Mumbaj – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m r2.7.1) (robot Uklanja: nap:Mumbai |
Bluelink 3 books for verifiability (20231221)) #IABot (v2.0.9.5) (GreenC bot |
||
| (Nije prikazano 46 međuverzija 25 korisnika) | |||
| Red 1: | Red 1: | ||
{{Naselje |
|||
[[Datoteka:Situationsplan_von_Bombay_%28Mumbai%29.jpg|right|thumb|Historijska mapa Bambay-a]] |
|||
| ime =Mumbaj |
|||
| ime_genitiv =Mumbaja |
|||
| izvorno_ime =<small>Bombay</small> |
|||
| translit_jezik1 = |
|||
| translit_jezik1_vrsta = |
|||
| translit_jezik1_info = |
|||
| translit_jezik1_vrsta1 = |
|||
| translit_jezik1_info1 = |
|||
| translit_jezik1_vrsta2 = |
|||
| translit_jezik1_info2 = |
|||
| translit_jezik1_vrsta3 = |
|||
| translit_jezik1_info3 = |
|||
| translit_jezik1_vrsta4 = |
|||
| translit_jezik1_info4 = |
|||
| translit_jezik1_vrsta5 = |
|||
| translit_jezik1_info5 = |
|||
| translit_jezik1_vrsta6 = |
|||
| translit_jezik1_info6 = |
|||
| translit_jezik2 = |
|||
| translit_jezik2_vrsta = |
|||
| translit_jezik2_info = |
|||
| translit_jezik2_vrsta1 = |
|||
| translit_jezik2_info1 = |
|||
| translit_jezik2_vrsta2 = |
|||
| translit_jezik2_info2 = |
|||
| translit_jezik2_vrsta3 = |
|||
| translit_jezik2_info3 = |
|||
| translit_jezik2_vrsta4 = |
|||
| translit_jezik2_info4 = |
|||
| translit_jezik2_vrsta5 = |
|||
| translit_jezik2_info5 = |
|||
| translit_jezik2_vrsta6 = |
|||
| translit_jezik2_info6 = |
|||
| slika_panorama = |
|||
'''Bombay''', koji je danas poznat pod nazivom '''Mumbai''', je najveći grad u [[Indija|Indiji]] i nalazi se na zapadnoj obali indijskog poluotoka. |
|||
| veličina_slike = 270px |
|||
| opis_slike = U smeru kazaljki na satu: linija horizonta [[Cuffe šetalište|Cuffe šetališta]] , [[Rajabai Clock toranj]], [[Taj Mahal Palace & Tower|Taj Mahal hotel]], [[Narimanova tačka]] i [[Vrata Indije]] |
|||
| slika_zastava = |
|||
Predstavlja glavno poslovno središte Indije, kao i administrativno središte indijske države [[Maharashtra]]. Prema procjenama iz 2006. godine u njemu živi preko 13 miliona stanovnika. |
|||
| slika_zastava_veličina = |
|||
| slika_pečat = |
|||
| slika_pečat_veličina = |
|||
| slika_grb = |
|||
| slika_grb_veličina = |
|||
| slika_amblem_prazno = |
|||
| slika_amblem_prazno_veličina = |
|||
| slika_amblem_prazno_opis = |
|||
| slika_karta =Bombayindialocation.png |
|||
| veličina_karte =300px |
|||
| opis_karte =Položaj Mumbaija u Indiji |
|||
| slika_karta1 = |
|||
| veličina_karte1 = |
|||
| opis_karte1 = |
|||
| slika_lokacijska_karta_država = |
|||
| nadimak = |
|||
| geslo = |
|||
| širina-stupnjevi =18 |
|||
| širina-minute =58 |
|||
| širina-oznaka =N |
|||
| dužina-stupnjevi =72 |
|||
| dužina-minute =49 |
|||
| dužina-oznaka =E |
|||
| lokacija_ime =[[Popis država|Država]] |
|||
| lokacija_info =[[Datoteka:Flag of India.svg|20px]] [[Indija]] |
|||
| lokacija1_ime = |
|||
| lokacija1_info = |
|||
| lokacija2_ime = |
|||
| lokacija2_info = |
|||
| lokacija3_ime = |
|||
| lokacija3_info = |
|||
| utemeljenje_ime =Osnivanje |
|||
| utemeljenje_datum =1668. |
|||
| utemeljenje1_ime = |
|||
| utemeljenje1_datum = |
|||
| utemeljenje2_ime = |
|||
| utemeljenje2_datum = |
|||
| utemeljenje3_ime = |
|||
| utemeljenje3_datum = |
|||
| osnivač = |
|||
| nazvan_po = |
|||
| dijelovi = |
|||
| vrsta_dijelova = |
|||
| d1-d50 |
|||
| vrsta_vlasti = |
|||
| vlast_bilješke = |
|||
| titula_vođe =Izvršni upravitelj |
|||
| ime_vođe =Jairaj Phatak |
|||
| stranka_vođe = |
|||
| titula_vođe1 =Gradonačelnik |
|||
| ime_vođe1 =Shubha Raul |
|||
| titula_vođe2 = |
|||
| ime_vođe2 = |
|||
| titula_vođe3 = |
|||
| ime_vođe3 = |
|||
| titula_vođe4 = |
|||
| ime_vođe4 = |
|||
| površina_bilješke = |
|||
| površina_ukupna =603,40 [[Kilometar četvorni|km²]] |
|||
| površina_kopna = |
|||
| površina_vode = |
|||
| postotak_vode = |
|||
| površina_uža = |
|||
| površina_šira = |
|||
| površina_prazno1_ime = |
|||
| površina_prazno1 = |
|||
| površina_prazno2_ime = |
|||
| površina_prazno2 = |
|||
| visina = |
|||
| visina_izvor = |
|||
| visina_max = |
|||
| visina_min = |
|||
| stanovništvo_godina =2008. |
|||
| stanovništvo_bilješke = |
|||
| stanovništvo =12.478.447<ref name=autogenerated2>[http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_1Lakh_and_Above.pdf Census of India 2011: ''Provisional Population Totals. Cities having population 1 lakh and above.''], Приступљено 13. 4. 2013.</ref> |
|||
| stanovništvo_gustoća =21.880 stanovnika/km² |
|||
| stanovništvo_uže = |
|||
| stanovništvo_uže_gustoća = |
|||
| stanovništvo_šire = |
|||
| stanovništvo_šire_gustoća = |
|||
| stanovništvo_prazno1_ime = |
|||
| stanovništvo_prazno1 = |
|||
| stanovništvo_gustoća_prazno1 = |
|||
| stanovništvo_prazno2_ime = |
|||
| stanovništvo_prazno2 = |
|||
| stanovništvo_gustoća_prazno2 = |
|||
| vremenska_zona =Indian Standard Time |
|||
| utc_pomak =+5.30 |
|||
| vremenska_zona_DST =ne primjenjuje se |
|||
| utc_pomak_DST =+5.30 |
|||
| poštanski_broj =400 xxx |
|||
| pozivni_broj =022 |
|||
| gradovi_prijatelji = |
|||
| prazno_ime = |
|||
| prazno_info = |
|||
| prazno1_ime = |
|||
| prazno1_info = |
|||
| prazno2_ime = |
|||
| prazno2_info = |
|||
| prazno3_ime = |
|||
| prazno3_info = |
|||
| prazno4_ime = |
|||
| prazno4_info = |
|||
| prazno5_ime = |
|||
| prazno5_info = |
|||
| prazno6_ime = |
|||
| prazno6_info = |
|||
| web_stranica =[http://www.mcgm.gov.in// MCGM.in] |
|||
| bilješke = |
|||
}} |
|||
'''Mumbai''' ( मुम्बई , od ''Mumbadevi'', imena jedne lokalne božice, do [[1995]]. '''Bombay''' बम्बई) glavni grad države [[Maharashtra]] u [[Indija|Indiji]] i najveća luka na [[Arapsko more|Arapskom moru]] i [[Indijski potkontinent|indijskom potkontinentu]]. Predstavlja glavno poslovno središte Indije, kao i administrativno središte indijske države [[Maharashtra]]. Grad (bez pojasa predgrađa) ima 12.883.654 stanovnika, dok s predgrađima i sjevernim dijelovima broji 19.994.372 stanovnika i čini šestu po veličini gradsku [[aglomeracija|aglomeraciju]] na svijetu (sve stanje s 1. siječnjem [[2006]].) |
|||
Grad leži na istoimenom otoku pred zapadnom obalom Indije. Moderni razvoj grada počinje tek u prvoj polovini [[19. stoljeće|19. stoljeća]], kada Bombay postaje sjedište indijske trgovine. U vrhu zaljeva Back Bay podignut je uz staru hinduističku jezgru niz monumentalnih zgrada (ističe se željeznička stanica Victoria). Otmjene stambene četvrti na poluotocima Kobala i Malabar stopile su se duž obala zaljeva u impozantnu cjelinu. Kulturno središte sa sveučilištem (od [[1857]].), knjižnicama, muzejima, nizom [[hram]]ova, poznatom "kulom šutnje" (groblje bogatih Parsa) i drugi. Važan centar pamučne industrije, proizvodnja vune, svile i automobila; metalna, kemijska, drvna, kožna i prehrambena industrija; prerada nafte; filmska industrija (70 % indijske proizvodnje). Na susjednom otoku Trombay izgrađen je prvi nuklearni reaktor u Indiji. Moderno uređena luka povezuje Bombay ("vrata Indije", naziv za grad i za monumentalnu građevinu kroz koju se iz luke ulazi u grad) i Indiju sa zapadnim svijetom. Izvozi se [[pamuk]], sjemeno ulje, [[riža]], [[pšenica]], manganova [[ruda]]; uvozi [[tekstil]] i [[željezo]], [[čelik]], [[stroj]]eve, [[ugljen]]. Željezničkim prugama i cestama Bombay je spojen s dalekim zaleđem, a glavni kolodvor, [[Chhatrapati Shivaji Terminus]], je od 2004. godine uvršten u [[UNESCO]]v [[popis mjesta svjetske baštine u Aziji i Oceaniji]]. Važno čvorište međunarodnih zrakoplovnih linija. |
