Dodir zla
„Touch of Evil” preusmjerava ovdje. Za ostala značenja, v. Touch of Evil (razvrstavanje).Touch of Evil (sh. Dodir zla) je američki crno-bijeli film snimljen 1958. godine u režiji Orsona Wellesa, a koji se smatra jednim od najboljih i najuticajnijih ostvarenja njegove filmografije, odnosno posljednjim velikim crno-bijelim ostvarenjem žanra film noir.
| Touch of Evil | |
|---|---|
 Janet Leigh i Charlton Heston u sceni iz filma | |
| Režija | Orson Welles |
| Producent | Albert Zugsmith Rick Schmidlin (verzija iz 1998. godine) |
| Scenario | Orson Welles van špice: Paul Monash Franklin Coen |
| Predložak | Badge of Evil; autor: Whit Masterson |
| Uloge | Orson Welles Charlton Heston Janet Leigh Joseph Calleia |
| Muzika | Henry Mancini |
| Fotografija | Russell Metty |
| Montaža | Aaron Stell Virgil Vogel Walter Murch |
| Distribucija | Universal Pictures |
| Datum(i) premijere | 21. 5. 1958
|
| Trajanje | originalna kino-verzija (1958): 95 min. proširena verzija (1976): 108 min. restauracija (1998): 112 min. |
| Zemlja |  Sjedinjene Države |
| Jezik | engleski |
| Budžet | 829.000 $ |
| Bruto prihod | 2,237,659 $[1] |
Temelji se na romanu Badge of Evil Whita Mastersona. Radnja je smještena u grad na granici sa Meksikom gdje lokalni poslovni čovjek postane žrtvom tempirane bombe podmentnute u auto, a nakon čega američki policijski kapetan Quinlan (čiji lik tumači Orson Welles) izuzetno brzo otkriva ne samo počinitelja, nego i dokaze protiv njega. Protagonist, koga tumači Charlton Heston, je meksički policajac Ramon Vargas koji se također uključio u istragu, ali koji sumnja da je Quinlan dokaze podmetnuo, te čiji napori da otkrije pravu istinu dovedu u opasnost njegovu američku suprugu Susan (koju tumači Janet Leigh).
Welles je originalno bio tek angažiran za ulogu Quinlana; Heston je, pak, kao glavni glumac došao na ideju kako bi film mogao biti još bolji ako Wellesu budu povjereni scenario i režija, a što su producenti na kraju prihvatili. Welles se tog posla prihvatio s velikim oduševljenjem, uvjeren kako će Dodir zla nakon višegodišnjeg rada u Evropi predstavljati njegov veliki povratak u Hollywood. Wellesov angažman je, pak, potakao brojne ugledne hollywoodske glumce da se nude producentima za makar i simboličan nastup u filmu, te se tako tada još uvijek velika zvijezda Marlene Dietrich za minimalni honorar pojavila u relativno malenoj i neuglednoj ulozi Quinlanove bivše djevojke.
Wellesove nade se međutim nisu ispunile. Producenti su, dijelom zbog potencijalnih kontroverzi koje je mogao izazvati motiv rasističkih predrasuda u scenariju, a dijelom zbog scena vezanih uz zloupotrebu droge i lezbijskih aluzija u sceni zlostavljanja Susan od muškobanjaste gangsterice koju tumači Mercedes McCambridge, karakterističnih za tadašnje eksploatacijske filmove zaključili da bi Dodir zla najbolje bilo distribuirati kao B-film, odnosno kao drugi film u tzv. dvostrukim predstavama. Zbog toga je materijal koji je Welles dostavio producentima značajno srezan na nešto više od sat i pol vremena. Dodir zla je značajno podbacio na američkim kino-blagajnama i tako od Wellesa ponovno udaljio direktore vodećih hollywoodskih studija.
Njegovi rezultati su, s druge strane, bili daleko bolji u Evropi, a još više kod kritičara koji su značajno hvalili film. Pri tome se posebno isticala spektakularna početna scena, koja u jednom neprekinutom kadru gledatelji upoznaju glavne likove, mjesto radnje i elemente zapleta. Ona je ušla u brojne filmske antologije te su je kasnije kopirali i počast joj odali brojni sineasti, među kojima se ističu Martin Scorsese, Brian de Palma, Paul Thomas Anderson i Robert Altman čiji film The Player sadrži sličan neprekinuti kadar gdje likovi kao temu razgovora imaju upravo scenu iz Dodira zla.
Originalna verzija filma se danas smatra izgubljenom. Usprkos toga, Universal Pictures je godine 1976. pronašao nešto Wellesovog neiskorištenog materijala te je u kino-dvorane distribuirao novu, proširenu verziju. Godine 1998. je montažer Walter Murch, koristeći dodatni materijal i Wellesove memorandume za vrijeme produkcije, napravio još dužu "restauriranu" verziju.
Uloge
uredi- Charlton Heston ... Ramon Miguel Vargas
- Janet Leigh ... Susan Vargas
- Orson Welles ... Hank Quinlan
- Joseph Calleia ... Pete Menzies
- Akim Tamiroff ... Ujak Joe Grandi
- Joanna Cook Moore ... Marcia Linnekar
- Ray Collins ... Okružni tužilac Adair
- Dennis Weaver ... Noćni menadžer
- Val de Vargas ... Pancho
- Mort Mills ... Al Schwartz
- Victor Millan ... Manolo Sanchez
- Lalo Rios ... Risto
- Phil Harvey ... Blaine
- Joi Lansing ... Plavuša
- Harry Shannon ... Gould
- Rusty Wescoatt ... Casey
- Wayne Taylor ... član bande
- Ken Miller ... član bande
- Raymond Rodriguez ... član bande
- Arlene McQuade ... Ginnie
- Zsa Zsa Gabor ... vlasnica striptiz kluba
- Marlene Dietrich ... Tanya
- Mercedes McCambridge ... razbojnica
- Keenan Wynn ... čovjek
- Joseph Cotten ... detektiv
Izvori
uredi- ↑ Box Office Information for Touch of Evil. The Numbers. pristup 30. I 2013.
Literatura
uredi- Nericcio, William Anthony. 'Hallucinations of Miscegenation and Murder: Dancing along the Mestiza/o Borders of Proto-Chicana/o Cinema with Orson Welles's Touch of Evil.'The first chapter of Tex(t)-Mex.
Vanjske veze
uredi
- Touch of Evil na sajtu IMDb
- Touch of Evil na Rotten Tomatoes-u (en)
- Text of Welles' 58-page memo to Universal Studios
- List of edits of restored version compared to previous versions
- [1], Charlton Heston's account of the production of Touch of Evil.
- Literature on Touch of Evil