1694
godina
- Ovo je članak o godini 1694.
Godina 1691 (MDCXCIV) bila je redovna godina koja počinje u petak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u ponedjeljak po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 16. vijek – 17. vijek – 18. vijek |
| Decenija: | 1660-e 1670-e 1680-e – 1690-e – 1700-e 1710-e 1720-e |
| Godine: | 1691 1692 1693 – 1694 – 1695 1696 1697 |
| Gregorijanski | 1694. (MDCXCIV) |
| Ab urbe condita | 2447. |
| Islamski | 1105–1106. |
| Iranski | 1072–1073. |
| Hebrejski | 5454–5455. |
| Bizantski | 7202–7203. |
| Koptski | 1410–1411. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1749–1750. |
| • Shaka Samvat | 1616–1617. |
| • Kali Yuga | 4795–4796. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4330–4331. |
| • 60 godina | Yang Drvo Pas (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11694. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
urediJanuar/Siječanj – Mart/Ožujak
uredi- januar, početkom - Sabor u Baji: skupština Srba oficira održana u Baji, protivno volji generala Štaremberga[1]: traži se odvojeno zemljište, Mala Vlaška između Save i Drave[2]; car prihvata ali nije realizovano[3][4].
- 6. 2. - U Brazilu uništena zajednica odbeglih robova Quilombo dos Palmares.
- 25. 2. - Silvestro Valier je novi mletački dužd (do 1700; u "Gorskom vijencu" je pomenut kao domaćin vojvode Draška).
- 1. 3. - HMS Sussex i još 12 brodova sa blagom potonulo kod Gibraltara, 1.200 mrtvih.
- mart - Ali-paša napao Titel, odbranio ga Prodan Šteta, koji će za to od cara dobiti zlatan lanac sa medaljom[3]. Turci napadali i Bečej[5].
- 31. 3. - Potvrdna diploma cara Leopolda I.: Petronije Petar Ljubibratić nasledio Longina Rajića kao unijatski episkop u Sremu[6].
April/Travanj – Jun/Lipanj
uredi- 27. 4. - Osnovana Banka Engleske radi finansiranja rata protiv Francuske - kredit od 1,2 miliona funti je prvi državni dug.
- maj, početkom - Tajno uputstvo Dvorskog ratnog saveta da se radi na umanjenju ugleda patrijarha Arsenija III i podvojvode Jovana Monasterlije[4].
- 11. 5. - Dekret nakon pregovora cara i patrijarha u Beču: Srbi iz Sent Andreje da se presele u južnu Bačku nakon žetve (nije ostvareno)[7].
- 27. 5. - Bitka kod Torroelle: uspešan početak francuske invazije španske Katalonije, gen. Anne-Jules de Noailles tokom leta opsedao Barselonu, morao odustati zbog dolaska engleske flote.
- 11. 6. - Veliki turski rat: Bitka kod Hodówa je poljsko-litvanska pobeda nad Krimskim Tatarima koji su upali u Poljsku.
- 18. 6. - Morejski rat: Mlečani tokom operacije oko Neretve osvojili Čitluk. Mletačka republika sa hajducima preduzima ofanzivu ovog leta, u očekivanju pregovora: osvojena Gabela, kao i privremeno Trebinje i Popovo polje[8][9]. Razoren manastir Tvrdoš, episkop Savatije Ljubibratić sa kaluđerima pobegao u Savinu.
- 28. 6. - Patrijarh Arsenije III podnosi caru molbu za potvrdu sedam episkopa u reorganizovanim episkopijama - odobreno sledećeg marta, uprkos protivljenju kardinala Kolonića[4].
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
uredi
- 1. 7. - Osnovano Sveučilište u Halleu (danas Sveučilište Martin Luther Halle-Wittenberg).
- 2. 7. - Nestao (verovatno ubijen) Philip Christoph von Königsmarck, osumnjičen da je ljubavnik hanoverske kneginje Sophie Dorotheje.
- 22 - 23. 7. - Rat Velike alijanse: anglo-holandsko bombardovanje Dieppea.
- 29. 7. - Sultan Husein postaje safavidski šah Persije (do 1722).
- 15. 9. - Pečujski magistrat ponavlja odluku o proterivanju Srba ako ne prihvate uniju[10].
- 18. 9. - Mlečani zauzeli ostrvo Hios, ostaju samo do februara[11].