|||
Po njemu je indijska filmska industrija dobila naziv [[Bollywood]]. |
Po njemu je indijska filmska industrija dobila naziv [[Bollywood]]. |
||
== Istorija == |
== Istorija == |
||
[[Datoteka:Situationsplan_von_Bombay_%28Mumbai%29.jpg|left|thumb|Istorijska mapa Bombaja]] |
|||
U [[portugal]]skoj vlasti je od [[1534]]. Od [[1661]]. pod upravom engleske Istočnoindijske kompanije. Od [[1708]]. sedište britanske uprave u Indiji. Brzo se razvija posle otvaranja [[Suecki kanal|Sueckog kanala]] (1869.). Tu je 1908. došlo do prvog velikog radničkog [[štrajk]]a u Indiji, koji je vojska ugušila u [[krv]]i. U oslobođenoj Indiji od 1947. sedište provincije, a od 1956. federalne države Bombaj. 1960. Bombaj je postao glavni grad države Maharaštra. |
|||
U [[portugal]]skoj vlasti je od [[1534]]. Od [[1661]]. pod upravom engleske Istočnoindijske kompanije. Od [[1708]]. sedište britanske uprave u Indiji. Brzo se razvija posle otvaranja [[Sueski kanal|Sueckog kanala]] (1869.). Tu je 1908. došlo do prvog velikog radničkog [[štrajk]]a u Indiji, koji je vojska ugušila u [[krv]]i. U oslobođenoj Indiji od 1947. sedište provincije, a od 1956. federalne države Bombaj. 1960. Bombaj je postao glavni grad države Maharaštra. |
|||
{{commonscat|Mumbai}} |
|||
== Geografija == |
|||
[[Kategorija:Gradovi u Indiji]] |
|||
Mumbaja se sastoji od dva zasebna regiona: [[Mumbai City|grada Mumbaja]] i [[Prigradski okrug Mumbaja|prigragratskog okruga Mumbaja]], koji formiraju dva zasebna upravna okruga Maharaštre.<ref>{{cite web |title=Mumbai Suburban |publisher= National Informatics Centre (Mahrashtra State Centre) |url= http://maharashtra.nic.in/ }}</ref> Region gradskog kruga se naziva i ''Ostrvski grad'' ili [[Južni Mumbaj]].<ref name="mmrda muip gdp">{{cite web |
|||
{{Link FA|en}} |
|||
|url=http://www.mmrdamumbai.org/projects_muip.htm |
|||
{{Link FA|es}} |
|||
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090226031015/http://www.mmrdamumbai.org/projects_muip.htm |
|||
{{Link FA|mr}} |
|||
|archivedate=2009-02-26 |
|||
{{Link FA|zh}} |
|||
|title=Mumbai Urban Infrastructure Project |
|||
|publisher=Mumbai Metropolitan Region Development Authority (MMRDA) |
|||
|accessdate=18 July 2008 |
|||
|deadurl=yes |
|||
}}</ref> Totalna površina Mumbaja je 603,4 km<sup>2</sup> (233 sq mi).<ref>{{cite web|title=Area and Density – Metropolitan Cities|url=http://urbanindia.nic.in/moud/theministry/subordinateoff/tcpo/AREA_POP/CHAPTER-4.PDF|publisher=Ministry of Urban Development (Government of India)|page=33|accessdate=28 April 2008|archiveurl=https://www.webcitation.org/5gOCPonTE?url=http://urbanindia.nic.in/moud/theministry/subordinateoff/tcpo/AREA_POP/CHAPTER-4.PDF|archivedate=2009-04-29|deadurl=no}}</ref> Od toga, ostrvski grad pokriva 67.79 km<sup>2</sup> (26 sq mi), dok prigradski okrug ima 370 km<sup>2</sup> (143 sq mi), i ukupno 437.71 km<sup>2</sup> (169 sq mi) je pod upravom Opštinske korporacije šireg Mumbaja (MCGM). Preostala oblast pripada odbrambenim snagama, Mumbajskom lučnom trastu, Komisiji za atomsku energiju i nacionalnom parku Borivali.<ref name="trf">{{harvnb|Mumbai Plan|loc=1.2 Area and Divisions|Ref=plan}}</ref> |
|||
Mumbaj leži na ušću [[Reka Ulhas|reke Ulhasa]] na zapadnoj obali Indije, u primorskom regionu poznatom kao [[Konkan]]. On je smešten na [[Ostrvo Salsette|ostrvu Salsete]], koje delimično deli sa [[Okrug Thane|okrugom Tan]].<ref name="geo">{{harvnb|Greater Bombay District Gazetteer|1960|p=2|Ref=bom}}</ref> Mumbaj je ograničen [[Arapsko more|Arapskim morem]] na zapadu.<ref name="mloc">{{harvnb|Mumbai Plan|loc=1.1 Location|Ref=plan}}</ref> Mnogi delovi grada leže neposredno iznad nivoa mora, sa elevacijom u opsegu od 10 m (33 ft) do 15 m (49 ft);<ref>{{Harvnb|Krishnamoorthy|2008|p=218}}</ref> grad ima prosečnu nadmorsku visinu od 14 m (46 ft).<ref name="Wbase">{{cite web|publisher=Weatherbase |
|||
[[af:Moembaai]] |
|||
|url=http://www.weatherbase.com/weather/weather.php3?s=030034&refer=|title=Mumbai, India|accessdate=19 March 2008}}</ref> Severni Mumbaj (Salsette) je brdovit,<ref>{{harvnb|Mumbai Plan|loc=1.3.2.2 Salsette Island|Ref=plan}}</ref> i najviša tačka grada je na 450 m (1,476 ft) na Salseti u [[Powai|Povaj]]–[[Kanheri]] vencu.<ref>{{cite web|url=http://iscmumbai.maharashtra.gov.in/floristic%20survey.html|title=Floristic Survey of Institute of Science, Mumbai, Maharashta State|publisher=Government of Maharashtra|last1=Srinivasu|first1=T.|last2=Pardeshi|first2=Satish|accessdate=26 August 2009|archive-date=2009-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20090717023146/http://iscmumbai.maharashtra.gov.in/floristic%20survey.html|dead-url=yes}}</ref> [[Nacionalni park Sanjay Gandhi]] (Nacionalni park Borivali) je delom lociran u predgradskom okrugu Mumbaja, a delom u okrugu Tan, i pokriva oblast od 103.09 km<sup>2</sup> (39.80 sq mi).<ref>{{Harvnb|Bapat|2005|pp=111–112}}</ref> |
|||
[[an:Bombai]] |
|||
[[ar:مومباي]] |
|||
<gallery mode=packed widths = "270px" heights = "300px" > |
|||
[[arz:مومباى]] |
|||
Mumbaicitydistricts.png|Mumbaj se sastoji od dva okruga |
|||
[[as:মুম্বাই]] |
|||
Mumbai, metropolitan region, satellite image, Landsat-5, 2011-01-30.jpg|Mumbajski metropolitanski region, satelitska slika sa [[Landsat 5|Landsata 5]] napravljena 30. januara 2011. |
|||
[[ast:Mumbai]] |
|||
</gallery> |
|||
[[az:Mumbay]] |
|||
[[bat-smg:Mombajos]] |
|||
Pored [[Brana Bhatsa|brane Batsa]], postoji šest glavnih jezera iz kojih se grad snabdeva vodom: [[Jezero Vihar|Vihar]], [[Srednja Vaitarna brana|Donja Vaitarna]], Gornja Vaitarna, [[Jezero Tulsi|Tulsi]], Tansa i [[Powai|Povaj]]. Jezera Tulsi i Vihar su locirana u Nacionalnom parku Borivili, unutar gradskih granica. Voda iz jezera Povaj, koje je takođe unutar gradskih granica, se koristi samo za poljoprivredne i industrijske svrhe.<ref>{{cite web|url=http://envis.maharashtra.gov.in/envis_data/pps/pawai2.ppt|format=PPT|title=Salient Features of Powai Lake|publisher=Department of Environment (Government of Maharashtra)|pages=1–3|accessdate=29 April 2009|archive-date=2011-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20110715195652/https://envis.maharashtra.gov.in/envis_data/pps/pawai2.ppt|dead-url=yes}}</ref> Tri male reke, [[reka Dahisar]], [[reka Poisar]] i [[Reka Oshiwara River|reka Ohivara (ili Ošivara)]] ističu iz parka, dok zagađena [[Reka Mithi|reka Miti]] ističe iz jezera Tulsi i sakuplja preliv vode iz jezera Vihar i Povaj.<ref>{{harvnb|Mumbai Plan|loc=1.7 Water Supply and Sanitation|Ref=plan}}</ref> Obale grada su razuđene brojnim [[potok|potocima]] i zalivima, i protežu se od [[Potok Thane|potoka Tan]] na istoku do Madh Marve na zapadnoj strani.<ref>{{Cite news|title=Security web for city coastline |url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/mumbai/Security-web-for-city-coastline/articleshow/3830390.cms?referral=PM|date=13 December 2008|last=Sen|first=Somit|publisher=The Times of India|accessdate=30 April 2009}}</ref> Istočna obala ostrva Salset je pokrivena velikim [[mangrove|mangrovskim]] [[močvara|močvarama]] sa bogatim biodiverzitetom, dok je zapadna obala uglavnom peskovita i kamenita.<ref>{{Harvnb|Patil|1957|pp=45–49}}</ref> |
