1659

Ovo je članak o godini 1659.

Godina 1659 (MDCLIX) bila je redovna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u subotu po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	16. vijek – 17. vijek – 18. vijek
Decenija:	1620-e  1630-e  1640-e  – 1650-e –  1660-e  1670-e  1680-e
Godine:	1656 1657 1658 – 1659 – 1660 1661 1662

1659. po kalendarima

Gregorijanski	1659. (MDCLIX)
Ab urbe condita	2412.
Islamski	1069–1070.
Iranski	1037–1038.
Hebrejski	5419–5420.
Bizantski	7167–7168.
Koptski	1375–1376.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1714–1715.
• Shaka Samvat	1581–1582.
• Kali Yuga	4760–4761.
Kineski
• Kontinualno	4295–4296.
• 60 godina	Yin Zemlja Svinja (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11659.
Podrobnije: Kalendarska era

1659 na Wikimedijinoj ostavi

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

• januar - Knezovi iz Crne Gore i stare Hercegovine dolaze do Kotora, ali bez sporazuma sa Mlečanima; u gradu se nalazi oko 8.000 izbeglica iz Hercegovine.
• 14. 1. - Rat portugalske restauracije: Bitka kod Linhas de Elvasa je ubedljiva portugalska pobeda.
• februar, početkom - Kandijski rat u Dalmaciji: zadarski i šibenski serdari zajednički upadaju preko Cetine na tursku teritoriju, ginu Janko Mitrović i Ilija Miljković (umiru 28. 2. odn. 1. 3.). Janka će naslediti sin Stojan Janković.
• 11. 2. - Dansko-švedski rat (1658-60): Danci odbili švedski napad na Kopenhagen.
• 16. 2. - Veliki vezir Mehmed-paša Ćuprilić ubio u Alepu pobunjenog dijarbakirskog namesnika Abaza Hasan-pašu.
• februar - U Beču potvrđeni Srpski (vlaški) statuti, Srbi krajišnici dobili diplomu o tome u maju, nakon čega se smirila njihova pobuna u Slavoniji.
• mart, početkom - Zadarski morlaci uništili odred ličkih Turaka u bukovičkom klancu.
• mart - Kandijski rat u Egeju: Mlečani zauzeli Kalamatu na jugu Peloponeza, kasnije Toroni na Halkidiku i Češme na anadolskoj obali.
• mart - Nakon brojnih žalbi stanovništva i Dubrovčana smenjen bosanski namesnik Sejdi Ahmed-paša - poslat u Budim, a u Bosnu dolazi Melek Ahmed-paša.

April/Travanj – Jun/Lipanj

• 20. 4. - Kaptol i sisački pobunjenici sklopili sporazum (isti kao i 1656.), prethodno je silom ugušena pobuna Posavaca.
• 21. 5. - Haški koncert: Engleska, Francuska i Holandija se zalažu za mir između Švedske i Danske-Norveške i slobodnu plovidbu do Baltika.
• 4. 6. - Richard Cromwell daje ostavku kao lord protektor Commonwealtha - sledećih godinu dana figurira Državni savet.
• 29. 6. - Rusko-poljski rat (1654-67): Konotopska bitka je pobeda Ukrajinaca, Poljaka-Litvanaca i Tatara nad Rusima.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

• jul - Patrijarh srpski Gavrilo I Rajić pogubljen u Bursi.
• jul - U napadu na Popovo učestvuje 600 hajduka, kod Stona ih čeka 39 brodova iz Sućuraja na Hvaru.
• leto - Bosanski Turci (Jusuf-beg Filipović) napadaju šibensku teritoriju, odbili ih kliški morlaci. Kasnije, morlaci porazili Turke na Neretvi i na splitskoj teritoriji i opet kod Šibenika (poginuo sin ličkog sandžakbega).
• septembar - Počinje prvi od dva Esopuska rata između Indijanaca Esopus i Holanđana u Severnoj Americi.
• 22. 9. - Mlečani i Francuzi zauzeli Karistos na Eubeji i uništili fortifikacije.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

• oktobar - Morlaci upali u Knin i oterali svu tursku stoku sa pazara.
• oktobar - Spor generala Johna Lamberta i engleskog Krnjeg parlamenta - vojska imenuje Komitet sigurnosti.
• 16. 10. - Domenico II Contarini je novi mletački dužd (do 1675).
• 27. 10. - Jurij Hmeljnicki izabran za hetmana ukrajinskih kozaka; pod ruskim pritiskom zaključeni Perejaslavski članci kojima je znatno ograničena kozačka autonomija.
• 7. 11. - Pirinejskim mirom okončan Franko-španski rat (1635-59): Francuska dobija grofoviju Roussillon i delove Luksemburga i Flandrije a odriče se grofovije Barcelone. Luj XIV će se oženiti španskom princezom. Pirineji utvrđeni kao granica dve zemlje a špansko "Zlatno doba" u političkom smislu se smatra okončanim.
• 25. 11. - Holandske snage admirala de Ruytera oslobađaju danski grad Nyborg od Šveđana.
• 11. 12. - Kurlandska kolonizacija u Americi: Nova Kurlandija tj. Tobago zvanično prepuštena Holanđanima (poništeno sledeće godine).

Kroz godinu

• Visarion II Kolinović novi crnogorski vladika nakon Mardarija Kornećanina.
• Petar Zrinski pobjedio Turke kod Senja.
• Juraj Križanić stigao u Moskvu.
• George Ghica postaje knez Vlaške.
• Sveta Helena postaje engleska kolonija.
• Janičarski aga preuzeo kontrolu nad Osmanskim Alžirom (do 1671).
• Izbio prvi Holandsko-hotentotski rat.

Rođenja

• 18. 7. - Hyacinthe Rigaud, slikar († 1743)
• 1. 8. - Sebastiano Ricci, slikar († 1734)
• sept. - Henry Purcell, kompozitor († 1695)
• 22. 10. - Georg Ernst Stahl, hemičar i filozof († 1734)
• 19. 11. - Stjepan II. Cupilli, splitski nadbiskup († 1719)

Smrti

• februar - Janko Mitrović, uskočki vođa
• februar - Ilija Smiljanić, uskočki vođa
• 10. 10. - Abel Tasman, pomorac i istraživač (* 1603)
• jul - Patrijarh srpski Gavrilo I Rajić (* 1595)
• 30. 9. - Giovanni Pesaro, mletački dužd (* 1589)

Reference

Literatura

• Stanford J. Shaw. History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 1, Empire of the Gazis: The Rise and Decline of the Ottoman Empire 1280-1808. Cambridge University Press; 29 October 1976. ISBN 978-0-521-29163-7.
• Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7.
• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
• Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5