Wikipedija

Staljinizam

izraz koji najčešće označava ideologiju koju je osmislio Josif Staljin

Staljinizam je izraz koji najčešće označava ideologiju koju je osmislio Josif Staljin te je nastojao sprovoditi u djelo u SSSR-u za vrijeme svoje vladavine od 1920-ih do 1930-ih; obično se smatra jednim od pravaca marksizma-lenjinizma, iako postoje autori koji ga smatraju devijacijom od osnovnih načela te ideologije.[1] Staljinistička politika u SSSR-u je svoje osnove imala u ubrzanoj industrijalizaciji, konceptu socijalizma u jednoj zemlji, centralizaciji države, kolektivizaciji poljoprivreda, te subordinaciji interesa svih drugih komunističkih partija u svijetu prema interesima KP Sovjetskog Saveza, a koja se smatrala avangadrom komunističke revolucije.[1]

Čileanska komunistička partija (Proleterska akcija) za vrijeme prvomajske proslave na ulicama Santiaga nosi transparente s portretima Marxa, Engelsa, Lenjina i Staljina.

Ubrzana industrijalizacija SSSR se pravdala nastojanje da se ubrza razvoj društva prema komunizmu, kao i nastojanjem da se prevlada ranija zaostalost u odnosu na druge zemlje te stekne sposobnost suprotstavljanja vanjskim i unutrašnjim neprijateljima.[2] Ubrzanu industrijaciju je pratila masovna kolektivizacija poljoprivrede i ubrzana urbanizacija.[3]

Staljinizam je, međutim, daleko poznatiji po tome što je zauzeo izuzetno radikalan stav u konceptu klasne borbe, odnosno što je masovno koristio državni represivni aparat kako bi društvo nasilno očistio od buržoazije, kulaka i drugih "klasnih neprijatelja", uključujući i članstvo vladajuće Partije koje se smatralo nedovoljno vjernim staljinističkim konceptima; to je nasilje, sprovođeno kroz čistke i masovne progone, od kojih su najzloglasniji postali tzv. Holodomor u Ukrajini i Velika čistka 1930-ih.

Ti su događaji s vremenom dali značajne argumente antikomunističkoj i antisovjetskoj propagandi, a staljinizam je postao pežorativni izraz kojim su se opisivali svi negativni aspekti komunizma kao ideologije i njegove primjene u praksi. Od Staljinove politike se poslije njegove smrti počelo ograđivati i novo sovjetsko rukovodstvo, koje je nakon XX kongresa KPSS 1956. započelo proces destaljinizacije. S druge strane, dio komunističkih partija se odbio odreći staljinističke ideologije i praksi, a za što je najpoznatiji primjer Komunistička partija Kine pod vodstvom Mao Zedonga, koja je razvila vlastitu ideologiju maoizma kao svojevrsni nastavak i ogranak staljinizma. Ta je odluka dovela do sovjetsko-kineskog raskola 1960-ih; Maou se priključila SR Albanija pod Enverom Hohxom koja je zadržala svoj staljinistički karakter, ali je 1978. nakon dolaska Deng Xiaopinga na vlast došlo do novog raskola pri čemu je stvoren novi marksističko-lenjinistički pravac koji se naziva hodžaizam. Iako KP Kine danas još uvijek formalno Staljina smatra jednim od izvora svoje službene ideologije, jedinom staljinističkom zemljom svijeta se obično naziva jedino Sjeverna Koreja.

Izvori

  1. ↑ 1,0 1,1 T. B. Bottomore. A Dictionary of Marxist thought. Malden, Massaschussetts, USA; Oxford, England, UK; Melbourne, Victoria, Australia; Berlin, Germany: Wiley-Blackwell, 1991. Pp. 54.
  2. ↑ Stephen Kotkin. Magnetic Mountain: Stalinism As a Civilization. First Paperback Edition. Berkeley and Los Angeles, California, USA: University of California Press, 1997. ISBN 978-0-520-20823-0. Pp. 70-71.
  3. ↑ Stephen Kotkin. Magnetic Mountain: Stalinism As a Civilization. First Paperback Edition. Berkeley and Los Angeles, California, USA: University of California Press, 1997. ISBN 978-0-520-20823-0. Pp. 70-79.

Vanjske veze

Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Staljinizam&oldid=41365856