1835
godina
- Ovo je članak o godini 1835.
Godina 1835. (MDCCCXXXV) bila je redovna godina koja počinje u četvrtak po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u utorak po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 18. vijek – 19. vijek – 20. vijek |
| Decenija: | 1800-e 1810-e 1820-e – 1830-e – 1840-e 1850-e 1860-e |
| Godine: | 1832 1833 1834 – 1835 – 1836 1837 1838 |
|
| |
"Danica" sa "Horvatskom domovinom"
|
| Gregorijanski | 1835. (MDCCCXXXV) |
| Ab urbe condita | 2588. |
| Islamski | 1250–1251. |
| Iranski | 1213–1214. |
| Hebrejski | 5595–5596. |
| Bizantski | 7343–7344. |
| Koptski | 1551–1552. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1890–1891. |
| • Shaka Samvat | 1757–1758. |
| • Kali Yuga | 4936–4937. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4471–4472. |
| • 60 godina | Yin Drvo Koza (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11835. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
urediJanuar/Siječanj – Mart/Ožujak
uredi- 2. 1. - Neofit Rilski otvorio u Gabrovu prvu bugarsku svetovnu školu. Ove godine u Kragujevcu odštampana njegova prva gramatika na novobugarskom jeziku.
- 6. 1. - Hrvatski narodni preporod: prvi broj Gajevih "Novina Horvatskih", četiri dana kasnije s književnim prilogom "Danica" (u početku na kajkavskom narječju).
- januar - Knez Miletina buna za ograničenje samovlasti kneza Miloša - pobunjenici se povukli nakon obećane Sretenjske skupštine bez štete i žrtava.
- januar - Novi dalmatinski episkop Pantelejmon Živković obilazi područje Drniša i Vrlike - namesnik Lilienberg, koji pomaže unijaćenje, je nezadovoljan njime[1].
- 26. 1. - Portugalska kraljica Marija II se udaje za Augusta de Beauharnaisa ali on umire samo dva meseca kasnije.
- 30. 1. - Andrew Jackson je meta prvog pokušaja ubistva američkog predsednika - napadač imao dva pištolja ali oba zatajila.
- 1. 2. - Ukinuto ropstvo na Mauricijusu.
- 15. 2. (3. 2. po j.k.) -
Na Skupštini u Kragujevcu pročitan Sretenjski ustav, prvi ustav Srbije i ukaz o osnivanju Državnog saveta. Ustav suspendovan već posle dve nedelje[2] pod pritiskom sila[3]. Na Sretenjskoj skupštini je objavljeno i ukidanje spahijskih prava i ozakonjenje seljačke slobodne baštine[4]. Prelazi se na novčani paušalni porez od šest talira (60 groša) godišnje[5]. - 15. 2. - Knjaževsko-srpski teatar u Kragujevcu, prvo stalno pozorište u Srbiji, osnivač Joakim Vujić.
- 19 i 26. 2. - Unijati u Dalmaciji: križevački unijatski biskup Gabrijel Smičiklas osvetio crkve u Kričkama odn. Baljcima[6].
- 20. 2. - Concepción (Čile) razoren zemljotresom. Charles Darwin, prirodnjak na drugom putovanju HMS Beagle svedočio potresu i posledicama u Valdiviji, kasnije u Concepciónu.
- 2. 3. - Ferdinand I. i V., novi car austrijski i kralj ugarsko-hrvatski, češki i lombardsko-venetski (do 1848).
- 14. 3. - U "Danici" objavljena Mihanovićeva "Horvatska domovina" s riječima buduće himne "Lijepa naša domovino".
- 22. 3. - Crnogorci Ceklinjani zauzeli Žabljak Crnojevića na nekoliko dana[7] iz odmazde za verolomno ubijene pastire i opljačkane ovce[8]; o ovome govori Njegoševa pesma "Pohara Žabljaka" iz "Ogledala srpskoga"[9].
April/Travanj – Jun/Lipanj
uredi- april - Velčova zavera: Turci osujetili plan trgovca Velča Atanasova da digne ustanak u Velikom Trnovu.
- april - Izbija "Rat za Toledo" između američke države Ohajo i teritorije Mičigen.
- 29. 4. - U mestu Schifferstadt u jugozapadnoj Nemačkoj pronađen zlatni šešir iz Bronzanog doba.
- 5. 5. - Otvorena prva železnička linija u Belgiji, između Bruxellesa i Mechelena (sledeće godine do luke Antwerpen).
- 8. 5. - Prvi od tri dela Andersenovih bajki za decu.
- 23. 5. - Iz meksičke države Zacatecas izdvojen Aguascalientes.
