Izvorni kod stranice NMDA receptor

[[File:NMDA.svg|thumb|170px|[[N-Metil-D-aspartinska kiselina|NMDA]]]]
[[Datoteka:L-glutamic-acid-skeletal.png|thumb|170px|[[Glutaminska kiselina]] ]]
[[Datoteka:Activated NMDAR.PNG|right|thumb|Stilizovani opis NMDAR aktivacije. [[Glutamat]] i [[glicin]] su u svojim mestima vezivanja. [[Alosterna regulacija|Alosterna]] mesta koja bi uzrokovala inhibiciju [[receptor (biohemija)|receptora]] nisu zauzeta. Za aktivaciju receptora neophodno je vezivanje dva molekula glutamata ili [[aspartat]]a i dva glicina.<ref name="Laube ">{{cite journal | last =Laube  | first =B | authorlink = | coauthors =Hirai H, Sturgess M, Betz H, and Kuhse J | title =Molecular determinants of antagonists discrimination by NMDA receptor subunits: Analysis of the glutamate binding site on the NR2B subunit | journal =Neuron | volume =18 | issue = 3| pages =493–503 | publisher = | year =1997 | url = | doi = 10.1016/S0896-6273(00)81249-0| pmid =9115742}}</ref>]]

'''NMDA receptor''' (''NMDAR'') je [[glutamat]]ni receptor koji omogućava predominantni molekulski mehanizam kontrole [[sinaptička plastičnost|sinaptičke plastičnosti]] i [[memorija|memorijskih]] funkcija.<ref>[http://content.nejm.org/cgi/content/full/361/3/302 Clinical Implications of Basic Research: Memory and the NMDA receptors] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090822040918/http://content.nejm.org/cgi/content/full/361/3/302 |date=2009-08-22 }}, Fei Li and Joe Z. Tsien, N Engl J Med, 361:302, July 16, 2009</ref>

NMDAR je specifičan tip [[Ligandom-kontrolisani jonski kanal|jonotropnog]] [[glutamatni receptor|glutamatnog receptora]]. [[NMDA]] (''N''-metil-D-aspartat) je [[Agonist (farmakologija)|selektivni agonist]] koji se vezuje za NMDA receptore, a ne za druge glutamatne receptore. Aktivacija NMDA receptora rezultira u otvaranju [[jonski kanal|jonskog kanala]] koji je neselektivan za [[katjon]]ne sa [[Nernstov potencijal|ravnotežnim potencijalom]] blizo 0 mV. Jedinstvena osobina NMDA receptora je njegova od napona zavisna aktivacija koja je rezultat blokiranja jonskog kanala ekstracelularnim Mg<sup>2+</sup> jonima. Ovo omogućava protok Na<sup>+</sup> i malih količina Ca<sup>2+</sup> jona u ćeliju, i K<sup>+</sup> iz ćelije, na od napona zavistan način.<ref name="pmid10049997">{{cite journal | author = Dingledine R, Borges K, Bowie D, Traynelis SF | title = The glutamate receptor ion channels | journal = Pharmacol. Rev. | volume = 51 | issue = 1 | pages = 7–61 | year = 1999 | month = March | pmid = 10049997 | doi =  | url = http://pharmrev.aspetjournals.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=10049997 | issn =  | access-date = 2014-03-20 | archive-date = 2020-10-27 | archive-url = https://web.archive.org/web/20201027013532/https://pharmrev.aspetjournals.org/content/51/1/7.long | dead-url = yes }}</ref><ref name="pmid11775847">{{cite journal | author = Liu Y, Zhang J | title = Recent development in NMDA receptors | journal = Chin. Med. J. | volume = 113 | issue = 10 | pages = 948–56 | year = 2000 | month = October | pmid = 11775847 | doi = | url = http://www.cmj.org/Periodical/LinkIn.asp?journal=Chinese%20Medical%20Journal&linkintype=pubmed&year=2000&vol=113&issue=10&beginpage=948 | issn = }}</ref><ref name="pmid11399431">{{cite journal | author = Cull-Candy S, Brickley S, Farrant M | title = NMDA receptor subunits: diversity, development and disease | journal = Curr. Opin. Neurobiol. | volume = 11 | issue = 3 | pages = 327–35 | year = 2001 | month = June | pmid = 11399431 | doi = 10.1016/S0959-4388(00)00215-4| url = http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0959-4388(00)00215-4 }}</ref><ref name="pmid17088105">{{cite journal | author = Paoletti P, Neyton J | title = NMDA receptor subunits: function and pharmacology | journal = Curr Opin Pharmacol | volume = 7 | issue = 1 | pages = 39–47 | year = 2007 | month = February | pmid = 17088105 | doi = 10.1016/j.coph.2006.08.011 | url =  }}</ref>

Smatra se da je kalcijumski fluks kroz NMDAR kritičan u regulisanu sinaptičke plastičnosti, ćelijskog mehanizma za [[učenje]] i [[memorija|memoriju]]. NMDA receptor je osoben na dva načina: prvo on je [[Ligandom-kontrolisani jonski kanal|ligandom]] i naponski kontrolisan; drugo, neophodna je koaktivacija sa sa dva liganda: [[glutamat]]om i [[glicin]]om<ref>{{cite journal|last=Kleckner|first=N W|coauthors=Dingledine, R|title=Requirement for glycine in activation of NMDA-receptors expressed in Xenopus oocytes.|journal=Science|year=1988|volume=241|issue=4867|pages=835–837|pmid=2841759|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2841759|doi=10.1126/science.2841759}}</ref>.

== Struktura ==
NMDA receptor formira [[heterotetramer]] sa dve NR1 i dve NR2 podjedinice. One se takođe nazivaju ''glutamat vezujućim podjedinicama NMDA receptora'', ili ''GluN''. Postoje dve obavezne NR1 podjedinice i dve regionalno lokalizovane NR2 podjedinice. Srodna [[gen]]ska familija NR3 A i B podjedinica ima inhibitorno dejstvo na receptorsku aktivnost. Višestruke receptorske [[Proteinska izoforma|izoforme]] sa distinktnim moždanim distribucijama i funkcionalnim osobinama se javljaju putem selektivnog [[Alternativno splajsovanje|splajsovanja]] NR1 [[Transkripcija (genetika)|transkripata]] i diferencijalnog izražavanja NR2 podjedinica.

== Reference ==
{{reflist|2}}

== Povezano ==
* [[NMDA]]
* [[AMPA]]
* [[AMPA receptor]]

== Spoljašnje veze ==
* {{Commons category-inline-lat|Category:NMDA receptor|NMDA receptor}}
* [http://www.bris.ac.uk/Depts/Synaptic/info/pharmacology/NMDA.html Farmakologija NMDA receptora] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041213040240/http://www.bris.ac.uk/Depts/Synaptic/info/pharmacology/NMDA.html |date=2004-12-13 }}
* [http://www.jneurosci.org/cgi/content/full/16/24/7859 Motorna diskoordinacija usled genetskog poremećaja NMDA receptora]
{{-}}
{{Jonski kanali-lat}}

{{DEFAULTSORT:NMDA receptor}}
[[Kategorija:Jonotropni receptori]]
[[Kategorija:Jonski kanali]]
[[Kategorija:Molekularna neuronauka]]
[[Kategorija:Ćelijska signalizacija]]