Izvorni kod stranice Langerhansova ostrvca

{{Infobox disease
| Name            = Langerhansova ostrvca
| latinski        = 
| Image           = Gray1105.png
| slika           = 
| Alt             =  
| Width           =  
| Caption         =  
| tekst uz sliku  = [[Grejova anatomija]]:<br />
Langerhansova ostrvca ([[pankreas]] [[Pas|psa]])  
| DiseasesDB      =  
| ICD10           =  
| ICD9            =   
| ICDO            = 
| OMIM            =  
| MedlinePlus     = 
| eMedicineSubj   =   
| eMedicineTopic  =  
| MeshID          =  
| GeneReviewsID   = 
| GeneReviewsName = 
| dodatna klasifikacija = 
}}
'''Langerhansova ostrvca''' su područja [[pankreas]]a (gušterače) koja sadrže endokrine [[ćelije]] (koje proizvode [[Hormoni|hormone]] pankrease) grupisane u obliku [[Ostrvo|ostrvaca]] razbacanih po egzokrinom pankreasu, raspoređenenih između njegovih meškova (najviše u repu [[pankreas]]a). Otkrivena su [[1869]]. od strane [[Nemac|nemačkog]] patologa i anatoma [[Pol Langerhans|Pola Langerhansa]] po kome su i dobila ime.<ref>{{Cite journal
| author = Langerhans P
| title = Beitrage zur mikroscopischen anatomie der bauchspeichel druse.  
| journal = Inaugural-dissertation. Berlin: Gustav Lange  
| volume = 
| issue =
| pages = 
| year = 1869
| pmid = 
| doi =
| pmc = 
}}</ref> 
== Fiziologija ==
'''Egzokrina funkcija'''. Pankreas je žlezda sa egzokrinim lučenjem enzima koji igraju vitalnu ulogu u:
* neutralizaciji kiseline koja iz želuca dospeva u duodenum, čime se sprečava oštećenja sluzokože duodenuma i creva,
* procesu razbijanja makromolekularnih hranljive materije - proteine, masti i skroba - u manje čestice koje mogu da se apsorbuje preko sluzokože creva u krv.

'''Endokrina funkcija'''. Pored toga što je egzokrina žlezda, pankreas je i endokrina žlezda koja luči važne hormone - [[insulin]] i [[glukagon]]a- koji igraju vitalnu ulogu u metabolizmu [[Lipidi|lipida]] i [[ugljeni hidrati|ugljenih hidrata]]. Ovi [[hormon]]i su u organizmu neophodni za održavanje normalnog nivoa koncentracije glukoze u krvi.

== Anatomija ==
[[Datoteka:Langerhanssche Insel.jpg|mini|desno|235p|Langerhansovo ostrvce]]
[[Pankreas]] je podeljen u režnjeve pregradama koje se sastoje od [[Vezivno tkivo|vezivnog tkiva]]. Režnjevi se sastoje uglavnom od grozdastih struktura egzokrinih [[ćelija]] koje se zovu acinusi i koje luče digestivne [[enzim]]e. Egzokrini sekret iz acinusa se sukcesivno kreće kroz interkalarne i intralobularne kanale, nterlobularne cevi da bi konačno kroz glavni pankreasni kanala dospeo u [[duodenum]].<ref>{{en}}R. Boven ''Histologija pankreasa'' [http://www.vivo.colostate.edu/hbooks/pathphys/digestion/pancreas/histology.html colostate.edu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180319084035/http://www.vivo.colostate.edu/hbooks/pathphys/digestion/pancreas/histology.html |date=2018-03-19 }}, Pristupljeno 10. 4. 2013.</ref>	

