Grado (Gorica)

Grado (venecijanski: Gravo, slovenski: Gradež, furlanski: Grau) je grad u autonomnoj regiji Furlanija-Julijska krajina u Sjevernoj Italiji. Grado po popisu iz 2009. ima 8678 stanovnika.

Grado Gradež
Stari grad Grado Stari grad Grado
Koordinate: 45°56′N 13°37′E
Država	Italija
Regija	Furlanija-Julijska krajina
Četvrti	Boscat, Fossalon, Pineta, Primero, Val Cavarera
Vlast
- Gradonačelnik	Dario Raugna
Površina
- Ukupna	114 km²
Visina	2 m
Stanovništvo (31. decembar 2003)
- Grad	8678
- Gustoća	75.9 km²
Poštanski broj	34073
Pozivni broj	0431
Službene stranice Comune.grado
Karta
Grado

Geografija

Ladanjske kuće iz Grada

Grado se smjestio na vrhu pješčanog poluotoka koji zatvara istoimenu lagunu (ili laguna Marano) između Venecije i Trsta u Jadranskom moru. Grado je nekoć bio ribarsko naselje, danas je ladanjsko mjesto i spa centar poznat kao L'Isola del Sole (Sunčani otok).

Historija

Plaža Pineta u Gradu

Za rimskih vremena naselje se zvalo ad Aquae Gradatae i bilo je ulazna luka preko koje su brodovi dalje preko rijeke Natissa plovili uzvodno do antičke Aquileie (ad gradus na latinskom znači na usponu). Nešto prije propasti Zapadnog Rimskog Carstva mnogi stanovnici antičke Akvileje pobjegli su u Grado, traživši sigurnije utočiište pred provalama barbara sa istoka. Iz 5. vijeka su temelji prve katedrale iz Grada, baptisterija i prve crkve Santa Maria delle Grazie. Grado je istovremeno bio sjedište flote akvilejskog patrijarha.

Nakon invazije Langobarda na Sjevernu Italiju 568. patrijarh Akvileje Paulinus I premjestio je svoje sjedište u Grado. Nakon crkvene svađe u 6. vijeku dva patrijarha su pretendirala da budu poglavari Grada, a da stvar bude još zamršenija, patrijarh iz stare Akvileje preselio se u Cividale i kontrolirao cijelu unutrašnjost. Dugi spor završen je silom, kada je patrijarh iz Akvileje Popo zauzeo Grado 993. godine. Nakon tog se umiješao i papa koji je 1027. objavio da patrijarh Akvileje ima supremaciju nad Gradom i cijelom venecijanskom provincijom. Stvar je potpuno zaboravljena kad je papa Nikola V. 1451. premjestio sjedište patrijarhije u Veneciju.

Centar Grada

Nakon tog je Grado spao na maleno selo u Mletačkoj Republici. Grado su orobili Englezi 1810. i Francuzi 1812. za Napoleonskih ratova. Nakon propasti napoleonske vlasti u Italiji, Grado je 1815. postao dio Austrijskog Carstva. Krajem 19. vijeka Grado se počeo pretvarati u ladanjsko mjesto, ulaz u Austrijske rivijere. Grado je pod Austro-Ugarskom ostao do 1918. godine, a nakon Prvog svjetskog rata pripao je Kraljevini Italiji.

Znamenitosti

Najznačajniji spomenici Grada su:

• katedrala sv. Eufemije sa svojim oktogonalnim baptisterijem sa kraja 5. vijeka. Crkva je nekoć imala portik sa četiri stupa, jedan od njih danas se nalazi u središtu Partijarhova trga. Današnja ulazna fasada je rezultat rekonstrukcije koju je napravio fra Elia 579, u 15. vijeku donan je crkveni zvonik uz crkvu s desne strane. Unutrašnjost ove bazilike ima dva pomoćna i jedan glavni brod, u njoj su najljepši su podni mozaici iz 6. vijeka, koji su obnovljeni od 1946. do 1948.
• Bazilika Santa Maria delle Grazie, podignuta je na prijelazu iz 4. u 5. vijek, obnovljena u 6. vijeku i potpuno barokizirana u 1640.

Gradovi prijatelji

• Sankt Lorenzen bei Knittelfeld
• Feistritz bei Knittelfeld

Literatura

• Bovini G., "Grado paleocristiana", in Archeologia Cristiana, Bologna 1973.
• Efthalia Rentetzi: "Un'inedita figura di pesce. Parentele stilistiche tra i mosaici pavimentali di s. Maria delle Grazie e s. Eufemia a Grado", in Artonweb. Punti di visa sull'arte.

Vanjske veze

Grado (Gorica) na Wikimedijinoj ostavi

• Službene stanice grada (it)
• Grado Tourism (en)
• Tourism website (en)