Irski rat za nezavisnost

Izvor: Wikipedija
(Preusmjereno sa stranice Anglo-irski rat)
Prijeđi na navigaciju Prijeđi na pretragu
Irski rat za nezavisnost

Dobrovoljci IRA-ine 3. tipererijske brigade
Datum 21. januar 1919 – 11. jul 1921 (iako se nasilje nastavilo do jula 1922, uglavnom u Sjevernoj Irskoj)
Lokacija Irska
Casus belli nezavisnost Irske
Ishod Anglo-irski sporazum
Stvaranje Slobodne Države Irske
Sukobljene strane
Irska Irska Republika  Ujedinjeno Kraljevstvo
Komandanti i vođe
vojni komandanti:
Michael Collins
Richard Mulcahy
Cathal Brugha
i ostali lokalni komandanti
oolitički vođe:
Éamon de Valera
vojni komandanti:
Lord French
Nevil Macready
Henry Hugh Tudor
Henry Wilson
politički vođe:
David Lloyd George
Hamar Greenwood
Winston Churchill
Snage
Irska republikanska armija ~15.000 (na papiru 100.000 ali je samo 15.000 sudjelovalo u operacijama, od toga samo 3000 istovremeno) Britanska vojska ~20.000
Kraljevska irska policija (RIC) 9700
-Black and Tans 7000
-Pomoćna divizija 1400
Ulsterska specijalna policija (USC) 4000
Žrtve i gubici
~550 mrtvih[1] 714 mrtvih, od toga:
-410 mrtvih pripadnika RIC
-261 britanskih vojnika
-43 mrtvih pripadnika USC [2]
~750 civils ubijeno[3]
Ukupno mrtvih: ~2,014

Irski rat za nezavisnost (engleski: Irish War of Independence; irski: Cogadh na Saoirse), također poznat i kao Anglo-irski rat (engleski: Anglo-Irish War) je bio oružani sukob koji se od 1919. do 1921. vodio u Irskoj između irskih nacionalista okupljenih u Irsku republikansku armiju (IRA) na jednoj, i britanskih vojnih, policijskih i paravojnih formacija te unionističkih milicija na drugoj strani. Uzroci sukoba su bili u višedecenijskom nezadovoljstvu većine irskog (katoličkog) stanovništva britanskom vladavinom, odnosno političkom unijom sa pretežno protestantskom Velikom Britanijom, kao i neuspjeh pokušaja britanske vlade da spor otkloni projektom irske autonomije; tome je u velikoj mjeri pridonijelo izbijanje prvog svjetskog rata čije su političke i ekonomske posljedice, ali i krvavo gušenje Uskršnjeg ustanka 1916. godine dodatno radikalizirale brojne Irce te ih okrenuli prema dotada marginalnoj stranci Sinn Fein. Njeni predstavnici su na britanskim parlamentarnim izborima 1918. godine osvojili 70 % svih mjesta u Irskoj, te se potom okupili u Dublinu i 21. januara 1919. donijeli deklaraciju o nezavisnosti irske, a što je datum koji se tradicionalno uzima kao početak sukoba. Njegov tok je karakteriziralo odsutstvo konvencionalnih okršaja, s obzirom na to da je IRA koristila gerilsku strategiju usmjerenu na policiju i vojne jedinice u izoliranim oblastima; britanske vlasti su na to nastojale odgovoriti korištenjem paravojnih formacija od kojih su na zao glas došli dobrovoljci iz Britanije poznati kao Black and Tans. Sukob, koji je eskalirao od decembra 1920. godine je osim vojnih akcija uključivao i brojne likvidacije civila na obje strane, a u pretežno protestantskom Ulsteru su njene glavne žrtve bili manjinski katolici. U Britaniji, koja se još ekonomski i psihološki oporavljala od prvog svjetskog rata rata, sukob u Irskoj je s vremenom postao izuzetno nepopularan; njena vlada je stoga pristala na primirje proglašeno 11. jula 1921. godine. Slijedili su pregovori tokom kojih je postignut kompromisni Anglo-irski sporazum u decembru 1921. kojim je Irska podijeljena na južni dio - Irsku Slobodnu Državu kao de facto nezavisni britanski dominion - i Sjevernu Irsku koja je ostala pod neposrednom britanskom vlašću. Iako današnji teoretičari znaju ishod rata nazivati prvim uspješnim primjerom strategije asimetričnog ratovanja, veliki dio stanovnika nove države njime nije bio zadovoljan, što je dovelo do kratkog ali krvavog građanskog rata, a pola vijeka kasnije u Ulsteru i do dugotrajnog sukoba katolika i protestanata.

Izvori

[uredi | uredi kod]
  1. (Hopkinson, Irish War of Independence pp. 201-202).
  2. Hopkinson, Irish War of Independence, pp. 201-202. Hopkinson lists 363 RIC killed in Southern Ireland 1919-21, Robert Lynch, the Northern IRA and the Early Years of Partition, gives a figure of 38 RIC and 43 USC personnel killed in Northern Ireland 1920-22 p. 227 and p. 67. The RIC casualty figure includes 4 Dublin Metropolitan Policemen and 2 Harbour Police.
  3. Hopkinson lists 200 killed in southern Ireland 1919–21,Richard English, Armed Struggle, a History of the IRA, gives a total of 557 killed in Northern Ireland in 1920-1922 pp. 39-40.

Vanjske veze

[uredi | uredi kod]