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
uredi
- 23. 10. - Počinje 33-godišnja marokanska opsada španske Ceute.
- 11. 11. - Hrvatski sabor imenovao Pavla Rittera Vitezovića upraviteljem tiskare u Zagrebu.
- 27. 11. - U Herceg Novom posvećen crnogorski mitropolit Sava Očinić[12].
- 3. 12. - Engleski parlament odredio da se generalni izbori moraju održavati na svake tri godine - sledećih dvadesetak godina označeni skoro stalnom predizbornom groznicom i strančarenjem (Rage of Party).
- 11. 12. - Francesco Farnese je novi vojvoda Parme i Piacenze (do 1727).
- 28. 12. - Engleska kraljica Mary II umire od boginja, William III nastavlja sam; naslednica mu je svastika Ana.
Kroz godinu
uredi- Srbi osnovali naselje preko puta Petrovaradina: Srpski Grad (Ratzen Stadt) ili Petrovaradinski Šanac - današnji Novi Sad.
- Prema tvrdnji kardinala Kolonića iz 1706, Srbi "pobili austrijsku konjicu" blizu Kapele (Srbi u Lici i Krbavi "osobito neposlušni")[13].
- Turci pokušali povratiti Veliki Varadin.
- Prvo izdanje Dictionnaire de l'Académie française.
- Velika glad 1693-94 ubija 1,7 miliona Francuza[14]
- Atlantska trgovina robljem: brod Hannibal povezao 692 roba iz Afrike, 320 umrlo ili bačeno u more.
- U Bukureštu osnovana Kneževska akademija Svetog Save u istoimenom manastiru - prethodnica današnjeg Univerziteta u Bukureštu.
- Završena Palača Potala.
- Umro Sourigna Vongsa, kralj Lan Xanga (Laos i okolina) - kraj zlatnog doba, dolazi do spora oko nasledstva i podele zemlje.
Rođenja
uredi- februar - Petar Nakić, graditelj orgulja († 1769)
- 4. 6. - François Quesnay, ekonomista-fiziokrata († 1774)
- 26. 6. - Georg Brandt, švedski kemičar i mineralog te otkrivač kobalta († 1768)
- 21. 11. - Voltaire, francuski književnik, povjesničar i filozof († 1778)
Smrti
uredi- 6. 1. - Francesco Morosini, mletački dužd (* 1619)
- 4. 2. - Natalija Nariškina, majka Petra Velikog (* 1651)
- 19. 2. - Jerzy Franciszek Kulczycki, ratnik, kafedžija (* 1640)
- 29. 7. - Sulejman I, persijski šah (* 1647)
- 8. 8. - Antoine Arnauld le Grand, teolog, filozof, matematičar (* 1612)
- 7. 9. - Andrija Zmajević, barski nadbiskup (* 1624)
- 24. 11. - Matsuo Basho, japanski pesnik (* 1644)
- 29. 11. - Marcello Malpighi, anatom (* 1628)
- 11. 12. - Ranuccio II Farnese, vojvoda Parme i Pjačence (* 1630)
- 28. 12. - Mary II, kraljica Engleske (* 1662)
- ? - Muhamed Muhtesim Šabanović, šerijatski pravnik[15]
Reference
uredi- ↑ Istorija s. n. III-1, 506-7
- ↑ Ćorović, Vladimir. Srbi u Ugarskoj. rastko.rs
- ↑ 3,0 3,1 Cerović, Ljubivoje. Srbi u Slovačkoj. rastko.rs
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Veselinović, Rajko L. Од Велике сеобе до смрти патријарха Арсенија III Чарнојевића (1706). rastko.rs
- ↑ Historija n. J., 1124
- ↑ Istorija s. n. III-1, 525
- ↑ Istorija s. n. III-1, 561
- ↑ Istorija s. n. III-1, 557
- ↑ Historija n. J., 826
- ↑ Istorija s. n. III-1, 560
- ↑ Kenneth Meyer Setton (1991). Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society. str. 395. ISBN 978-0-87169-192-7.
- ↑ Stamatović, mr Aleksandar. Zetska episkopija i Crnogorska mitropolija do Petrovićkog perioda. rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 47
- ↑ 1693-1694 : Les années de misère Arhivirano 2014-07-07 na Wayback Machine-u. alertes-meteo.com
- ↑ Historija n. J., 609
- Literatura
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5 (III-1)
- Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-I)