Patrijarh srpski
Patrijarh srpski je skraćeni naziv za vrhovnog poglavara Srpske pravoslavne crkve. Njegova službena titula je Arhiepiskop pećki, mitropolit beogradsko-karlovački i patrijarh srpski.
Patrijarh je eparhijski arhijerej u Arhiepiskopiji beogradsko-karlovačkoj.
Od 23. januara 2010, patrijarh srpski je Irinej (Gavrilović).
Od 18. februara 2021. patrijarh srpski je Porfirije (Perić).
Patrijarh, kao vrhovni poglavar Srpske pravoslavne crkve, sem prava koja mu daju kanoni i crkveni propisi, ima još i ova:
- predstavlja Srpsku pravoslavnu crkvu pred ostalim autokefalnim crkvama;
- predstavlja Srpsku pravoslavnu crkvu na crkvenim, državnim i narodnim svečanostima;
- održava jedinstvo u jerarhiji Srpske pravoslavne crkve;
- posvećuje po crkvenim propisima, lično ili preko ovlašćenih arhijereja, lica izabrana za eparhijske i vikarne episkope;
- osvećuje sveto miro za cijelu Srpsku pravoslavnu crkvu;
- daje odsustvo eparhijskim arhijerejima izvan njihovih eparhija;
- nosi, kao naročito crkveno odličje, bijelu panakamilavku s krstom i panagiju svih srpskih svetitelja, darovanu od strane države prvom srpskom patrijarhu obnovljene Srpske patrijaršije, koja ostaje kao nasljeđe svih patrijaraha;
- prvenstvuje pri bogosluženju, i oslovljava se sa „Svjatjejši“ i „Svetosti“;
- pominje se na arhijerejskim liturgijama od arhijereja u cijeloj Srpskoj pravoslavnoj crkvi;
- daje crkvena odlikovanja i odličja, po uredbi koju propisuje Sveti arhijerejski sabor;
- postavlja dekretom službenike po Ustavu;
- upravlja crkvama i misijskim područjima u inostranstvu, gdje nema organizovane srpske pravoslavne eparhije.
U periodu 1463—1557, pred turskim osvajanjima Patrijaršija je preneta u manastir Žiču. Godine 1766. Pećka patrijaršija je ponovo ukinuta i potčinjena Carigradskoj.
Srpska pravoslavna crkva je jedno vrijeme imala sjedište u Sremskim Karlovcima kao mitropolija, a zatim i kao patrijaršija, sve do 1920. godine. Srpska patrijaršija ponovo je uspostavljena 1920. godine.
Posle 1920. godine, patrijarh Srpske pravoslavne crkve nosi titulu: arhiepiskop pećki, mitropolit beogradsko-karlovački i patrijarh srpski.
| Godine | Patrijarh | |
|---|---|---|
| 1. | 1338—1354. | arhiepiskop, od 1346. patrijarh srpski Joanikije II |
| 2. | 1354—1375. | patrijarh srpski Sava IV |
| 3. | 1375—1380. | patrijarh srpski Jefrem |
| 4. | 1380—1389. | patrijarh srpski Spiridon |
| - | 1389—1392. | ponovo patrijarh srpski Jefrem |
| 5. | 1391—1396. | patrijarh srpski Danilo III |
| 6. | 1396—1409. | patrijarh srpski Sava V |
| 7. | 1409—1418. | patrijarh srpski Kirilo |
| 8. | 1418—1435. | patrijarh srpski Nikon |
| 9. | 1445—1455. | patrijarh srpski Nikodim II |
| 10. | 1457—1463. | patrijarh srpski Arsenije II |
| 23. | ? | patrijarh srpski Jovan |
| 24. | ? | patrijarh srpski Marko |
| 25. | ? | patrijarh srpski Pavle |
| 13. | 1557—1571. | patrijarh srpski Makarije (Sokolović), †1574. |
| 14. | 1571—1575. | patrijarh srpski Antonije Sokolović |
| 15. | 1575—1586. | patrijarh srpski Gerasim Sokolović |
| 16. | 1587. | patrijarh srpski Savatije (Sokolović) |
| 18. | 1589—1590. | patrijarh srpski Jerotej Sokolović |
| 19. | 1591—1592. | patrijarh srpski Filip Sokolović |
| 20. | 1592—1613. | patrijarh srpski Jovan Kantul |
| 21. | 1614—1648. | patrijarh srpski Pajsije I Janjevac. |
| 22. | 1648—1655. | patrijarh srpski Sveti Gavrilo I Rajić, †1659. |
| 23. | 1655—1674. | patrijarh srpski Maksim Skopljanac, †1680. |
| 24. | 1674—1690. | patrijarh srpski Arsenije III (Crnojević), †1706 |
| 25. | 1691—1710. | patrijarh srpski Kalinik I |
| 26. | 1711—1712. | patrijarh srpski Atanasije I |
| 27. | 1712—1726. | patrijarh srpski Mojsije Rajović |
| 28. | 1726—1737. | patrijarh srpski Arsenije IV (Jovanović Šakabenta) |
| 29. | 1739—1746. | patrijarh srpski Joanikije III Karadža-Grk |
| 30. | 1746—1752. | patrijarh srpski Atanasije II Gavrilović |
| 31. | 1752. | patrijarh srpski Gavrilo II Sarajevac |
| 32. | 1755. | patrijarh srpski Gavrilo III |
| 33. | ? | patrijarh srpski Vikentije Stefanović - |
| 34. | ? | patrijarh srpski Pajsije II Grk |
| 35. | 1758. | patrijarh srpski Gavrilo IV Grk |
| 36. | 1758—1763. | patrijarh srpski Kirilo II |
| 37. | 1763—1765. | patrijarh srpski Vasilije Jovanović-Brkić, †1772. |
| 38. | 1765—1766. | patrijarh srpski Kalinik II Grk |
| 39. | 1920—1930. | patrijarh srpski Dimitrije (Pavlović) |
| 40. | 1930—1937. | patrijarh srpski Varnava (Rosić) |
| 41. | 1938—1950. | patrijarh srpski Gavrilo (Dožić) |
| 42. | 1950—1958. | patrijarh srpski Vikentije (Prodanov) |
| 43. | 1958—1990. | patrijarh srpski German (Đorić), †1991 |
| 44. | 1990—2009. | patrijarh srpski Pavle (Stojčević) |
| 45. | 2010–2020. | patrijarh srpski Irinej (Gavrilović) |
| 46. | 2021– | patrijarh srpski Porfirije (Perić) |