|||
[[bcl:Mumbai]] |
|||
[[be:Горад Мумбаі]] |
|||
Zemljišni pokrivač u gradskom regionu je predominantno peskovit usled blizine mora. U predgrađima, zemljište je uglavnom aluvijalno i glinasto.<ref>{{harvnb|Mumbai Plan|loc=1.3.1 Soil|Ref=plan}}</ref> Kamena osnova ispod zemljišnog pokrivača se sastoji od crnih [[Dekanska visoravan|dekanskih]] bazaltnih tokova, i njihovih kiselih i [[Baza (hemija)|baznih]] varijanti koje datiraju iz era kasne [[Kreda (period)|Krede]] i ranog [[Eocen]]a.<ref>{{harvnb|Mumbai Plan|loc=1.3.2 Geology and Geomorphology|Ref=plan}}</ref> Mumbaj sedi na [[Seizmologija|seizmički aktivnoj zoni]] zbog prisutva 23 linije razdvajanja u blizini.<ref>{{Cite journal|last1=Kanth|first1=S. T. G. Raghu|last2=Iyenagar|first2=R. N.|url=http://www.scribd.com/doc/10026629/Earthquake-Hazard-Computation-for-Mumbai-Bombay-City |
|||
[[be-x-old:Мумбаі]] |
|||
|journal= Current Science |volume = 91|title=Seismic Hazard estimation for Mumbai City|date=10 December 2006|issue = 11|page=1486|publisher=Current Science Association|accessdate=3 September 2009|quote=This is used to compute the probability of ground motion that can be induced by each of the '''twenty-three''' known faults that exist around the city.}}</ref> Oblast je klasifikovana kao [[Zemljotresno hazardno zoniranje Indije|region seizmičke zone III]],<ref>{{cite map|publisher=India Meteorological Department|url=http://www.imd.ernet.in/section/seismo/static/seismo-zone.htm|title=Seismic Zoning Map|accessdate=20 July 2008|archivedate=2008-09-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080915154543/http://www.imd.ernet.in/section/seismo/static/seismo-zone.htm|deadurl=yes}}</ref> što znači da može da dođe do zemljotresa sa magnitudom od 6,5 na Rihterovoj skali.<ref>{{cite web|url=http://theory.tifr.res.in/bombay/physical/fault.html |title=The Seismic Environment of Mumbai |publisher=Department of Theoretical Physics (Tata Institute of Fundamental Research) |accessdate=6 December 2007}}</ref> |
|||
[[bg:Мумбай]] |
|||
[[bh:मुम्बई]] |
|||
=== Klima === |
|||
[[bn:মুম্বই]] |
|||
[[File:India mumbai temperature precipitation averages chart.svg|thumb|Prosečna temperatura i precipitacija u Mumbaju|alt=The average temperature ranges between {{convert|23|°C|0|abbr=on}} in January to {{convert|30|°C|0|abbr=on}} in May. Rainfall is at or near zero from November through May, then quickly rises to a peak of about {{convert|600|mm|2|abbr=on}} in July, falling back more gradually.|left]] |
|||
[[bo:འབོམ་སྦེ]] |
|||
[[bpy:পুল্লাপ মুম্বাই]] |
|||
{{Main|Klima Mumbaja}} |
|||
[[br:Mumbai]] |
|||
Mumbaj ima [[tropska klima|Tropsku klimu]], specifično [[Tropska savanska klima|tropsku vlažnu i suvu klimu]] (Aw) po [[Köppenova klasifikacija klime|Kopenovoj klasifikaciji klima]], sa sedam suvih meseci i vrhuncom kiša u julu.<ref>{{harvnb|Proceedings of the Indian National Science Academy|1999|p=210|Ref=proc}}</ref> Hladnijoj sezoni od decembra do februara sledi letnja sezona od marta do juna. Period od juna do oko kraja septembra se sastoji od jugozapadne monsunske sezone, i oktober i novembar formiraju post-monsunsku sezonu.<ref>{{harvnb|Greater Bombay District Gazetteer|1960|p=84|Ref=bom}}</ref> |
|||
[[bs:Mumbai]] |
|||
[[ca:Bombai]] |
|||
Između juna i septembra, [[Monsun Indijskog potkontinenta|jugozapadne monsunske]] kiše šibaju grad. Premonsunske kiše padadu u maju. S vremena na vreme se javljaju severnoistočne monsunske kiše u oktobru i novembru. Maksimalna godišnja količina padavina ikad zabeležena je bila {{convert|3452|mm|0|abbr=on}} 1954. godine.<ref name="clra">{{harvnb|Mumbai Plan|loc=1.4 Climate and Rainfall|Ref=plan}}</ref> [[Mumbajske poplave iz 2005.|Najviša]] zabeležena količina padavina u jednom danu od {{convert|944|mm|0|abbr=on}} se dogodila 26. jula 2005.<ref>{{Cite news|last= Kishwar| first=Madhu Purnima |url=http://www.dnaindia.com/mumbai/report-three-drown-as-heavy-rain-lashes-mumbai-for-the-3rd-day-1039257 |title=Three drown as heavy rain lashes Mumbai for the 3rd day |work= Daily News and Analysis (DNA) |location=Mumbai |date=3 July 2006 |accessdate=15 June 2009}}</ref> Prosečna totalna godišnja količina padavina je {{convert|2146.6|mm|0|abbr=on}} za sam grad, i {{convert|2457|mm|0|abbr=on}} za predgrađa.<ref name="clra"/> |
|||
[[ceb:Dakbayan sa Bombay]] |
|||
[[cs:Bombaj]] |
|||
Prosečna godišnja temperatura je {{convert|27.2|°C|0|abbr=on}}, a prosečna [[Padavine|precipitacija]] je {{convert|2167|mm|0|abbr=on}}.<ref>{{harvnb|Rohli|Vega|2007|p=267}}</ref> U gradu je prosečna maksimalna temperatura {{convert|31.2|°C|0|abbr=on}}, dok je prosečna minimalna temperatura {{convert|23.7|°C|0|abbr=on}}. U predgrađima, dnevna srednja maksimalna temperatura je u opsegu od {{convert|29.1|°C|0|abbr=on}} do {{convert|33.3|°C|0|abbr=on}}, dok je dnevna minimalna temperatura u opsegu od {{convert|16.3|°C|0|abbr=on}} do {{convert|26.2|°C|0|abbr=on}}.<ref name="clra"/> Rekordno visoka temperatura od {{convert|40.2|°C|0|abbr=on}} je zabeležena 28. marta 1982,<ref>{{harvnb|WMO bulletin|2000|loc=p. 346, "Bombay recorded a maximum temperature of 40.2|°C on 28 March 1982, the highest since 1955."|Ref=wmo}}</ref> a rekordno niska od {{convert|7.4|°C|0|abbr=on}} 27. januara 1962.<ref>{{Cite news|url = http://timesofindia.indiatimes.com/city/mumbai/Mumbai-still-cold-at-86-degree-C/articleshow/2770007.cms?referral=PM|title = Mumbai still cold at 8.6 °C|publisher=The Times of India|date = 9 February 2008|accessdate =26 April 2009}}</ref> |
|||
[[cy:Mumbai]] |
|||
[[da:Mumbai]] |
|||
== Stanovništvo == |
|||
[[de:Mumbai]] |
|||
Prema nezvaničnim rezultatima popisa, u gradu je 2011. živelo 12.478.447 stanovnika. |
|||
[[dv:މުންބާއީ]] |
|||
[[el:Βομβάη]] |
|||
{| border="0" cellspacing="2" cellpadding="5" style="margin:auto; border:1px solid #aaa;" |
|||
[[en:Mumbai]] |
|||
|- style="background:#aaf;" |
|||
[[eo:Mumbajo]] |
|||
|+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Kretanje broja stanovnika |
|||
[[es:Bombay]] |
|||
|- style="background:#eef;" |
|||
[[et:Mumbai]] |
|||
! 1991. !! 2001. !! 2011. |
|||
[[eu:Mumbai]] |
|||
|- style="background:#f7f9ff;" |
|||
[[ext:Bombay]] |
|||
| align=center| 9.925.891<ref name=autogenerated1>World Gazetteer: [http://bevoelkerungsstatistik.de/wg.php?x=1189459570&men=gcis&lng=de&dat=32&geo=-104&srt=npan&col=aohdq&pt=c&va=x Die wichtigsten Orte mit Statistiken zu ihrer Bevölkerung], Pristupljeno 13. 4. 2013.</ref> |
|||
[[fa:بمبئی]] |
|||
| align=center| 11.978.450<ref name=autogenerated1 /> |
|||
[[fi:Mumbai]] |
|||
| align=center| 12.478.447<ref name=autogenerated2 /> |
|||
[[fiu-vro:Mumbai]] |
|||
|} |
|||
[[fo:Mumbai]] |
|||
== Reference == |
|||
[[fr:Bombay]] |
|||
{{Reflist|2}} |
|||
[[frp:Mumbai]] |
|||
[[fy:Mumbai (stêd)]] |
|||
== Literatura == |
|||
[[ga:Mumbai]] |
|||
{{Refbegin|2}} |
|||