Po celom tkivu egzokrinog [[pankreas]]a raspoređena su Langerhansova ostrvca, endokrina komponenta pankreasa. Ostrvca sadrže više tipova [[ćelija]] (''alfa, beta i delta'') bogato vaskularizovanih, što omogućavaja dobar i brz unos hormona u cirkulaciju. Iako Langerhansova ostrvca čine oko 1 do 2% [[masa|mase]] [[pankreas]]a, 10 do 15% protoka krvi pankreasa obavlja se u ostrvcima. Kod zdrave odrasle osobe u njegovom pankreasu postoji oko milion ostrvaca, čija je pojedinačna [[masa]] od 1 do 1,5 [[gram]].<ref name="pmid7559135">{{Cite journal
| author = Elayat AA, el-Naggar MM, Tahir M
| title = An immunocytochemical and morphometric study of the rat pancreatic islets
| journal = Journal of Anatomy
| volume = 186 (Pt 3)
| issue =
| pages = 629–37
| year = 1995
| pmid = 7559135
| doi =
| pmc = 1167020
}}</ref>
Langerhansova ostrvca su razbacana po egzokrinom pankreasu i smeštena su između njegovih meškova, najviše u repu pankreasa. U standardnom histološkom preparatu delova pankreasa, ostrvca se prikazuju kao relativno bledo obojene grupe ćelija ugrađen u moru tamnije obojenog egzokrinog tkiva. Slika sa desne strane prikazuje ostrvca u pankreasnom tkivu. Pankreasna ostrva sastoje se iz tri glavne vrste ćelija, od kojih svaka proizvodi drugačije endokrine proizvod: 
* '''[[Alfa ćelije]]''' — (α-ćelija) koje luče hormon [[glukagon]]a.(15% do 20% od ukupnog broja ćelija ostrvaca)
* '''[[Beta ćelije]]''' — ''(β-ćelije)'' koje luče [[insulin]] i najzastupljenije su ćelije u ostrvcima. (65% do 80%)
* '''[[Delta ćelije]]''' — ''(δ-ćelija)'' koje luče hormon [[somatostatin]]. (3% do 10%)
* '''[[PP ćelije]]''' ''(F ćelije'') koje luče pankreasne [[polipeptid]]e. (3% do 5%)
* '''[[Epsilon ćelije]]''' — ''(ξ-ćelija)'' koje luče [[grelin]] (nedavno otkriven peptidni [[hormon]], koji poseduje osobine [[gonadotropin]]a i hormona drugih metaboličkih i endokrinih funkcija. (manje od 1%)

Interesantno je da se različiti tipovi [[ćelija]] unutar ostrvaca različito raspoređuju - beta ćelije zauzimaju centralni deo ostrvca i okruženi su „korom“ alfa i delta ćelije. Osim insulina, glukagona i somatostatina, niz drugih „manjih“ hormona je identifikovani kao proizvod Langhansovih ćelija.

Langerhansova ostrvca su inervisana od strane parasimpatičkog i simpatijčkog neurona, preko kojih se nervni signali, jasno modulirani, regulišu lučenje insulina i glukagona.

== Endokrina funkcija Langerhansovih ostrvaca ==
Langerhansova ostrvca su odgovorna za endokrinu funkciju koja se ogleda u radu endokrinih ćelija grupisanih u ovim ostrvcima. Langerhansova ostrvca se satoje iz tri tipa ćelija: ''alfa, beta i delta''. ''Beta ćelije'' izlučuju hormon [[insulin]] ({{jez-lat |insula  - ostrvo}}), dok ''alfa ćelije'' izlučuju [[glukagon]]. Insulin i glukagon poseduju antagonistička dejstva: dok insulin smanjuje koncentraciju glukoze u krvi, glukagon je povećava. ''Delta ćelije'' luče hormon [[somatostatin]] koji ihibira sekreciju ostalih hormona. Takođe pankreas sekretuje još jedan hormon [[amilin]], koji reguliše brzinu resorpcije u gastrointestinaloom sistemu.

Povećana koncentracija [[glukoza|glukoze]] (šećera) u krvi dovodi do pojačanog lučenja insulina pod čijim dejstvom se smanjuje nivo šećera u krvi. Kada se nivo glukoze smanji na normalu, smanjuje se i lučenje insulina. Međutim, kada se insulin nedovoljno izlučuje ili postoji rezistencija na njega dolazi do nagomilavanja glukoze u krvi, tj. [[hiperglikemija|hiperglikemije]] (vrednosti veće od 6,66&nbsp;mmol/l) što dovodi do [[šećerna bolest|šećerne bolesti]] ({{jez-lat|diabetes mellitus }})

=== Parakrina povratna sprega ===
Parakrini sistem povratne sprege informacija u Langerhansovim ostrvcima ima sledeću ulogu:<ref name="isbn0-683-30603-0">{{Cite book
| author = Wang, Michael B.; Bullock, John; Boyle, Joseph R.
| title = Physiology
| publisher = Lippincott Williams & Wilkins
| location = Hagerstown, MD
| year = 2001
| pages = 391
| isbn = 0-683-30603-0
| oclc =
| doi =
}}</ref> 
* ''[[Insulin]]:'' aktivira beta ćelije i sprečava lučenje alfa ćelija
* ''[[Glukagon]]:''aktivira alfa ćelije koje zatim aktiviraju beta ćelije i delta ćelije. Glukagon se smatra antagosnističkim hormonom insulinu. Povećanje lučenja glukagona je praćeno padom lučenja insulina i obrnuto.
* ''[[Somatostatin]]'': inhibira alfa i beta ćelije i inhibiše lučenje insulina i glukagona.

