Izvorni kod stranice Manastir Visoki Dečani

{{Koordinate|42_32_48_N_20_16_18_E_type:landmark_region:CS-KM|42°&nbsp;32'&nbsp;48"&nbsp;SG Š, 20°&nbsp;16'&nbsp;18"&nbsp;IGD}}
{{Preusmeri|Manastir Dečani||Dečani (razvrstavanje)}}
{{UNESKO kutijica
| WHS         = Srednjovekovni spomenici na Kosovu i Metohiji
| Image       = Visoki Dečani, exterior view (Julian Nyča).jpg
| State Party = 
| Type        = kulturna
| Criteria    = ii, iii, iv
| ID          = 724.
| Region      = [[Lista mjesta svjetske baštine u Evropi|Evropa]]
| Year        = 2004.
| Session     = 28.
| Extension   = 2006.
| Danger      = 2006-
| Link        = http://whc.unesco.org/en/list/724
| Website     = https://www.decani.org
}}
{{location map2|Serbia|label=Manastir Visoki Dečani|position=left|lat=42.5413333333|long=20.2696666667|caption=Manastir Visoki Dečani na karti Srbije}}
'''Manastir Visoki Dečani''' je zadužbina kralja [[Stefan Dečanski|Stefana III Dečanskog]] i [[dušan Nemanjić|cara Dušana]]. Gradnja je završena [[1335]]. godine, a freske su završene oko [[1350]]. godine. Manastir je posvećen Hristu Pantokratoru i Vaznesenju Gospodnjem - Spasovdanu. Glavni neimar bio je [[majstor Vito]] Kotoranin.

== Izgradnja manastira ==
Manastir Visoki Dečani nalazi se u jednoj udolini pored rečice Dečanska Bistrica jugozapadno od Peći, ispod planinskog masiva [[Prokletije]]. Izgradnja crkve Hrista Pantokratora (Svedržitelja) počela je [[1327]]. godine ktitorstvom srpskog kralja Stefana Uroša Trećeg Dečanskog. Glavni majstor bio je fra Vita iz [[Kotor]]a, inače katolički monah, a radove je nadgledao arhiepiskop Danilo Drugi koji se trudio o "sazdanju i utvrđenju" crkve skupivši "veliko mnoštvo umetničkih i veštih majstora". Sam Stefan Dečanski je sazidao ugaoni kamen na ovoj crkvi a još [[1330]]. godine izdao je ktitorsku povelju kojom je bogato obdario svoju zadužbinu. Posle smrti kralja Stefana, njegovo delo nastavio je njegov sin [[Dušan Nemanjić|Stefan Uroš Četvrti Dušan]] i okončao gradnju Dečana [[1335]]. godine. U vreme osmanskog perioda ova carska lavra je opstala, ali u vrlo teškim okolnostima. 

Oslikan je znatno kasnije 1347-1348 godine. Same proporcije ovog manastira (dug 36 metara, a visok 30 metara), za ono vreme potpuno neuobičajene doprinele su da se ovaj manastir naziva "Visokim" (Visoki Dečani). Plemenito jednostavan, skladnih proporcija ovaj manastir predstavlja najveći srpski srednjovekovni spomenik. Po legendi, sam Stefan Dečanski je izabrao mesto na kojem manastir sada leži. On je u tu svrhu dosta mesta obilazio, a onda je iznenada naišao na ovo mesto koje ga je očaralo svojom lepotom.

<blockquote>''"A sam, postavivši šatore, tu prebivaše diveći se krasnome mestu, jer leži na najvišim mestima, sačišćeno svakim drvećem, mnogogranatim i mnogoplodnim, a ujedno ravno i travno, a odasvud teku najslađe vode. Tu izviru veliki izvori i napaja ga bistra reka, čija voda pre ukusa daje veliko rumenilo licu, a posle ukusa veliko dobro rastvorenje telu, tako da se niko ne može nasititi naslade vode. Sa zapadne strane zatvaraju ga najviše gore i njihove strmine, i otuda je tamo zdrav vazduh. Sa istočne strane ovome se priupodobljava veliko polje, navodnjavano istom rekom. Takvo je dakle mesto časno i dostohvalno za podizanje manastira"'' ([[Grigorije Camblak]]).</blockquote>

== Period posle 16. veka ==

U vreme obnove Pećke patrijaršije, u drugoj polovini 16. veka, nastaju bolja vremena. U to vreme, pa i kroz ceo [[17. vijek|17. vek]], manastirska riznica, biblioteka i ostala manastirska zdanja su obogaćena vrednim dragocenostima. Posebno je značajan rad manastirske skriptorije gde su prepisivane bogoslužbene i bogoslovske knjige. U vreme Velike seobe Srba pod patrijarhom Arsenijem Čarnojevićem, manastir su opljačkali [[Otomansko Carstvo|Turci]]. Ponovo su nastala teška vremena za manastir Dečane i njegovo bratstvo koje se tih godina jedva održalo.

