Za ostale upotrebe, v. Plav (razvrstavanje).


Koordinate: 42° 35′ 29" SGŠ, 19° 56′ 26" IGD
Plav [ˈplavə], gradsko naselje i sedište istoimene opštine na istoku Crne Gore. Prema popisu iz 2003. bilo je 3.615 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 4.560 stanovnika). Nalazi se u podnožju planinskog masiva Prokletije, na reci Lim.

Plav


Pogled na Plav

Osnovni podaci
Opština Plav
Stanovništvo
Stanovništvo ((2003)) 3615
Geografija
Koordinate 42°35′29″N 19°56′26″E / 42.5915°N 19.940666°E / 42.5915; 19.940666
Nadmorska visina 906 m
Plav na mapi Crne Gore
Plav
Plav
Plav (Crne Gore)
Ostali podaci
Poštanski kod 84325
Pozivni broj 051
Registarska oznaka PL

Istorija

uredi

Stari vijek

uredi

Podaci o ljudskim nasebinama u ovom predjelu datiraju iz VII vijeka prije nove ere. Toponimi ukazuju na prisustvo Ilira i Grka, a u Gornjem Polimlju postoje tragovi rimske kulture. . Plav se u najstarijim pisanim izvorima pominje kao naziv za cijelu oblast, a pretpostavlja se da je ime dobio po rimskom imperatoru Flaviusu.

Srednji vijek

uredi
Glavni članak: Plav (župa)

Slovenska plemena naseljavaju ovaj predio krajem VI i početkom VII vijeka nove ere, potiskujući romansko stanovništvo iz plodne doline. Formiraju župu Plav, kojom će vladati srpski župani i kraljevi, a zatim oblasni gospodari, Vojislav Vojinović, Nikola Altomanović i Vuk Branković. Prije turskog osvajanja, Plav je u sastavu Srpske despotovine.

U sastavu Osmanskog carstva

uredi

Poslije osmanskog osvajanja, Plavski vilajet, sa 15 sela i 1157 domaćinstava, bio je u sastavu Bihorske kaze (Skadarski sandžak) a nešto kasnije Dukađinskog sandžaka. U srednjem vijeku nije bilo naseljenog mjesta sa imenom Plav (naselje Plav će biti izgrađeno u osmanskoj državi, a gradnja je, po nekim podacima, završena 1619. godine). Naime, kako bi spriječila uticaje albanskog plemena Klimenata, osmanska vlast još u XVI vijeku počinje sa izgradnjom naselja, sa trgovima i kulturnim institucijama, kao i vojnih utvrđenja. Čitava Plavsko-gusinjska kotlina ušla je u sastav Knjaževine Crne Gore, odlukama Sanstefanskog sporazuma i Berlinskog kongresa. Međutim, u Plavsko-gusinjskoj aferi (zbog nezadovoljstva stanovništva ovakvim odlukama velikih sila) pružen je oružani otpor i odbijen prodor poslate crnogorske vojske (njen poraz u selu Nokšićima, blizu Plava, decembra 1879. godine) a nakon bitke u januaru 1880. pet kilometara dalje od navedenog sela, Plavljani (uz pomoć Gusinjana i albanskih dobrovoljaca) primoravaju crnogorsku vojsku na povlačenje i reorganizovanje u mjestu Murino. Na intervenciju velikih sila (posebno na inicijativu Austrougarske) Knjaževina Crna Gora preuzima Ulcinj, novembra 1880. godine (u zamjenu za Plav i Gusinje).

Interesantan je podatak iz 1435. godine, kada se ističe da “Plavljani idu po so u Skadar”, dok je u 16. vijeku to bilo mjesto na drumu podno Prokletija, kojim su mletački kuriri putovali od Kotora u Carigrad. Već tada je Plav bio dobro naseljen predeo. Kada je francuski istraživač Ami Bue ovdje boravio 1836. godine, zabilježio je da je varošica imala stotinjak kuća, ali već sredinom vijeka taj broj se za nekoliko puta povećao.

Savremena istorija

uredi

U Balkanskom ratu, nakon borbi i povlačenja turske vojske sa položaja na Đevojačkom kršu, Šabovoj glavi i Ječmištu, crnogorska vojska je zauzela Plav, 19. oktobra 1912. godine. Plav ulazi u sastav Kraljevine Crne Gore, pa Kraljevine SHS, Kraljevine Jugoslavije, a 1941. je priključen italijanskoj okupacionoj zoni (tzv. Velikoj Albaniji). Oslobođen je od strane partizanskih jedinica 25. jula 1944. godine.

