कर्शयन्तः शरीरस्थं...

गीतोपदेशः

कर्शयन्तः शरीरस्थं भूतग्राममचेतसः ।

मां चैवान्तःशरीरस्थं तान्विद्ध्यासुरनिश्चयान् ॥ ६ ॥

अयं भगवद्गीतायाः सप्तदशोध्यायस्य श्रद्धात्रयविभागयोगस्य षष्ठः(६) श्लोकः ।

पदच्छेदः

कर्शयन्तः शरीरस्थं भूतग्रामम् अचेतसः मां च एव अन्तः शरीरस्थं तान् विद्धि आसुरनिश्चयान् ॥

अन्वयः

दम्भाहारसंयुक्ताः कामरागबलान्विताः अचेतसः शरीरस्थं भूतग्रामम् अन्तःशरीरस्थं मां च एव कर्शयन्तः ये जनाः अशास्त्रविहितं घोरं तपः तप्यन्ते तान् आसुरनिश्चयान् विद्धि ।

पदार्थः

दम्भाहारसंयुक्ताः = दम्भाभिमानसहिताः

कामरागबलान्विताः = इच्छानुरागाग्रहयुक्ताः

अशास्त्रविहितम् = अशास्त्रप्रतिपादितम्

तप्यन्ते = कुर्वन्ति

अचेतसः = अविवेकिनः

शरीरस्थम् = देहस्थितम्

भूतग्रामम् = इन्द्रियसमुदायम्

अन्तःशरीरस्थम् = साक्षिभूतम्

कर्शयन्तः = कृशीकुर्वन्तः

आसुरनिश्चयान् = क्रूरनिर्णयान् ।

तात्पर्यम्

येषु पुनः धार्मिकतया आत्मनः ख्यापनम्, अहारः, विषयाभिलाषः, विषयाभिनिवेशः, आग्रहः इत्यादयः गुणाः सन्ति ते अविवेकिनः स्वशरीरे वर्तमानं पृथिव्यादिभूतसमूहं मां च कृशीकुर्वन्तः अशास्त्रीयं घोरं तपः कुर्वन्ति । तादृशाः उग्रकर्माणः इति ज्ञातव्यम् ।

सम्बद्धसम्पर्कतन्तुः

• भगवद्गीता (मूलश्लोकाः)
• भगवद्गीता