Palmanova
Palmanova (furlanski: Palme[2]) je grad i općina (comune) u regiji Furlanija-Julijska krajina. Palmanova je slavna po svojem zvijezdastom tlocrtu, koji je za ono doba bio vrhunac fortifikacione arhitekture.
Palmanova
Città di Palmanova | |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 45°54′N 13°19′E / 45.900°N 13.317°E | |
| Država |  Italija
|
| Regija | Furlanija-Julijska krajina |
| Frazioni | Jalmicco, Sottoselva, San Marco |
| Vlast | |
| - Gradonačelnik | Giuseppe Tellini |
| Površina | |
| - Ukupna | 13.32 km² |
| Visina | 27 m |
| Stanovništvo (31. decembar 2009) | |
| - Grad | 5396[1] |
| - Gustoća | 405.9 st/km² |
| Poštanski broj | 33057 |
| Pozivni broj | 0432 |
| Službene stranice www.comune.palmanova | |
| Karta | |
  Palmanova | |
Geografija
uredi
Palmanova je udaljena 20 km od Udina, 28 km od Gorizie i 55 km od Trsta. Smještena pored autoputa Alpe–Adria (A23) i autoputa Venecija–Trst (A4).
Historija
urediSituacija u Furlaniji na početku 16. vijeka, nakon gubitka Gradisce 1511. koju su preoteli grofovi gorički, nije bila povoljna za Mletačku Republiku jer je granica ličila na leopardovu kožu. Za jačanje obrane na području Furlanije, Mlečani su odlučili izgraditi potpuno novu utvrdu u furlanskoj ravnici koja je trebala zaustaviti moguće upade Turaka, ali i ekspanzionizam goričkih grofova iza kojih su stajali Habsburgovci. Kamen temeljac položen je 7. oktobra 1593. godine, na isti dan kad je kršćanska flota prevođena Venecijom pobjedila osmansku flotu kod Lepanta.
Palmanova je bila vrhunac tehnologije 16. vijeka, njen tlocrt u obliku zvijezde sa devet krakova, kojeg je projektirao Vincenzo Scamozzi, bio je vrhunac vojnog inžinjerstva toga vremena. Na sjecištu krakova izgrađeni su istureni tornjevi, koji su mogli braniti jedan drugoga. Cijeli grad bio je opasan obrambenim jarkom, a samo troja dobro branjena vrata omogućavala su ulazak u grad. Na čelu tima za izgradnju grada bio je Marcantonio Barbaro koji je postavljen za providura novog naselja, uz grupu mletačkih plemića. Marcantonio Martinego je vodio gradnju, a Giulio Savorgnan je bio njegov savjetnik.[3] Vanjska linija bedema dovršena je tek za napoleonske vladavine. Od 1815. do kraja Prvog svjetskog rata grad je bio pod austrijskom upravom, a nakon toga postao je dio Kraljevine Italije. Palmanova je proglašena nacionalnim spomenikom 1960. godine.
Palmanova je bila idealno zamišljen grad u skladu sa svim najvišim ciljevima humanističke renesansne misli, idealan na papiru. Njeni projektanti su je zamislili kao samoodrživo naselje u koje će se naseliti obrtnici, poljoprivrednici i trgovci. Usprkos idealno zamišljenom prostoru, nitko se nije htio preseliti u Palmanovu. Zbog tog je Mletačka Republika bila prisiljena od 1622. davati čak i besplatno zemljište ili oprost kriminalcima samo da se nasele u Palmanovi. Bez obzira, Palmanova je ostala beživotan grad do dana današnjeg, kojeg posjećuju samo istraživači renesansne arhitekture i profesionalni vojnici koji se i danas bave čuvanjem granica.[4]
Znamenitosti
urediKatedrala
urediKatedrala (Duomo) se nalazi na centralnom gradskom trgu, nasuprot gradske vijećnice (bivša providurova palača). Projektirana je 1603. i gradnja joj je započela krajem te godine pod nadzorom Girolama Cappella, a dovršena je 1636. godine. Nejasno je tko su bili projektanti, možda Vincenzo Scamozzi ili pak Baldassare Longhena. Katedrala nije posvećena sve do 1777. kada je Palmanova postala dio nadbiskupije Udine. Zvonik katedrale podignut je 1776. godine, ali je namjerno nizak, tako da ga napadači nisu mogli vidjeti od gradskih zidina.
Ostali spomenici
uredi- Troja gradska vrata: Porta Udine, Porta Cividale i Porta Aquileia
- Centralni trg (Piazza Grande)
Izvori
uredi- ↑ „Statistiche demografiche ISTAT, Comune: Palmanova 31 Dicembre 2009”. Arhivirano iz originala na datum 2016-04-15. Pristupljeno 2011-03-18.
- ↑ „Toponomastica: denominazioni ufficiali in lingua friulana”. Arhivirano iz originala na datum 2011-12-22. Pristupljeno 2011-03-18.
- ↑ “Renaissance war studies”, John Rigby Hale, London Hambledon Press, 1983, str. 185 [1][mrtav link] ISBN 0-907628-02-8
- ↑ Muir, Edward (2007). The culture wars of the late Renaissance : skeptics, libertines, and opera. Cambridge: Harvard University Press. str. xiii, 175 p. : ill. ; 22 cm. ISBN 9780674024816.
Vanjske veze
uredi
- Palmanova, città stellata (it), (en)