Mumija

Mumija je leš čiji su koža i organi sačuvani namerno ili slučajnim izlagnjem hemikalijama, velikoj hladnoći, vrlo maloj vlažnosti ili nedostatku vazduha kada tela potonu u blatište. Na pokušaje da se telo sačuva nailazi se širom sveta. Koriste se dva termina: mumificiranje i balzamovanje, koja upućuju na smole kojima se tela oblažu.

Staroegipatske mumije

,

Mumija (sˁḥ)
na hijeroglifima

Reč mumija potiče od lat. mumia, koja je preuzeta iz Persijskog donosno Arapskog mūmiyyah (مومية) koja znači bitumen, kako su je nazivali zbog crne kože koju su imale mumije.

Tokom egipatskog dinastičkog perioda smatralo se da mrtvi obitavaju na nebu, kod zvezde Severnjače, kako se vremenom razvio i kult Sunca, zagrobni život se prebacuje u podzemlje. Mrtvi su imali sve potrebe kao i živi, pa su pokojniku u grob polagani predmeti namenjeni svakodnevnoj upotrebi. Način mumificiranja se u starom Egiptu tokom vremena menjao, ali je svrha uvek bila da zagrobni život dobije materijalnu formu, pa je za nastavak života bilo neophodno sačuvati telo od propadanja.

Egipatski naziv za mumifikaciju i mesto gde se odvija mumifikacija je vabet (čisto mesto, mesto pročišćenja). Sam proces je smatran opasnim, nečistim i zato su vabeti postavljani u blizini grobnice, uz nekropolu ili uz hramovski kompleks.

Vabet prati niz ritualnih radnji, najvažniji je obred koji se obavlja ispred grobnice, obred otvaranja usta koji predstavlja poslednji čin pred sahranjivanje mumije u grobnu odaju. Mumija se uspravlja ispred grobnice, a obred se obavlja posebnim instrumentom u vidu bradve. Sveštenik dodiruje usta, ruke i noge mumije, čime je postaje sposobna da prima hranu i kult. Obred se obavlja i u grobnici gde sveštenik dodiruje instrumentom sve prikaze samog pokojnika kao i druge predstave u samoj grobnici, kao što su statue i dvodimenzionalne predstave... Otvaranje usta predstavlja oživljavanje čula i obnavljanje života.

U proces mumifikacije uključeni su:

Rezač koji otvara trbušnu šupljinu, vadi organe. Pošto su oni nečisti, ovaj posao obavljali su pripadnici najnižeg sloja društva.
Pisar koji nadzire rad.
Balsamer koji izvodi ritualne radnje, umotava telo u zavoje, nadzire sve faze, prilikom obavljanja rituala nosi masku Anubisa.

Balsameri su bili sveštenici, verovatno usko vezani za lekare čija je funkcija pretežno bila nasledna, oni su zapošljavali zanatlije koji izrađuju kovčege, drvene figurine itd.

Pomoćni radnici koji su prali telo

Staroegipatske metode mumificiranja

Mumija koja se nalazi u Britanskom muzeju

Mumificirani majmun iz Egipatskog muzeja u Kairu

Najjednostavniji metod mumificiranja, koji potiče iz perioda preve tri dinastije, sastojao se u zavijanju tela lanenim zavojima, koji su u kasnijem periodu natapani smolom. Tokom četvrte dinastije praktikuje se vađenje organa koje je trebalo da onemogući truljenje tela. Kovčezi su drveni, pokojnici se postavljaju u opruženi stav. Ovakav način sahranjivanja primenjivao se tokom Starog carstva.

Tokom drugog milenijuma P.N.E uklanjaju se svi organi osim srca i bubrega, mozak se izvlači kroz nos specijalnom metalnom alatkom u vidu kuke, posle čega se organi stavljaju u posebne posude sa rastvorom natrijum karbonata. Telo se zatim polagalo u rastvor kuhinjske soli, posle čega se telo punilo mirisnim smolama i začinima. Telo se potom obmotavalo zavojima i postavljalo u kovčeg. Ovaj proces trajao je 40 dana.

U Starom Egiptu su na isti način kao i ljudi, mumificirane i životinje. Najčešće su to bile mačke, majmuni, ibisi i krokodili, koji su se smatrali svetim životinjama.

Značajni podaci u istraživanju mumificiranih ljudi i životinja dobijaju se antropometrijskim ispitivanjima, rendgenskim snimcima, seciranjem, histološkim i paleopatološkim analizama.

Mumificiranje u ostalim delovima sveta

Osim u Egiptu, na mumificiranje se nailazi i u severnoj i istočnoj Australiji, Melaneziji, Polineziji, Indoneziji, Indiji, zapadnoj Africi, na Kanarskim ostrvima, Kodnijaku i u Južnoj Americi.

Postupak mumificiranja u Okeaniji, gde su se na ovaj način čuvale glave neprijatelja, odvijao tako što se glava potapala u rastvor soli, posle čega se sušila na dimu i vetru. Ovavkim postupkom kosti se smekšaju, a zapremina lobanje se smanjuje za dve trećine. Sličan običaj javljao se i u prašumama Južne Amerike.

Povezano

Beogradska mumija

Eksterni linkovi

Naturally Preserved Peruvian Mummies Arhivirano 2009-04-26 na Wayback Machine-u
World's Best Preserved Mummies in China Arhivirano 2008-04-22 na Wayback Machine-u
The "Auto-Icon of Jeremy Bentham Arhivirano 2007-02-10 na Wayback Machine-u, from a University College London website
Cat Mummies
Clickable Mummy
Mummies Arhivirano 2007-03-01 na Wayback Machine-u from the Smithsonian Institution.
Rameses: Wrath of God or Man? at Discovery Channel
Summum - Animal Mummy Gallery
U.S. Museum to Return Ramses I Mummy to Egypt, an article from the National Geographic website
"King Mutt's Tomb" Arhivirano 2008-05-11 na Wayback Machine-u, 2006-09-13 article about dog mummy found in Peru
Roman Period Fayyum mummies: A picture test Arhivirano 2009-08-04 na Wayback Machine-u from Cognitive Labs
Cooking With Mummy Arhivirano 2007-09-28 na Wayback Machine-u, by Sarah Bakewell, Fortean Times 124, July 1999. Article on the medicinal uses of mummy.