- 13. 6. (1. 6. po j.k.) - Petrovska skupština u Kragujevcu - knez Miloš obaveštava o svom predstojećem putu u Carigrad.
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
uredi
- 1. 7. - Prvi broj Serbskog narodnog lista u Pešti.
- 1. 7. - Carl Bertelsmann osnovao izdavačku kuću i štampariju - začetak medijske korporacije Bertelsmann.
- 25. 7. - Časopis "Danica" uvodi štokavštinu kao književni jezik - "Danica horvatska, slavonska i dalmatinska".
- 25. 7. - Škot James Bowman Lindsay navodno prikazao sijalicu-žarulju.
- 28. 7. - Pokušaj ubistva kralja Francuza Luj-Filipa.
- 3. 8. - "Revolucija vatrometa" u Berlinu - proslava kraljevog rođendana se pretvara u nerede.
- 14. 8. - Jacob Perkins dobio patent za rashladnu aparaturu sa kompresijom pare.
- avgust - Henry Fox Talbot eksponira prve poznate fotografske negative.
- 17. 8. - Knez Miloš Obrenović stigao u Carigrad u prvu zvaničnu audijenciju kod sultana Mahmuda II.
- 25. 8. - Great Moon Hoax - njujorške novine objavljuju prvi deo izmišljene priče o civilizaciji na Mesecu.
- 30. 8. - Osnovan australski grad Melbourne (nazvan po britanskom premijeru).
- 9. 9. - U Francuskoj vraćena cenzura štampe, zabranjeno izjašnjavanje za republiku.
- septembar - Umirena pobuna u Albaniji. (en:Albanian Revolts of 1833–39).
- 16. 9. - Charles Darwin stigao na Galapagos.
- 20. 9. - U brazilskoj državi Rio Grande do Sul počinje Farraposki rat ("Rat odrpanaca" tj. stočarskih gaučosa, traje do 1845).
- 26. 9. - Praizvedba Donizettijeve opere Lucia di Lammermoor u Napulju.
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
uredi- 2. 10. -
Teksaška revolucija počinje kada je meksička vojska pokušala oduzeti top stanovnicima Gonzaleza. - 3. 10. - U Nürnbergu osnovana fabrika olovaka i bojica Staedtler.
- 17. 10. - Osnovani Teksaški rendžeri.
- 20. 10. - U Beču donesena odluka da se dalmatinski episkop Živković premesti u Budim[1].
- 23. 10. - Federalni sistem u Meksiku zamenjen centralističkim, što narednih godina dovodi do pobuna u nekim državama.
- 28. 10. -
Ujedinjena Plemena Novog Zelanda proglašavaju nezavisnost.
- 16. 11. - Halejeva kometa u perihelu.
- 27. 11. - James Pratt i John Smith su poslednje osobe obešene zbog sodomije u Velikoj Britaniji.
- novembar-decembar - Napad novozelandskih Maora na Chathamove otoke, porobljavanje i kanibalizovanje Moriorija.
- 7. 12. - Otvorena prva železnica u Nemačkoj, Bavarska Ludwigova železnica između Nürnberga i Fürtha.
- 9. 12. - Teksaška vojska zauzela San Antonio.
- 16/17. 12. - Veliki požar u New Yorku.
- 23. 12. - Na Floridi izbija Drugi seminolski rat (do 1842). Pet dana kasnije Dadeov masakr: uništene dve američke čete (poginulo 107 od 110 vojnika).
- 29. 12. - Uklanjanje Indijanaca: Ugovor iz New Echote između SAD i manjine Cherokeeja po kojem se ovi odriču zemlje (→ Staza suza).
Kroz godinu
uredi
- Novi upravitelj Bosne Mehmed Salih Vedžihi-paša sazvao posljednje ajansko vijeće u Sarajevu - ukinuti kapetani, ajani i dizdari, uvedeni muteselimi. Zbog ovoga će kapetani u Bosanskoj krajini dići pobunu.
- Sarajlijina "Istorija Crne Gore" (tekst na rastko.rs).
- "Grlica" je prvi časopis u Crnoj Gori.
- Doktor Emerih Lindenmajer stigao u Srbiju.[10] Baron Sigismund Herder dolazio na Milošev poziv da ispita rudno bogatstvo Srbije (objavljen u Pešti 1846. kao Bergmännische Reise in Serbien...).[11]
- Dvanaest sela oko turskog Niša se u dva navrata odmetalo zbog pljačke[12].
- Rumelijski valija i carski memur Ahmet-paša sprovodi reforme u niškom i leskovačkom pašaluku[13].
