Тэллэйдэр

Тэллэйдэр
Билим классификацията
Саарыстыба: Тэллэйдэр
Латыынныы аата
Fungi

Тэллэйдэр

Тэллэйдэр (лат. Fungi эбэтэр Mycetalia) диэн эукариот организмнар хоруоллуктара.

Барыта 100 тыһыынча кэриҥэ көрүҥ киирэр, сорох дааннайдарынан балтараа мөлүйүөнтэн тахса көрүҥ.

Тэллэйдэр органиканнан аһылыктаналлар, ол аата үүнээйилэр уонна харамайдар сэймэктэринэн эбэтэр ардыгар тыыннаах сааныктарынан (килиэккэлэринэн). Тэллэй этэ-сиинэ сип-синньигэс гиф диэн ааттанар саптартан турар. Грибница (тэллэй сир аннынан тарҕанар силиһэ) эмиэ гифтартан турар. Гифтар туох баар иэннэринэн иҥэмтэлээх эттиктэри иҥэринэллэр. Аһыыр ньымаларынан тэллэйдэр харамайдартан да, үүнээйилэртэн да атыннар.

Тэллэйдэр хоруоллуктара икки хоруоллук үөдүҥүттэн турар: Слизевиктар (Миксомицеталар) уонна Дьиҥнээх тэллэйдэр. Дьиҥнээх тэллэйдэр Алын уонна Үрдүкү тэллэйдэргэ арахсаллар.

Тэллэйдэр аныгы систематикалара

Арассыыйа микологтара үксүлэрэ тутуһар классификациялара маннык.

Хоруоллук аҕыс салааҕа арахсар:

• Миксомицеталар
• Плазмодиофоромицеталар
• Оомицеталар
• Хитридиемициеталар
• Зигомциеталар
• Аскомицеталар
• Базидиомицеталар — сиэнэр тэллэйдэр манна киирэллэр.
• Дейтеромицеталар

Аһыыр туһайыы

Сиэнэр тэллэй

Холобур, сырощкалар, үрүҥ, түөстэр уо. д. А, убаҕас кэнниттэн аһылыкка туттуллар. Тэллэй аһылыгар тыа хаһаайыстыбатын култууратын курдук үүннэрэллэр эбэтэр айылҕа үүнэр сирдэригэр хомуйаллар. Тэллэйдэри мунньуу, эбэтэр» тэллэй бултааһын " элбэх дойдуга тарҕаммыт булт, көхтөөх сынньалаҥ эбэтэр хобби буолар.

Астыыр- таҥастыыр промышленноска араас микроскопическай тэллэйдэр туттуллаллар: арыгы, арыгы, арыгы, пиибэ, кымыс, кефир, ону таһынан килиэби астааһыҥҥа улахан суолталаах. Түүнүк культуралар иллэрээ сылтан сыру (рокфор, камамбер), ону сэргэ сорох арыгыны (херес) оҥорорго туттуллаллар.

Тэллэйдэргэ киитэрэй ис хоһооно улахан буолан, иҥэмтэлээх сыаннастара кыра уонна организмынан хааччыллаллара уустук. Ол гынан баран, ас-үөл сыаната итиччэ үрдүк амтаннаах уонна амтаннаах хаачыстыбалаахтар, онон припавкаҕа, заправкаҕа, тууһаммыт, туустаах, маринованнай тэллэйдэр, онтон да атын бороһуок курдук тэллэйдэр туттуллаллар.

Дьааттаах тэллэй

Холобур, үгүс мухомордар, үгэс курдук, аһыыр- таҥастыыр сыалтан туттуллубаттар, ол эрээри сорох дьон анал көрүүнү (үксүн хас да төгүл таһаарыыны) туһаналлар. Ол гынан баран, итинник тупсарыы мэлдьи баҕалаах түмүгү аҕалбат, туох баар доза, характерын кээмэйиттэн, киһи маассатыттан уонна кини тус санаатын, сааһыттан (уопсайынан, улахан дьоҥҥо ордук кутталлаах) тутулуктаах.