Demografija

uredi

U naselju Plav živi 2.406 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 32,5 godina (31,3 kod muškaraca i 33,7 kod žena). U naselju ima 889 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 4,07.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Bošnjacima (prema popisu iz 2003. godine).

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
Godina Stanovnika
1948. 1850 [1]
1953. 2018
1961. 2535
1971. 3058
1981. 3348
1991. 4560 4073
2003. 3615 5554
2011.


Etnički sastav prema popisu iz 2003.[2]
Bošnjaci
  
2631 72.78%
Albanci
  
327 9.04%
Srbi
  
258 7.13%
Muslimani
  
220 6.08%
Crnogorci
  
139 3.84%
Makedonci
  
1 0.02%
nepoznato
  
5 0.13%


Znamenitosti

uredi

Od kulturno istoriskih spomenika u Plavu najznačajniji su Redžepagića kula, Stara džamija, džamija Sultanija i Manastir Svete Trojice u Brezojevici kod Plava.

Manastir Svete Trojice u Brezojevici nalazi se na levoj obali Lima na 2 km od njegovog izviranja iz Plavskog jezera na ušću reke Komarače ispod brda Gradac, ovo je najstariji sačuvani objekata u Plavu i potiče iz doba Nemanjića, prema predanju on je stariji od manastira Dečana nekih 30 godina. Crkva je zidana u srpsko-vizantijskom stilu i pripada tipu jednobrodnih kamenih građevina. Crkava je obnovljena i oslikana 1576. godina za vreme vladavine igumana jeromonaha Nestora. Poznata su imena ktitora, Vukomira Stepanova i Živka Belakova. Oltarski prostor sagradio je drugi ktitor, Mari (veovatno Marin), sa porodicom. O tome svedoči natpis na oltarskom prostoru. Brezojevačka crkva predstavlja kamenu građevinu, sastavljenu od naosa sa velikom pripratom i prostrane apside. Crkva je bez kubeta i zvonika. Unutrašnjost priprate i naosa nekada je bila ispunjena živopisom velike umetničke vrednosti. Najveći deo ove zidne dekoracije je uništen u požarima 1862 i 1912. godine kao i rušenjem crkve u Drugom svetskom ratu. Od živopisa sačuvani su samo, dosta oštećeni fragmenti, očuvani deo kompozicije Strašni sud, Gostoljubljenje Avramovo, slike Sv. Nikita, Bogorodica sa Hristom, iznad nje Sv. Srđ i Vakh, jedan arhanđeo, Uspenje Bogorodice, lik Jovana Preteče iz kompozicije Deizisa, ... U sastavu manastirskog kompleksa se nalazi prva osnovna škola.

Kula Redžepagića nastala je 1671. godine i napravo ju je Hasan beg Redžepagić služila je za odbranu od neprijatelja i da se u njoj dočekuju gosti.

Drvena ili Stara džamija sagrađena je 1471. godine odmah nakon turskog osvajanja ovih krajeva za potrebe vojnika. Nalazi se u centru Plava u okviru nekadašnjeg Grada. Više puta je obnavljana a današnji oblik je dobila u XVIII veku.

DŽamiju Sultaniju je sagradio sultan Abdul Hamid 1909. godine, kao poklon meštanima Plava za boj na Nokšiću 1879. godine nakon pobede Turaka nad crnogorskom vojskom.

Zanimljivosti

uredi

Opštinu Plav svakog ljeta posjeti veliki broj turista što zbog svoga jezera i mnogih manifestacija koje se organizuju u Plavu.

Jedna od najpoznatijih su svakako „dani borovnica“ koji su do sada odražavane svake godine počev od 2000. godine. Za vrijeme ove manifestacije pored mnogobrojnih turista Plav posete i mnogi narodni ansambli iz bivših jugoslovenskih država. Pored „dana borovnica“, svakog ljeta održavaju se skokovi sa Novšićkog mosta. Takođe ima i onih drugih manifestacija poput onih humanitarnih, kao i nekoliko turnira u malom fudbalu. Turistima je takođe omogućeno i da krstare jezerom kao i rijekom Lim, koja izvire baš iz Plavskog jezera.

Sport

uredi

Opština Plav se moze pohvaliti sa bogatim fudbalskim klubom FK Jezero.

Poznate ličnosti

uredi
  • Husein Bašić

Reference

uredi
  1. Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2003, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Podgorica, septembar 2005, COBISS-ID 8764176
  2. Knjiga 1, Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Podgorica, septembar 2004, ISBN 86-84433-00-9
  3. Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Podgorica, oktobar 2004, COBISS.CG-ID 8489488

Literatura

uredi

Spoljašnje veze

uredi