- 1835-36 - Porta ponovo uspostavlja kontrolu u kosovskim pašalucima, padaju Mehmed-paša Rotul i Jašar-paša prištinski, progonitelj Srba[14].
- Deo muslimana se vraća u istočno Podrinje, u okolinu Soko Grada[15].
- 1835-38 - Kuga se širi Osmanskim carstvom.
- Sultan preuzeo direktnu kontrolu nad Tripolitanijom.
- Osnovan Egipatski muzej u Kairu.
- 1835-36 - Jedini put u istoriji da Nacionalni dug SAD iznosi nula.
- U Francuskoj osnovana novinska agencija Havas, danas Agence France-Presse.
- Knjige:
- Prvi tom de Tocquevillove "Demokratije u Americi".
- Objavljen tekst kazališnog komada "Dantonova smrt".
- Prvo izdanje Gogoljevog "Taras Buljbe".
- Novo izdanje Indeksa zabranjenih knjiga: skinut Kopernikov De revolutionibus orbium coelestium.
- Prvo izdanje finskog epa Kalevala.
Rođenja
uredi- 17. 1. - Đura Horvatović, srpski general († 1895)
- 13. 2. - Mirza Ghulam Ahmad, osnivač pokreta Ahmedija († 1908)
- 24. 2. - Šimun Milinović, barski nadbiskup († 1910)
- 12. 3. - Simon Newcomb, astronom i matematičar († 1909)
- 14. 3. - Giovanni Schiaparelli, astronom († 1910)
- 9. 4. - Leopold II, kralj Belgijanaca († 1909)
- 2. 6. - Giuseppe Melchiorre Sarto, papa Pio X. († 1914)
- 10. 6. - Ferdinand IV, veliki vojvoda Toskane († 1908)
- 27. 7. - Giosuè Carducci, italijanski pjesnik, nobelovac († 1907)
- 2. 8. - Elisha Gray, pronalazač, biznismen († 1901)
- 9. 10. - Camille Saint-Saëns, francuski kompozitor († 1921)
- 27. 10. - Pero Budmani, jezikoslovac i leksikograf († 1914)
- 31. 10. - Adolf von Baeyer, njemački hemičar, nobelovac († 1917)
- 9. 11. - Davorin Jenko, kompozitor († 1914)
- 25. 11. - Andrew Carnegie, škotsko-američki industrijalac i filantrop († 1919)
- 26. 11. - Kleopatra Karađorđević, kćerka kneza Aleksandra († 1855)
- 29. 11. - Cixi, kineska udova carica († 1908)
- 30. 11. - Mark Twain (Samuel Langhorne Clemens), američki književnik († 1910)
- Aleksandar Bugarski, arhitekta († 1891)
- Leontije Radulović, mitropolit hercegovačko-zahumski († 1888)
Smrti
uredi- 15. 1. - Thérésa Tallien, princeza Chimay, plemkinja, figura Francuske revolucije (* 1773)
- 2. 3. - Franjo I., car Austrije, ugarsko-hrvatski kralj (* 1768)
- 8. 4. - Wilhelm von Humboldt, filozof, lingvista (* 1767)
- 6. 7. - John Marshall, vrhovni sudija SAD (* 1755)
- 28. 7. - Édouard Mortier, maršal Francuske (* 1768)
- 23. 9. - Vincenzo Bellini, kompozitor (* 1801)
- 22. 10. - Ustim Karmaljuk, ukrajinski hajduk (* 1787)
Reference
uredi- ↑ 1,0 1,1 Istorija s. n. V-2, 287
- ↑ Ograničena monarhija – na papiru, vreme.rs, 31. januar 2002.
- ↑ Ćorović, Vladimir Krize u Srbiji, rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. V-1, 140
- ↑ Istorija s. n. V-1, 130
- ↑ Istorija s. n. V-2, 286
- ↑ Aleksić-Petrović, Jelena (11. jun 2007. god.). Žabljak Crnojevića – Gordost utvrđenog grada, plavazvijezda.com
- ↑ Karadžić, Vuk Stefanović (1837). Crna Gora i Crnogorci. rastko.rs
- ↑ Njegoš. Ogledalo srpsko I, rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. V-1, 155
- ↑ "Politika", 3. avg. 1939
- ↑ Istorija s. n. V-1, 240
- ↑ Istorija s. n. V-1, 238
- ↑ Istorija s. n. V-1, 237
- ↑ Vasiljević, Milivoje. 9. Исељавање муслимана из Соколске нахије (1830-1834. године), rastko.rs
- Istorija srpskog naroda, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa 1804-1878, Beograd 1981
- Peta knjiga prvi tom (V-1)
- Peta knjiga drugi tom (V-2)