[[gd:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book|last=Baptista |first=Elsie Wilhelmina |title=The East Indians: Catholic Community of Bombay, Salsette and Bassein |year=1967 |publisher=Bombay East Indian Association |ref=harv}} |
|||
[[gl:Mumbai - मुम़बई]] |
|||
* {{Cite book|last=Bates |first=Crispin |year=2003 |title=Community, Empire and Migration: South Asians in Diaspora |isbn=978-81-250-2482-8 |publisher=Orient Blackswan |ref=harv}} |
|||
[[gu:મુંબઈ]] |
|||
* {{Cite book|title=Cities of the World: World Regional Urban Development|url=https://archive.org/details/citiesofworld00stan|last1=Brunn|first1=Stanley|last2= Williams|first2=Jack Francis|first3= Donald|last3= Zeigler|publisher=Rowman & Littlefield Publishers, Inc.|year=2003|edition=Third|ref=bru|isbn=0-06-381225-8}} |
|||
[[he:מומבאי]] |
|||
* {{Cite book|title=International Telecommunications Law [2008] |volume=II |last= Campbell |first=Dennis|year=2008|isbn=1-4357-1699-X |ref=in08}} |
|||
[[hi:मुम्बई]] |
|||
* {{Cite book|title=Census of India, 1961|publisher=Office of the Registrar General (India)|year=1962|volume=5|ref=cent}} |
|||
[[hif:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book|last1=Carsten|first1= F. L.|title=The New Cambridge Modern History (The ascendancy of France 1648–88) |volume=V |publisher=Cambridge University Press Archive |isbn=978-0-521-04544-5 |year=1961 |ref=harv}} |
|||
[[hr:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book |last1=Chaudhuri |first1=Asha Kuthari |title=Mahesh Dattani: An Introduction |url=http://books.google.com/?id=-jxGSsKqfHgC&dq=Mahesh+Dattani++By+Asha+Kuthari+Chaudhuri |accessdate=26 April 2009 |series=Contemporary Indian Writers in English |year=2005 |publisher=Foundation Books |isbn=81-7596-260-7 |chapter=Introduction: Modern Indian Drama |chapterurl=http://books.google.com/books?id=-jxGSsKqfHgC&pg=PA10-IA6 |ref=harv }} |
|||
[[hu:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book|title=The Port of Bombay: a brief history|last= Chittar|first= Shantaram D.|publisher= Bombay Port Trust |year=1973 |ref=harv}} |
|||
[[hy:Մումբայ]] |
|||
* {{Cite book|last1=Datta |first1=Kavita |first2=Gareth A. |last2=Jones |year=1999 |title=Housing and finance in developing countries |isbn=978-0-415-17242-4 |publisher=Routledge |edition=illustrated |series=Volume 7 of Routledge studies in development and society |ref=harv}} |
|||
[[ia:Bombay]] |
|||
* {{Cite book|title=History of Bombay, 1661–1708|last=David|first=M. D.|publisher= University of Mumbai |year=1973 |ref=harv}} |
|||
[[id:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book|title=Bombay, the city of dreams: a history of the first city in India|last=David|first=M. D.|publisher=Himalaya Publishing House |year=1995 |ref=harv}} |
|||
[[io:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book|last=Davis |first=Mike |authorlink= |title=Planet of Slums [" Le pire des mondes possibles : de l'explosion urbaine au bidonville global "] |publisher=La Découverte |location=Paris |year=2006 |isbn=978-2-7071-4915-2 |ref=harv}} |
|||
[[is:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book|title=Bombay: The Cities Within|url=https://archive.org/details/bombaycitieswith0000dwiv|last1=Dwivedi|first1=Sharada|authorlink1= |last2=Mehrotra|first2=Rahul|publisher=Eminence Designs|year=2001 |ref=harv|isbn=81-85028-80-X}} |
|||
[[it:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book|title=Environment and urbanization|volume=v. 14, no. 1|publisher=International Institute for Environment and Development|date=April 2002|url=http://books.google.com/?id=0DBhYWmqpDoC&printsec=frontcover|isbn=978-1-84369-223-2|accessdate=29 August 2009|ref=n450}} |
|||
[[ja:ムンバイ]] |
|||
* {{cite web|url=http://www.mmrdamumbai.org/docs/escts.pdf|archiveurl=https://www.webcitation.org/5p2WAlJQ2?url=http://www.mmrdamumbai.org/docs/escts.pdf|archivedate=2010-04-16|accessdate=28 August 2009|title=Executive Summary on Comprehensive Transportation Study for MMR|publisher=MMRDA|ref=exe|deadurl=no}} |
|||
[[jbo:mymbais]] |
|||
* {{Cite book|last= Farooqui|first=Amar|title=Opium city: the making of early Victorian Bombay|publisher=Three Essays Press |year=2006 |isbn=978-81-88789-32-0 |ref=harv}} |
|||
[[jv:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book|last=Fortescue|first=J. W.|year=2008|title=A History of the British Army|volume=III|isbn=978-1-4437-7768-1 |publisher=Read Books |ref=harv}} |
|||
[[ka:მუმბაი]] |
|||
* {{Cite book|last1=Fuller |first1=Christopher John |last2=Bénéï |first2=Véronique |title=The everyday state and society in modern India |publisher=C. Hurst & Co. Publishers |year=2001 |isbn=978-1-85065-471-1 |ref=harv}} |
|||
[[kn:ಮುಂಬೈ]] |
|||
* {{Cite book |last1=Ganti |first1=Tejaswini |title=Bollywood: a guidebook to popular Hindi cinema |url=http://books.google.com/?id=GTEa93azj9EC&pg=PA3 |year=2004 |publisher=Routledge |isbn=0-415-28854-1 |chapter=Introduction |ref=harv }} |
|||
[[ko:뭄바이]] |
|||
* {{Cite book|title=Greater Bombay District Gazetteer|series=Maharashtra State Gazetteers|volume=v. 27, no. 1|year=1960|publisher=Gazetteer Department (Government of Maharashtra)|ref=bom}} |
|||
[[ku:Mumbaî]] |
|||
* {{Cite book|last=Ghosh|first=Amalananda|title=An Encyclopaedia of Indian Archaeology|publisher=Brill|year=1990 |ref=harv|isbn=81-215-0088-5}} |
|||
[[kw:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book|last1=Guha|year=2007|first1=Ramachandra|authorlink1= |title= India after Gandhi |url=https://archive.org/details/indiaaftergandhi00guha|publisher= HarperCollins |ref=harv|isbn=0-06-019881-8}} |
|||
[[la:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book|last=Hansen|first=Thomas Blom|year=2001|title=Wages of violence: naming and identity in postcolonial Bombay|isbn=978-0-691-08840-2|url=http://books.google.com/?id=-y3iNt0djbQC&printsec=frontcover|publisher=Princeton University Press|accessdate=16 August 2009|ref=harv}} |
|||
[[lb:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book |last=Huda |first=Anwar |year=2004 |title=The Art and Science of Cinema |isbn=978-81-269-0348-1 |url=http://books.google.com/?id=JIwxhDGO-mUC&printsec=frontcover |publisher=Atlantic Publishers & Distributors |accessdate=11 June 2008 |ref=harv }} |
|||
[[li:Bombay]] |
|||
* {{Cite book|last1=Jha |first1=Subhash K. |title=The Essential Guide to Bollywood |year=2005 |publisher=Roli Books |isbn=81-7436-378-5 |ref=harv}} |
|||
[[lmo:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book|title=Marketing in the 21st Century: New world marketing |last=Keillor |first=Bruce David |publisher=Praeger |volume=1 |isbn=0-275-99276-4 |year=2007 |ref=harv}} |
|||
[[lt:Mumbajus]] |
|||
* {{Cite book|last=Kelsey |first=Jane |title=Serving Whose Interests?: The Political Economy of Trade in Services Agreements |year=2008 |isbn=978-0-415-44821-5 |publisher=Taylor & Francis |ref=harv}} |
|||
[[lv:Mumbaja]] |
|||
* {{Cite book|title=Muslims in the Deccan: a historical survey|last=Khalidi |first=Omar|publisher=Global Media Publications |isbn=978-81-88869-13-8 |year=2006 |ref=harv}} |
|||
[[mg:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book|title=Politics in India |last=Kothari |first= Rajni|authorlink= |year=1970 |publisher=Orient Longman}} |
