemenos Geographikos Atlas, Siola-Alexiou, 6 continents combined-America model; Lexico tes Hellenikes Glossas, Papyros Publications, ISBN 978-960-6715-47-1, lemma continent (epeiros), 5 continents model; Lexico Triantaphyllide online dictionary , Greek Language Center (Kentro Hellenikes Glossas), lemma continent (epeiros), 6 continents combined-America model; Lexico tes Neas Hellenikes Glossas, G.Babiniotes, Kentro Lexikologias (Legicology Center) LTD Publications , ISBN 960-86190-1-7, lemma continent (epeiros), 6 continents combined-America model.
- ↑ 7.0 7.1 "Continent". Encyclopædia Britannica. 2006. Chicago: Encyclopædia Britannica, Inc.
- ↑ World, National Geographic - Xpeditions Atlas. 2006. Washington, DC: National Geographic Society.
- ↑ Atlas of Canada
- ↑ The New Oxford Dictionary of English. 2001. New York: Oxford University Press.
- ↑ "Continent Archived 2009-10-28 at the Wayback Machine.". MSN Encarta Online Encyclopedia 2006.. 2009-10-31.
- ↑ "Continent". McArthur, Tom, ed. 1992. The Oxford Companion to the English Language. New York: Oxford University Press; p. 260.
- ↑ "Total Population – Both Sexes". World Population Prospects, the 2010 Revision. United Nations Department of Economic and Social Affairs. 28 June 2011. Retrieved 24 October 2011. (Per linked individual article definitions, North America includes UN population estimates for North America, Central America and Caribbean; Australia includes Australia and Papua New Guinea.)
- ↑ Non-permanent, varies. See also: Demographics of Antarctica. Antarctica Archived 2018-12-25 at the Wayback Machine.. CIA World Factbook. March 2011 data. Retrieved December 24, 2011.
- ↑ Forbes проигнорировал Москву. www.irn.ru.
|