Nikola Demonja ( 6. decembar 1919. - 6. septembar 1944.) je bio čuveni komandant 12. slavonske divizije, učesnik narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.

Nikola Demonja
Datum rođenja: 6. decembar 1919.
Mesto rođenja: selo Vlahović kod Gline, Kraljevina Jugoslavija
Datum smrti: 6. septembar 1944.
Mesto smrti: Slavonska Požega, Nezavisna Država Hrvatska
Profesija: stolar
Član KPJ od: 1942.
Za narodnog heroja proglašen: 19. juna 1945.[1]

Biografija

uredi
 
Nikola Demonja, komandir i Vlado Mulak, politički komeras banijske partizanske čete.

Demonja je rođen u siromašnoj banijskoj seljačkoj porodici u selu Vlahovići kod Gline, tu je završio osnovnu školu i stolarski zanat.

Aprilski rat i okupacija Kraljevine Jugoslavije, zatekli su ga na odsluženju vojnog roka. Nikola se po raspadu vojske, vratio u soje selo i povezao sa komunistima i počeo pripremati za ustanak. U partizane se uključio odmah čim su se pojavili, postavši pripadnik Prvog banijskog odreda Vasilija Gaćeše. Već 23. jula 1941. istakao se u napadu na Banski Grabovac, smjelo je uskočio je kroz prozor općine i na prepad zarobio općinskog pisara i oteo 6 pušaka.[1] Demonja je počeo kao mitraljezac, ubrzo je bio desetar pa vodnik, a već u martu 1942 komandir čete. Po odluci Glavnog štaba NOV i POJ Hrvatske, Demonja odlazi sa Banijskom proleterskom četom u Slavoniju, da pomogne širenju ustanka. Tu se istakao u mnogim borbama, tako da je ubrzo postao komandant bataljona, pa pomoćnik a onda i komandant 17 udarne brigade i komandant 12. udarne slavonske divizije.[1] Osobito se istakao u borbama kod Voćina, 1943., tad je skočio na tenk i ubacio u kupolu ručne bombe. U borbama kod Čaglina je njegova brigada za svega par sati slomila ustaški puk. Demonja se istakao kao komandant i pokazao izuzetnu hrabrost kad je njegova brigada u jurišu zauzela Čazmu 1943. godine, tad je u naletu slomio otpor njemačkog bataljona i zarobio 20 kamiona i 4 topa. Nikola nije bio samo ludo hrabri borac, već i uspješan strateg većih ratnih operacija, - kao komandant divizije, osobito briljatno vodio borbene akcije kod Podgorača, Bodljevine i Grubišnog Polja, u kojima je nanio neprijateljima velike gubitke. Njegova hrabrost postala je legendarna, zbog tog je odlikovan odlukom Predsjedništva AVNOJ-a polovicom 1944 Ordenom partizanske zvijezde drugog reda.

Nedugo nakon toga je poginuo kao komandant 12 slavonske divizije u borbama za Slavonsku Požegu - 6. septembra 1944. godine.[1]

Pogibija

uredi
 
Poslednji pozdrav palom komandantu 12. slavonske brigade Nikoli Demonji.

Komandant 12. divizije Nikola Demonja je lično vodio napad 1. bataljona 12. slavonske brigade na Slavonsku Požegu. Bataljoni su upali u Slavonsku Požegu bez borbe. 1. bataljon je poslije upada u grad raspršio neprijateljsku patrolu i izbio na raskrsnicu gdje se nalazio bunker. Iz bunkera se oglasila ustaška posada mitraljeskom vatrom i zaustavila dalje kretanje bataljona. Organizovan je napad na bunker sa grupom bombaša, među kojima se nalazio i komandant divizije Nikola Demonja. U trenutku dok je bacao bombu, teško je ranjen rafalom iz bunkera. Brzo je evakuisan u partizansku bolnicu u Orljavcu. Zbog teške rane, gubitka veće količine krvi i udaljenosti partizanske bolnice, Nikola Demonja je umro 6. septembra 1944. oko 10 sati prije podne.[2]

Ubrzo po njegovoj smrti, formirana je 3. moslavačka brigada »Nikola Demonja«. Postuhmno je odlikovan Ordenom narodnog heroja 19. juna 1945. godine.[1]

Ostavština

uredi

Nikola Demonja, nije baš diviniziran poput nekih drugih heroja iz tog doba. Nekoliko periferijskih ulica u manjim gradovima, jedna škola (OŠ Julije Kempf) i kasarna u Slavonskoj Požegi nosile su njegovo ime[3][4], kao i osnovna škola Miremarska iz u Zagreba od 11. februara 1960. do 1. februara 1991., tad je školi pronjenjeno ime u Davorin Trstenjak.[5]. Danas postoji ulica u Batajnici (Srbija) koja nosi njegovo ime.

Izvori

uredi

Literatura

uredi
  • Jovo Borojević: Nikola Demonja, životni put i revolucionarno delo, 1980. Dečje novine, Gornji Milanovac
  • Narodni heroji Jugoslavije Mladost, Beograd 1975. godina.

Eksterni linkovi

uredi