|||
[[mhr:Мумбаи]] |
|||
* {{Cite book|last1=Krishnamoorthy|first1=Bala|title=Environmental Management: Text And Cases|url=https://archive.org/details/nlsiu.344.046.kri.25474|isbn=978-81-203-3329-1 |publisher=PHI Learning Pvt. Ltd. |year=2008 |ref=harv}} |
|||
[[mk:Мумбај]] |
|||
* {{Cite book|last=Kumari|first=Asha|title=Hinduism and Buddhism|year =1990 |publisher=Vishwavidyalaya Prakashan|isbn=81-7124-060-7| ref=harv}} |
|||
[[ml:മുംബൈ]] |
|||
* {{Cite book|title=Lok Sabha debates|year=1998 |publisher=Lok Sabha Secretariat |location=New Delhi |ref=lsd}} |
|||
[[mn:Мумбай]] |
|||
* {{Cite book|last1=Machado|first1=José Pedro|title=Dicionário Onomástico Etimológico da Língua Portuguesa |language=Portuguese |chapter=Bombaim|work=Editorial Confluência|volume=I|year=1984 |ref=harv}} |
|||
[[mr:मुंबई]] |
|||
* {{Cite book|last=Mehta|first=Suketu|title= Maximum City: Bombay Lost and Found|year= 2004|publisher=Alfred A Knopf|isbn= 0-375-40372-8 |ref=harv}} |
|||
[[ms:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book|title=Metropolitan planning and management in the developing world: spatial decentralization policy in Bombay and Cairo|publisher=United Nations Centre for Human Settlements|year=1993|isbn=978-92-1-131233-1|ref=UNB}} |
|||
[[my:မွမ်ဘိုင်းမြို့]] |
|||
* {{Cite book|title=The Rise of Muslim Power in Gujarat: A History of Gujarat from 1298 to 1442 |last=Misra |first=Satish Chandra |publisher=Munshiram Manoharlal Publishers |year=1982 |ref=misra}} |
|||
[[nds:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book|last1=Morris |first1=Jan |last2=Winchester |first2=Simon |title=Stones of empire: the buildings of the Raj |url=https://archive.org/details/stonesofempirebu0000morr_i9l5 |publisher= Oxford University Press |year=2005 |origyear=1983 |edition=reissue, illustrated |isbn=978-0-19-280596-6 |ref=harv}} |
|||
[[ne:मुम्बई]] |
|||
* {{cite web|url=http://mdmu.maharashtra.gov.in/pages/Mumbai/mumbaiplanShow.php|title=Mumbai Plan|publisher=Department of Relief and Rehabilitation (Government of Maharashtra)|ref=plan|accessdate=29 April 2009|archivedate=2009-03-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090310212824/http://mdmu.maharashtra.gov.in/pages/Mumbai/mumbaiplanShow.php|deadurl=yes}} |
|||
[[new:ग्रेटर मुम्बई]] |
|||
* {{Cite book|last= Naravane|first=M. S.|year=2007|title=Battles of the honourable East India Company: making of the Raj |isbn=978-81-313-0034-3 |publisher=APH Publishing |ref=harv}} |
|||
[[nl:Bombay]] |
|||
* {{Cite book|last=O'Brien |first=Derek |title=The Mumbai Factfile |publisher=Penguin Books |isbn=978-0-14-302947-2 |year=2003 |ref=harv}} |
|||
[[nn:Mumbai]] |
|||
* {{cite web|url = http://www.justdial.com/Mumbai/Commissioner-Of-Police-Office-%3Cnear%3E-Opposite-Crawford-Market-Fort/022P8016733_TXVtYmFpIFBvbGljZQ==_BZDET|format = PDF, 1.18 [[Megabyte|MB]]|title = Office of the Commissioner of Police, Mumbai|publisher = Mumbai Police|accessdate = 15 June 2009|ref = mp}} |
|||
[[no:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book|editor1-last=Patel|editor1-first=Sujata|editor2-last=Masselos|editor2-first=Jim|title=Bombay and Mumbai. The City in Transition|chapter=Bombay and Mumbai: Identities, Politics and Populism|year=2003|publisher=The Oxford University Press|location=Delhi, India|isbn=0-19-567711-0 |ref=harv}} |
|||
[[oc:Bombai]] |
|||
* {{Cite book |year=2005 |chapterurl=http://www.lingref.com/isb/4/141ISB4.PDF |last=Pai |first=Pushpa |editor=Cohen, James; McAlister, Kara T.; Rolstad, Kellie; MacSwan, Jeff |title=Proceedings of the 4th International Symposium on Bilingualism |chapter=Multilingualism, Multiculturalism and Education: Case Study of Mumbai City |publisher=Cascadilla Press |pages=1794–1806 |ref=harv }} |
|||
[[or:ମୁମ୍ବାଇ]] |
|||
* {{Cite book|title=The mangroves in Salsette Island near Bombay|last1=Patil|first1=R.P.|publisher=Proceedings of the Symposium on Mangrove Forest |year=1957 |location=Calcutta |ref=harv}} |
|||
[[os:Бомбей]] |
|||
* {{Cite book|author= Aditi Phadnis |title=Business Standard Political Profiles: Of Cabals and Kings |publisher= Business Standard |ref=harv}} |
|||
[[pa:ਮੁੰਬਈ]] |
|||
* {{cite web|url = http://www.mmrdamumbai.org/docs/Population%20and%20Employment%20profile%20of%20MMR.pdf|archiveurl = https://www.webcitation.org/5mLpSbYyu?url=http://www.mmrdamumbai.org/docs/Population%20and%20Employment%20profile%20of%20MMR.pdf|archivedate = 2009-12-28|format = PDF|title = Population and Employment profile of Mumbai Metropolitan Region|publisher = Mumbai Metropolitan Region Development Authority (MMRDA)|accessdate = 4 June 2010|ref = pemmr|deadurl = yes}} |
|||
[[pam:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book|title=Proceedings of the Indian National Science Academy|publisher= Indian National Science Academy |year=1999|volume=65|ref=proc}} |
|||
[[pl:Bombaj]] |
|||
* {{Cite book|last=Rana |first=Mahendra Singh |year=2006 |title=India votes: Lok Sabha & Vidhan Sabha elections 2001–2005 |isbn=978-81-7625-647-6 |publisher=Sarup & Sons |ref=harv}} |
|||
[[pnb:ممبئی]] |
|||
* {{Cite book|last1=Rohli|first1=Robert V.|last2=Vega|first2=Anthony J.|title=Climatology|publisher=Jones & Bartlett Publishers |year=2007 |edition=illustrated |isbn=978-0-7637-3828-0 |ref=harv}} |
|||
[[pt:Bombaim]] |
|||
* {{Cite book|title=History of Medieval India|last1=Saini|first1=A.K.|last2=Chand|last3=Hukam|publisher=Anmol Publications|isbn= 978-81-261-2313-1|ref=maratha}} |
|||
[[qu:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book|title=Maharashtra|last=Singh|first=K. S.|author2=B. V. Bhanu |author3=B. R. Bhatnagar |author4=Anthropological Survey of India |author5=D. K. Bose |author6=V. S. Kulkarni |author7=J. Sreenath |publisher=Popular Prakashan|volume=XXX|isbn=978-81-7991-102-0|year=2004|ref=prabhu}} |
|||
[[rmy:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book|title=Researches in Indo-Portuguese history|volume=2|publisher=Publication Scheme|year=1998|last=Shirodkar |first=Prakashchandra P.|isbn=978-81-86782-15-6 |ref=harv}} |
|||
[[ro:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book|title=Mumbai vision 2015: agenda for urban renewal|last1=Swaminathan |first1=R. |first2=Jaya |last2=Goyal |publisher=Macmillan India in association with Observer Research Foundation |year=2006 |ref=harv}} |
|||
[[ru:Мумбаи]] |
|||
* {{Cite book|title=The children of Israel: the Bene Israel of Bombay |last=Strizower |first=Schifra|publisher=B. Blackwell |year=1971 |ref=harv}} |
|||
[[rue:Мумбаі]] |
|||
* {{Cite book|title=The Gazetteer of Bombay City and Island|series=Gazetteers of the Bombay Presidency|publisher=Gazetteer Department (Government of Maharashtra)|volume=2|year=1978|ref=bi}} |
|||
[[sa:मुम्बई]] |
|||
* {{cite web|url = http://stateelection.maharashtra.gov.in/pdf/THE%20MUMBAI%20MUNICIPAL%20CORPORATION%20ACT_1888.pdf|format = PDF|title = The Mumbai Municipal Corporation Act, 1888|publisher = State Election Commissioner (Government of Maharashtra)|accessdate = 3 May 2009|ref = mumact|archivedate = 2007-07-05|archiveurl = https://web.archive.org/web/20070705222724/http://stateelection.maharashtra.gov.in/pdf/THE%20MUMBAI%20MUNICIPAL%20CORPORATION%20ACT_1888.pdf|deadurl = yes}} |