Održavanje ravnoteže između [[insulin]]a i [[Glikoza|glikoze]] je veoma precizno. Samo nesmetano funkcionisanje parakrine povratne veze obezbeđuje održavanje energetske ravnoteže i pravilnu ishranjenost organizma.

== Transplantacija u lečenju dijabetesa ==
[[Transplantacija]] [[pankreas]]a je jedan od najoptimalnijih oblika savremene supstitucione terapije [[Dijabetes|dijabetesa tipa 1]] kojim bi mogla da se postigne [[insulin]]ske nezavisnost [[bolesnik]]a. Prema preporukama Američke asocijacije za dijabetes transplantacija endokrinog pankreasa je prihvaćena kao terapijska metoda, koja ima za cilj da: popravi kvalitet života bolesnika sa [[dijabetes]]om, eliminiše potrebu za davanjem insulina i čestim kontrolama glikemija, eliminiše akutne komplikacije kao i da sprečava pojavu ili uspori napredovanje kasnih komplikacija dijabetesa.<ref name="pmid17981623">{{Cite journal
| author = Hogan A, Pileggi A, Ricordi C
| title = Transplantation: current developments and future directions; the future of clinical islet transplantation as a cure for diabetes
| journal = Frontiers of Bioscience
| volume = 13
| issue =
| pages = 1192–205
| year = 2008
| pmid = 17981623
| doi =10.2741/2755
}}</ref> Transplantacija endokrinog pankreasa se može izvršiti;<ref>[http://www.faqs.org/faqs/diabetes/faq/part3/section-14.html Type 1 cures - pancreas transplants], Pristupljeno 10. 4. 2013.</ref> 
* '''Transplantacijom celog pankreasa'''
Prva transplantacija ljudskog pankreasa u cilju lečenja pacijenata sa [[dijabetes|dijabetesom tip 1]] izvršena je [[1966]]. u [[Minesota|Minesoti]], [[SAD]]. Prema podacima Internacionalnog Registra za transplantaciju pankreasa do sada je obavljeno oko 20.000 transplantacija. Jednogodišnja potpuna nezavisnost od primene [[insulin]]a uz normalnu jutarnju glikemiju i normalne ili samo blago povišene vrednosti glikoziliranog [[hemoglobin]]a (HbA1c), zabeležena je kod 80% pacijenata kod kojih je [[pankreas]] istovremeno transplantiran sa [[bubreg]]om.
* '''Transplantacija segmenata ili humanih adultnih ostrvaca endokrinog pankreasa'''
Oslobađanje očuvanih ostrvaca pankreasa od njegovog okolnog tkiva vrši se enzimskom digestijom primenom kolagenaze. Izolacija humanih adultnih ostrvaca vrši se: neautomatskim ili automatskim metodom. Za postizanje insulinske nezavisnosti neophodna je transplantacija oko 500.000 ostrvaca, koja se presađuju preko vena jetre. Nakon presađivanja neophodna je imunosupresivna terapija. Insulinska nezavisnost se postiže u oko 32% pacijenata, a preživljavanje transplantiranih izolovanih ostrvaca i insulinska nezavisnost trajala je u proseku 6 godina.<ref name="pmid18337609">{{Cite journal
| author = Chatenoud L
| title = Chemical immunosuppression in islet transplantation--friend or foe?
| journal = New England Journal of Medicine
| volume = 358
| issue = 11
| pages = 1192–3
| year = 2008
| pmid = 18337609
| issn = 0028-4793
| doi = 10.1056/NEJMcibr0708067
}}</ref>
* '''Transplantacijom izolovanih fetalnih ili adultnih ostrvaca endokrinog pankreasa'''
Ovu vrstu transplantacije karakteriše primena fetalnog endokrinog pankreasa ili endokrinog dela fetalnog pankreasa koji ima sposobnost za dalji rast i razvoj. Preostali deo [[pankreas]]a podleže razgradnji u toku pripreme i nakon transplantacije.<br />Ova metodu karakteriše mala zapremina transplantiranog tkiva, jednostavnost primene uz minimalnu hiruršku intervenciju.<br />Dostupnost fetalnog tkiva je nažalost ograničena i zahteva poštovanje strogih etičkih pravila. Insulinska nezavisnost nakon primene humanih fetalnih ostrvaca nije zabeležena, ali je postignut značajno smanjenja doze insulina (za oko 30%) uz stabilnu kontrolu nivoa glikemije (u trajanju od oko 6 meseci) i usporavanje napredovanja promena na krvnim sudovima oku, srcu, bubregu i neravima.<ref name="pmid17130583">{{Cite journal
| author = Pileggi A, Cobianchi L, Inverardi L, Ricordi C
| title = Overcoming the challenges now limiting islet transplantation: a sequential, integrated approach
| journal = Annals of the New York Academy of Sciences
| volume = 1079
| issue =
| pages = 383–98
| year = 2006
| pmid = 17130583
| issn = 0077-8923
| doi =10.1196/annals.1375.059
}}</ref>