[[Miloš Obrenović|Knez Miloš]] podiže [[1836]]. godine jedan konak, a [[aleksandar Karađorđević (knez)|knez Aleksandar]] [[1849]]. godine poklanja ćivot za [[relikvija|mošti]] svetog kralja Stefana Dečanskog. Tokom [[19. vijek|19. veka]] obnovljena su manastirska zdanja.

Dečanska crkva Hrista Pantokratora spada među najveće građevine srednjovekovne Srbije.
Crkva manastira Dečana građena je od [[mramor|mermernih]] kvadara u dve boje. Po svojoj graditeljskoj složenosti crkva predstavlja skladno prožimanje elemenata zapadnog - romanike i gotike, i istočnog - vizantijskog stila sa već postojećim tradicijama srpske umetnosti.
Slikanje dečanskog hrama trajalo je od završetka gradnje [[1335]]. pa sve do [[1350]]. godine i radilo je nekoliko grupa najboljih slikara Dušanovog carstva. Po broju likova i scena, kao i ukupnoj oslikanoj površini, dečanske freske prednjače u srpskom slikarstvu srednjeg veka.

Kosovska pošta je na proleće 2009. izdala poštanske markice, na kojima je prikazan manastir Visoki Dečani kao „arhitekstonsko blago Kosova“, bez napominjanja njegove povezanosti sa srpskom kulturom i istorijom.<ref>[http://www.rts.rs/page/stories/ci/story/1/%D0%A1%D1%80%D0%B1%D0%B8%D1%98%D0%B0/59020/%D0%94%D0%B5%D1%87%D0%B0%D0%BD%D0%B8+%D0%BD%D0%B0+%D0%BF%D0%BE%D1%88%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC+%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B0+%D0%9A%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0.html Dečani na poštanskim markama Kosova.] Radio-televizija Srbije, 4. maj 2009. Pristupljeno 4.5.2009.</ref>

== Svetska baština ==
Ovaj manastir se nalazi na spisku [[UNESCO|Uneskove]] [[Svetska baština|Svetske baštine]] zajedno sa još tri manastira [[Srpska pravoslavna crkva|SPC]] pod imenom „[[Srednjovekovni spomenici na Kosovu i Metohiji]]“.

[[UNESCO|UNESKO]] je proglasio manastir Dečani za mesto [[Kulturna baština|svetske kulturne baštine]] [[2004]], navodeći da su njegove freske ''jedno od najvrednijih primera tzv. [[Renesansa Paleologa|renesanse Paleologa]] u [[Византијско царство|Vizantijskom]] slikarstvu'' i ''dragocen zapis o životu u [[XIV vek]]u''.

== Izvori ==
{{reflist}}
== Eksterni linkovi ==
{{Commonscat|Visoki Dečani}}
* [https://www.blagofund.org/Archives/Decani/sr/ Visoki Dečani- virtuelne ture i foto kolekcije Fonda BLAGO]
*[http://www.srpsko-nasledje.co.rs/sr-l/1998/10/article-12.html „Ko je bio Vito Kotoranin, neimar Dečana?“ - Jovan Dujović, Srpsko nasleđe, istorijske sveske, broj 10, oktobar 1998.]
*Zvaničan sajt manastira - [https://www.decani.org www.decani.org]

{{Svetska baština u Srbiji}}

{{DEFAULTSORT:Visoki Dečani}}
[[Kategorija:Srpski pravoslavni manastiri]]
[[Kategorija:Manastiri Eparhije raško-prizrenske]]
[[Kategorija:Zadužbine Nemanjića]]
[[Kategorija:Srpska arhitektura]]
[[Kategorija:Srednjovjekovna umjetnost]]
[[Kategorija:Svjetska baština u Srbiji]]
[[Kategorija:Pećka patrijaršija]]