|||
[[sah:Мумбаи]] |
|||
* {{cite book|first1=Mathew |last1=Kurian |first2=Patricia |last2=McCarney|title=Peri-urban water and sanitation services policy, planning and method|year=2010|publisher=Springer|ref={{sfnref|Peri-urban water and sanitation services policy, planning and method|2010}}|location=Dordrecht|isbn=9048194253}} |
|||
[[sc:Bombay]] |
|||
* {{Cite book|last=Vilanilam |first=John V. |edition=illustrated |year=2005 |title=Mass communication in India: a sociological perspective |url=https://archive.org/details/masscommunicatio0000vila |isbn=978-0-7619-3372-4 |publisher=SAGE |ref=harv}} |
|||
[[sco:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book|last1=Wasko |first1=Janet |title=How Hollywood works |url=https://archive.org/details/howhollywoodwork0000wask |year=2003 |publisher=SAGE |isbn=0-7619-6814-8 |ref=harv}} |
|||
[[sd:ممبئي]] |
|||
* {{Cite book|title=WMO bulletin|publisher= World Meteorological Organization |year=2000|volume=49|ref=wmo}} |
|||
[[simple:Mumbai]] |
|||
* {{Cite book|title= An African Indian Community in Hyderabad: Siddi Identity, Its Maintenance and Change|last=Yimene|first=Ababu Minda|publisher=Cuvillier Verlag|year=2004|isbn=3-86537-206-6|ref=yakg}} |
|||
[[sk:Bombaj]] |
|||
* {{Cite book|last1=Yule |first1=Henry |last2=Burnell |first2=A. C. |year=1996 |origyear=1939 |title=A glossary of colloquial Anglo-Indian words and phrases: Hobson-Jobson |isbn=978-0-7007-0321-0 |publisher=Routledge |edition=2 |ref=harv}} |
|||
[[sl:Mumbaj]] |
|||
* {{Cite book|last1=Zakakria|first1=Rafiq|last2=Indian National Congress|title=100 glorious years: Indian National Congress, 1885–1985|publisher=Reception Committee, Congress Centenary Session|year=1985|ref=cng|authorlink2= }} |
|||
[[sr:Мумбај]] |
|||
{{Refend}} |
|||
[[sv:Bombay]] |
|||
[[sw:Mumbai]] |
|||
== Vanjske veze == |
|||
[[szl:Bůmbaj]] |
|||
{{Commonscat|Mumbai}} |
|||
[[ta:மும்பை]] |
|||
* [http://www.mcgm.gov.in/ Official website of the Municipal Corporation of Greater Mumbai] |
|||
[[te:ముంబై]] |
|||
* [http://mdmu.maharashtra.gov.in/pages/Mumbai/mumbaiplanShow.php Official City Report] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090310212824/http://mdmu.maharashtra.gov.in/pages/Mumbai/mumbaiplanShow.php |date=2009-03-10 }} |
|||
[[tg:Мумбай]] |
|||
[[th:มุมไบ]] |
|||
[[tk:Mumbai]] |
|||
[[Kategorija:Gradovi u Indiji]] |
|||
[[tl:Mumbai]] |
|||
[[tr:Mumbai]] |
|||
[[ug:Bombay]] |
|||
[[uk:Мумбаї]] |
|||
[[ur:ممبئی]] |
|||
[[vi:Mumbai]] |
|||
[[vo:Mumbai]] |
|||
[[war:Mumbai]] |
|||
[[wuu:孟买]] |
|||
[[yi:מומביי]] |
|||
[[yo:Mumbai]] |
|||
[[zh:孟买]] |
|||
[[zh-min-nan:Mumbai]] |
|||
[[zh-yue:孟買]] |
|||
Aktualna verzija od 22. decembra 2023. u 05:03
Mumbaj
Bombay | |
|---|---|
| Koordinate: 18°58′N 72°49′E / 18.967°N 72.817°E | |
| Država |  Indija
|
| Osnivanje | 1668. |
| Vlast | |
| - Izvršni upravitelj | Jairaj Phatak |
| - Gradonačelnik | Shubha Raul |
| Površina | |
| - Ukupna | 603,40 km² |
| Stanovništvo (2008.) | |
| - Grad | 12.478.447[1] |
| - Gustoća | 21.880 stanovnika/km² |
| Vremenska zona | Indian Standard Time (UTC+5.30) |
| - Ljeto (DST) | ne primjenjuje se (UTC+5.30) |
| Poštanski broj | 400 xxx |
| Pozivni broj | 022 |
| Službene stranice MCGM.in | |
| Karta | |
 Položaj Mumbaija u Indiji | |
Mumbai ( मुम्बई , od Mumbadevi, imena jedne lokalne božice, do 1995. Bombay बम्बई) glavni grad države Maharashtra u Indiji i najveća luka na Arapskom moru i indijskom potkontinentu. Predstavlja glavno poslovno središte Indije, kao i administrativno središte indijske države Maharashtra. Grad (bez pojasa predgrađa) ima 12.883.654 stanovnika, dok s predgrađima i sjevernim dijelovima broji 19.994.372 stanovnika i čini šestu po veličini gradsku aglomeraciju na svijetu (sve stanje s 1. siječnjem 2006.)
Grad leži na istoimenom otoku pred zapadnom obalom Indije. Moderni razvoj grada počinje tek u prvoj polovini 19. stoljeća, kada Bombay postaje sjedište indijske trgovine. U vrhu zaljeva Back Bay podignut je uz staru hinduističku jezgru niz monumentalnih zgrada (ističe se željeznička stanica Victoria). Otmjene stambene četvrti na poluotocima Kobala i Malabar stopile su se duž obala zaljeva u impozantnu cjelinu. Kulturno središte sa sveučilištem (od 1857.), knjižnicama, muzejima, nizom hramova, poznatom "kulom šutnje" (groblje bogatih Parsa) i drugi. Važan centar pamučne industrije, proizvodnja vune, svile i automobila; metalna, kemijska, drvna, kožna i prehrambena industrija; prerada nafte; filmska industrija (70 % indijske proizvodnje). Na susjednom otoku Trombay izgrađen je prvi nuklearni reaktor u Indiji. Moderno uređena luka povezuje Bombay ("vrata Indije", naziv za grad i za monumentalnu građevinu kroz koju se iz luke ulazi u grad) i Indiju sa zapadnim svijetom. Izvozi se pamuk, sjemeno ulje, riža, pšenica, manganova ruda; uvozi tekstil i željezo, čelik, strojeve, ugljen. Željezničkim prugama i cestama Bombay je spojen s dalekim zaleđem, a glavni kolodvor, Chhatrapati Shivaji Terminus, je od 2004. godine uvršten u UNESCOv popis mjesta svjetske baštine u Aziji i Oceaniji. Važno čvorište međunarodnih zrakoplovnih linija.
Po njemu je indijska filmska industrija dobila naziv Bollywood.
.jpg)
U portugalskoj vlasti je od 1534. Od 1661. pod upravom engleske Istočnoindijske kompanije. Od 1708. sedište britanske uprave u Indiji. Brzo se razvija posle otvaranja Sueckog kanala (1869.). Tu je 1908. došlo do prvog velikog radničkog štrajka u Indiji, koji je vojska ugušila u krvi. U oslobođenoj Indiji od 1947. sedište provincije, a od 1956. federalne države Bombaj. 1960. Bombaj je postao glavni grad države Maharaštra.
Mumbaja se sastoji od dva zasebna regiona: grada Mumbaja i prigragratskog okruga Mumbaja, koji formiraju dva zasebna upravna okruga Maharaštre.[2] Region gradskog kruga se naziva i Ostrvski grad ili Južni Mumbaj.[3] Totalna površina Mumbaja je 603,4 km2 (233 sq mi).[4] Od toga, ostrvski grad pokriva 67.79 km2 (26 sq mi), dok prigradski okrug ima 370 km2 (143 sq mi), i ukupno 437.71 km2 (169 sq mi) je pod upravom Opštinske korporacije šireg Mumbaja (MCGM). Preostala oblast pripada odbrambenim snagama, Mumbajskom lučnom trastu, Komisiji za atomsku energiju i nacionalnom parku Borivali.[5]
Mumbaj leži na ušću reke Ulhasa na zapadnoj obali Indije, u primorskom regionu poznatom kao Konkan. On je smešten na ostrvu Salsete, koje delimično deli sa okrugom Tan.[6] Mumbaj je ograničen Arapskim morem na zapadu.[7] Mnogi delovi grada leže neposredno iznad nivoa mora, sa elevacijom u opsegu od 10 m (33 ft) do 15 m (49 ft);[8] grad ima prosečnu nadmorsku visinu od 14 m (46 ft).[9] Severni Mumbaj (Salsette) je brdovit,[10] i najviša tačka grada je na 450 m (1,476 ft) na Salseti u Povaj–Kanheri vencu.[11] Nacionalni park Sanjay Gandhi (Nacionalni park Borivali) je delom lociran u predgradskom okrugu Mumbaja, a delom u okrugu Tan, i pokriva oblast od 103.09 km2 (39.80 sq mi).[12]
-
Mumbaj se sastoji od dva okruga -
Mumbajski metropolitanski region, satelitska slika sa Landsata 5 napravljena 30. januara 2011.