„''Dok se transplantacija celog pankreasa pokazala kao veoma efikasna u održavanju euglikemije ona je povezana sa značajnim rizikom od operativnih i postoperativnih komplikacija. Transplantacija ostrvaca je atraktivnija kao manje invazivna alternativa u odnosu na transplantacijeu celog pankreasa i ima perspektivu u budućnost ako se izvrši imunosupresija primenom predtransplantacione kulture. 
Transplantacijom ostrvaca međutim, ne može se uvek postići održiv nivo glukoze u krvi i potpuna kontrole neophodne za smanjenje rizika od sekundarnih komplikacija dijabetesa a pacijent se izlaže negativnim efektima imunosupresije. Iako je napredak nedavnih istraživanja dovelo do uvećanja stope insulinske nezavisnost posle transplantacije ostrvaca, daljim razvojem istraživanja potrebno je da se poboljša dugoročna održivost i funkcija ostrvaca i zadrži poboljšana kontrola glukoze tokom vremena.''“<ref name="pmid18081223">{{Cite journal
| author = Meloche RM
| title = Transplantation for the treatment of type 1 diabetes
| journal = World Journal of Gastroenterology
| volume = 13
| issue = 47
| pages = 6347–55
| year = 2007
| pmid = 18081223
| doi = 10.3748/wjg.13.6347
}}</ref>

== Reference ==
{{reflist|2}}

== Povezano ==
* [[Pankreas]]
* [[Pol Langerhans]]
* [[Insulin]]
* [[Šećerna bolest]]

== Spoljašnje veze ==
{{portal|Medicina}}
* [http://isletbook.islets.se "THE ISLETS OF LANGERHANS"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180814205135/http://isletbook.islets.se/ |date=2018-08-14 }}, [http://ki.se/ki/jsp/polopoly.jsp?l=en&d=130 Karolinska Institutet, Sweden]
* [http://www.landesbioscience.com/journals/islets "Islets" međunarodni časopis za klinička i eksperimentalna istraživanja fiziologije i patologije Langerhansovih ostrvaca i srodnih tema]
* [http://www.isletsociety.org/ „Islet Society“ Nezavisna oganizacija za promociju osnovnih i primenjenih istraživanja Langerhansovih ostrvaca, u kontekstu dijabetesa.]
* [http://www.lab.anhb.uwa.edu.au/mb140/CorePages/Liver/liver.htm#ExPanc Pancreas, human - H&E] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090929121403/http://www.lab.anhb.uwa.edu.au/mb140/CorePages/Liver/liver.htm#ExPanc |date=2009-09-29 }}, ''Blue Histology - Accessory Digestive Glands'', School of Anatomy and Human Biology, The University of Western Australia
* [http://www.bionet-skola.com/w/Gušterača Bionet škola] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201202053129/https://www.bionet-skola.com/w/Gu%C5%A1tera%C4%8Da |date=2020-12-02 }}
* Basislehrbuch Innere Medizin, H.Renz-Polster, S. Krauzig, J.Braun, Urban und Fischer {{de}}
* [http://pathologyoutlines.com/pancreas.html#normal Pathology outlines, „Pankreas“] {{en}}
* [http://www.vivo.colostate.edu/hbooks/pathphys/digestion/pancreas/index.html Colostate, „Pankreas“] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180505012745/http://vivo.colostate.edu/hbooks/pathphys/digestion/pancreas/index.html |date=2018-05-05 }}

[[Kategorija:Medicina]]
[[Kategorija:Anatomija]]