Pored brane Batsa, postoji šest glavnih jezera iz kojih se grad snabdeva vodom: Vihar, Donja Vaitarna, Gornja Vaitarna, Tulsi, Tansa i Povaj. Jezera Tulsi i Vihar su locirana u Nacionalnom parku Borivili, unutar gradskih granica. Voda iz jezera Povaj, koje je takođe unutar gradskih granica, se koristi samo za poljoprivredne i industrijske svrhe.[13] Tri male reke, reka Dahisar, reka Poisar i reka Ohivara (ili Ošivara) ističu iz parka, dok zagađena reka Miti ističe iz jezera Tulsi i sakuplja preliv vode iz jezera Vihar i Povaj.[14] Obale grada su razuđene brojnim potocima i zalivima, i protežu se od potoka Tan na istoku do Madh Marve na zapadnoj strani.[15] Istočna obala ostrva Salset je pokrivena velikim mangrovskim močvarama sa bogatim biodiverzitetom, dok je zapadna obala uglavnom peskovita i kamenita.[16]
Zemljišni pokrivač u gradskom regionu je predominantno peskovit usled blizine mora. U predgrađima, zemljište je uglavnom aluvijalno i glinasto.[17] Kamena osnova ispod zemljišnog pokrivača se sastoji od crnih dekanskih bazaltnih tokova, i njihovih kiselih i baznih varijanti koje datiraju iz era kasne Krede i ranog Eocena.[18] Mumbaj sedi na seizmički aktivnoj zoni zbog prisutva 23 linije razdvajanja u blizini.[19] Oblast je klasifikovana kao region seizmičke zone III,[20] što znači da može da dođe do zemljotresa sa magnitudom od 6,5 na Rihterovoj skali.[21]
Mumbaj ima Tropsku klimu, specifično tropsku vlažnu i suvu klimu (Aw) po Kopenovoj klasifikaciji klima, sa sedam suvih meseci i vrhuncom kiša u julu.[22] Hladnijoj sezoni od decembra do februara sledi letnja sezona od marta do juna. Period od juna do oko kraja septembra se sastoji od jugozapadne monsunske sezone, i oktober i novembar formiraju post-monsunsku sezonu.[23]
Između juna i septembra, jugozapadne monsunske kiše šibaju grad. Premonsunske kiše padadu u maju. S vremena na vreme se javljaju severnoistočne monsunske kiše u oktobru i novembru. Maksimalna godišnja količina padavina ikad zabeležena je bila 3,452 mm (136 in) 1954. godine.[24] Najviša zabeležena količina padavina u jednom danu od 944 mm (37 in) se dogodila 26. jula 2005.[25] Prosečna totalna godišnja količina padavina je 2,146.6 mm (85 in) za sam grad, i 2,457 mm (97 in) za predgrađa.[24]
Prosečna godišnja temperatura je 27.2 °C (81 °F), a prosečna precipitacija je 2,167 mm (85 in).[26] U gradu je prosečna maksimalna temperatura 31.2 °C (88 °F), dok je prosečna minimalna temperatura 23.7 °C (75 °F). U predgrađima, dnevna srednja maksimalna temperatura je u opsegu od 29.1 °C (84 °F) do 33.3 °C (92 °F), dok je dnevna minimalna temperatura u opsegu od 16.3 °C (61 °F) do 26.2 °C (79 °F).[24] Rekordno visoka temperatura od 40.2 °C (104 °F) je zabeležena 28. marta 1982,[27] a rekordno niska od 7.4 °C (45 °F) 27. januara 1962.[28]
Prema nezvaničnim rezultatima popisa, u gradu je 2011. živelo 12.478.447 stanovnika.
| 1991. | 2001. | 2011. |
|---|---|---|
| 9.925.891[29] | 11.978.450[29] | 12.478.447[1] |
- ↑ 1,0 1,1 Census of India 2011: Provisional Population Totals. Cities having population 1 lakh and above., Приступљено 13. 4. 2013.
- ↑ „Mumbai Suburban”. National Informatics Centre (Mahrashtra State Centre).
- ↑ „Mumbai Urban Infrastructure Project”. Mumbai Metropolitan Region Development Authority (MMRDA). Arhivirano iz originala na datum 2009-02-26. Pristupljeno 18 July 2008.
- ↑ „Area and Density – Metropolitan Cities”. Ministry of Urban Development (Government of India). str. 33. Arhivirano iz originala na datum 2009-04-29. Pristupljeno 28 April 2008.
- ↑ Mumbai Plan, 1.2 Area and Divisions
- ↑ Greater Bombay District Gazetteer 1960: str. 2
- ↑ Mumbai Plan, 1.1 Location
- ↑ Krishnamoorthy 2008: str. 218
- ↑ „Mumbai, India”. Weatherbase. Pristupljeno 19 March 2008.
- ↑ Mumbai Plan, 1.3.2.2 Salsette Island
- ↑ Srinivasu, T.; Pardeshi, Satish. „Floristic Survey of Institute of Science, Mumbai, Maharashta State”. Government of Maharashtra. Arhivirano iz originala na datum 2009-07-17. Pristupljeno 26 August 2009.
- ↑ Bapat 2005: str. 111–112
- ↑ „Salient Features of Powai Lake” (PPT). Department of Environment (Government of Maharashtra). str. 1–3. Arhivirano iz originala na datum 2011-07-15. Pristupljeno 29 April 2009.
- ↑ Mumbai Plan, 1.7 Water Supply and Sanitation
- ↑ Sen, Somit (13 December 2008). „Security web for city coastline”. The Times of India. Pristupljeno 30 April 2009.
- ↑ Patil 1957: str. 45–49
- ↑ Mumbai Plan, 1.3.1 Soil
- ↑ Mumbai Plan, 1.3.2 Geology and Geomorphology
- ↑ Kanth, S. T. G. Raghu; Iyenagar, R. N. (10 December 2006). „Seismic Hazard estimation for Mumbai City”. Current Science (Current Science Association) 91 (11): 1486. Pristupljeno 3 September 2009. »This is used to compute the probability of ground motion that can be induced by each of the twenty-three known faults that exist around the city.«
- ↑ India Meteorological Department. Seismic Zoning Map (Map). Arhivirano iz originala na datum 2008-09-15. Pristupljeno 20 July 2008.
- ↑ „The Seismic Environment of Mumbai”. Department of Theoretical Physics (Tata Institute of Fundamental Research). Pristupljeno 6 December 2007.
- ↑ Proceedings of the Indian National Science Academy 1999: str. 210
- ↑ Greater Bombay District Gazetteer 1960: str. 84
- ↑ 24,0 24,1 24,2 Mumbai Plan, 1.4 Climate and Rainfall
- ↑ Kishwar, Madhu Purnima (3 July 2006). „Three drown as heavy rain lashes Mumbai for the 3rd day”. Daily News and Analysis (DNA) (Mumbai). Pristupljeno 15 June 2009.
- ↑ Rohli & Vega 2007: str. 267
- ↑ WMO bulletin, 2000 & °C on 28 March 1982, the highest since 1955.", p. 346, "Bombay recorded a maximum temperature of 40.2
- ↑ „Mumbai still cold at 8.6 °C”. The Times of India. 9 February 2008. Pristupljeno 26 April 2009.
- ↑ 29,0 29,1 World Gazetteer: Die wichtigsten Orte mit Statistiken zu ihrer Bevölkerung, Pristupljeno 13. 4. 2013.
- Baptista, Elsie Wilhelmina (1967). The East Indians: Catholic Community of Bombay, Salsette and Bassein. Bombay East Indian Association.
- Bates, Crispin (2003). Community, Empire and Migration: South Asians in Diaspora. Orient Blackswan. ISBN 978-81-250-2482-8.
- Brunn, Stanley; Williams, Jack Francis; Zeigler, Donald (2003). Cities of the World: World Regional Urban Development (Third izd.). Rowman & Littlefield Publishers, Inc.. ISBN 0-06-381225-8.
- Campbell, Dennis (2008). International Telecommunications Law [2008]. II. ISBN 1-4357-1699-X.
- Census of India, 1961. 5. Office of the Registrar General (India). 1962.
- Carsten, F. L. (1961). The New Cambridge Modern History (The ascendancy of France 1648–88). V. Cambridge University Press Archive. ISBN 978-0-521-04544-5.
- Chaudhuri, Asha Kuthari (2005). „Introduction: Modern Indian Drama”. Mahesh Dattani: An Introduction. Contemporary Indian Writers in English. Foundation Books. ISBN 81-7596-260-7. Pristupljeno 26 April 2009.
- Chittar, Shantaram D. (1973). The Port of Bombay: a brief history. Bombay Port Trust.
- Datta, Kavita; Jones, Gareth A. (1999). Housing and finance in developing countries. Volume 7 of Routledge studies in development and society (illustrated izd.). Routledge. ISBN 978-0-415-17242-4.
- David, M. D. (1973). History of Bombay, 1661–1708. University of Mumbai.
- David, M. D. (1995). Bombay, the city of dreams: a history of the first city in India. Himalaya Publishing House.
- Davis, Mike (2006). Planet of Slums [" Le pire des mondes possibles : de l'explosion urbaine au bidonville global "]. Paris: La Découverte. ISBN 978-2-7071-4915-2.
- Dwivedi, Sharada; Mehrotra, Rahul (2001). Bombay: The Cities Within. Eminence Designs. ISBN 81-85028-80-X.
- Environment and urbanization. v. 14, no. 1. International Institute for Environment and Development. April 2002. ISBN 978-1-84369-223-2. Pristupljeno 29 August 2009.
- „Executive Summary on Comprehensive Transportation Study for MMR”. MMRDA. Arhivirano iz originala na datum 2010-04-16. Pristupljeno 28 August 2009.
- Farooqui, Amar (2006). Opium city: the making of early Victorian Bombay. Three Essays Press. ISBN 978-81-88789-32-0.
- Fortescue, J. W. (2008). A History of the British Army. III. Read Books. ISBN 978-1-4437-7768-1.
- Fuller, Christopher John; Bénéï, Véronique (2001). The everyday state and society in modern India. C. Hurst & Co. Publishers. ISBN 978-1-85065-471-1.
- Ganti, Tejaswini (2004). „Introduction”. Bollywood: a guidebook to popular Hindi cinema. Routledge. ISBN 0-415-28854-1.
- Greater Bombay District Gazetteer. Maharashtra State Gazetteers. v. 27, no. 1. Gazetteer Department (Government of Maharashtra). 1960.
- Ghosh, Amalananda (1990). An Encyclopaedia of Indian Archaeology. Brill. ISBN 81-215-0088-5.
- Guha, Ramachandra (2007). India after Gandhi. HarperCollins. ISBN 0-06-019881-8.
- Hansen, Thomas Blom (2001). Wages of violence: naming and identity in postcolonial Bombay. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-08840-2. Pristupljeno 16 August 2009.
- Huda, Anwar (2004). The Art and Science of Cinema. Atlantic Publishers & Distributors. ISBN 978-81-269-0348-1. Pristupljeno 11 June 2008.
- Jha, Subhash K. (2005). The Essential Guide to Bollywood. Roli Books. ISBN 81-7436-378-5.
- Keillor, Bruce David (2007). Marketing in the 21st Century: New world marketing. 1. Praeger. ISBN 0-275-99276-4.
- Kelsey, Jane (2008). Serving Whose Interests?: The Political Economy of Trade in Services Agreements. Taylor & Francis. ISBN 978-0-415-44821-5.
- Khalidi, Omar (2006). Muslims in the Deccan: a historical survey. Global Media Publications. ISBN 978-81-88869-13-8.
- Kothari, Rajni (1970). Politics in India. Orient Longman.
- Krishnamoorthy, Bala (2008). Environmental Management: Text And Cases. PHI Learning Pvt. Ltd.. ISBN 978-81-203-3329-1.
- Kumari, Asha (1990). Hinduism and Buddhism. Vishwavidyalaya Prakashan. ISBN 81-7124-060-7.
- Lok Sabha debates. New Delhi: Lok Sabha Secretariat. 1998.
- Machado, José Pedro (1984). „Bombaim” (Portuguese). Dicionário Onomástico Etimológico da Língua Portuguesa. I.
- Mehta, Suketu (2004). Maximum City: Bombay Lost and Found. Alfred A Knopf. ISBN 0-375-40372-8.
- Metropolitan planning and management in the developing world: spatial decentralization policy in Bombay and Cairo. United Nations Centre for Human Settlements. 1993. ISBN 978-92-1-131233-1.
- Misra, Satish Chandra (1982). The Rise of Muslim Power in Gujarat: A History of Gujarat from 1298 to 1442. Munshiram Manoharlal Publishers.
- Morris, Jan; Winchester, Simon (2005) [1983]. Stones of empire: the buildings of the Raj (reissue, illustrated izd.). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-280596-6.
- „Mumbai Plan”. Department of Relief and Rehabilitation (Government of Maharashtra). Arhivirano iz originala na datum 2009-03-10. Pristupljeno 29 April 2009.
- Naravane, M. S. (2007). Battles of the honourable East India Company: making of the Raj. APH Publishing. ISBN 978-81-313-0034-3.
- O'Brien, Derek (2003). The Mumbai Factfile. Penguin Books. ISBN 978-0-14-302947-2.
- „Office of the Commissioner of Police, Mumbai” (PDF, 1.18 MB). Mumbai Police. Pristupljeno 15 June 2009.
- Patel, Sujata; Masselos, Jim, ur. (2003). „Bombay and Mumbai: Identities, Politics and Populism”. Bombay and Mumbai. The City in Transition. Delhi, India: The Oxford University Press. ISBN 0-19-567711-0.
- Pai, Pushpa (2005). „Multilingualism, Multiculturalism and Education: Case Study of Mumbai City”. u: Cohen, James; McAlister, Kara T.; Rolstad, Kellie; MacSwan, Jeff. Proceedings of the 4th International Symposium on Bilingualism. Cascadilla Press. str. 1794–1806.
- Patil, R.P. (1957). The mangroves in Salsette Island near Bombay. Calcutta: Proceedings of the Symposium on Mangrove Forest.
- Aditi Phadnis. Business Standard Political Profiles: Of Cabals and Kings. Business Standard.
- „Population and Employment profile of Mumbai Metropolitan Region” (PDF). Mumbai Metropolitan Region Development Authority (MMRDA). Arhivirano iz originala na datum 2009-12-28. Pristupljeno 4 June 2010.
- Proceedings of the Indian National Science Academy. 65. Indian National Science Academy. 1999.
- Rana, Mahendra Singh (2006). India votes: Lok Sabha & Vidhan Sabha elections 2001–2005. Sarup & Sons. ISBN 978-81-7625-647-6.
- Rohli, Robert V.; Vega, Anthony J. (2007). Climatology (illustrated izd.). Jones & Bartlett Publishers. ISBN 978-0-7637-3828-0.
- Saini, A.K.; Chand; Hukam. History of Medieval India. Anmol Publications. ISBN 978-81-261-2313-1.
- Singh, K. S.; B. V. Bhanu; B. R. Bhatnagar; Anthropological Survey of India; D. K. Bose; V. S. Kulkarni; J. Sreenath (2004). Maharashtra. XXX. Popular Prakashan. ISBN 978-81-7991-102-0.
- Shirodkar, Prakashchandra P. (1998). Researches in Indo-Portuguese history. 2. Publication Scheme. ISBN 978-81-86782-15-6.
- Swaminathan, R.; Goyal, Jaya (2006). Mumbai vision 2015: agenda for urban renewal. Macmillan India in association with Observer Research Foundation.
- Strizower, Schifra (1971). The children of Israel: the Bene Israel of Bombay. B. Blackwell.
- The Gazetteer of Bombay City and Island. Gazetteers of the Bombay Presidency. 2. Gazetteer Department (Government of Maharashtra). 1978.
- „The Mumbai Municipal Corporation Act, 1888” (PDF). State Election Commissioner (Government of Maharashtra). Arhivirano iz originala na datum 2007-07-05. Pristupljeno 3 May 2009.
- Kurian, Mathew; McCarney, Patricia (2010). Peri-urban water and sanitation services policy, planning and method. Dordrecht: Springer. ISBN 9048194253.
- Vilanilam, John V. (2005). Mass communication in India: a sociological perspective (illustrated izd.). SAGE. ISBN 978-0-7619-3372-4.
- Wasko, Janet (2003). How Hollywood works. SAGE. ISBN 0-7619-6814-8.
- WMO bulletin. 49. World Meteorological Organization. 2000.
- Yimene, Ababu Minda (2004). An African Indian Community in Hyderabad: Siddi Identity, Its Maintenance and Change. Cuvillier Verlag. ISBN 3-86537-206-6.
- Yule, Henry; Burnell, A. C. (1996) [1939]. A glossary of colloquial Anglo-Indian words and phrases: Hobson-Jobson (2 izd.). Routledge. ISBN 978-0-7007-0321-0.
- Zakakria, Rafiq; Indian National Congress (1985). 100 glorious years: Indian National Congress, 1885–1985. Reception Committee, Congress Centenary Session.
