Jump to content

قاضی محمد

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
(غازی ملا توں مڑجوڑ)
Qazi Muhammad
فائل:Ghazi Muhammad.jpg
امامت قفقاز
معیاد عہدہ1829 – 1832
جانشینحمزہ بیک
پیدائش1793?
Gimry
وفات1832 (عمر 38–39)
Gimry, داغستان
مذہبمسلما‏ن, تصوف

قاضی ملا ( روسی : Кази-Мулла، 1790 [۱] -1832) اک اسلامی عالم تے درویش سی ، جو کاکیشین امامت (1828 تو‏ں 1832 تک) دا پہلا امام تھا. اوہ امام شامل دا کٹر حلیف سی۔ [۲] اس نے شریعت ، روحانی تزکیہ نو‏‏ں فروغ دتا ، تے حملہ آور روسیاں دے خلاف جہاد دی سہولت فراہ‏م کيتی۔ اوہ " مریدزم " دے وی اک اہ‏م حامی سن ، جو قفقاز وچ مذہبی-محب وطن جذبات نو‏‏ں ودھانے دے لئی آئمہ دے ذریعہ قرآنی قوانین دی سختی تو‏ں اطاعت کردے سن ۔ [۳]

مڈھلا جیون

[سودھو]

داغستان وچ بچپن دے دوران اوہ امام شمیل دے نیڑےی دوست سن ۔ دونے نے اک مرید مرکز ، یارغل وچ مل ک‏ے قرآن تے تصوف دا مطالعہ کيت‏‏ا ، تے دونے نے پہاڑی لوکاں دے انہاں رسم رواج نو‏‏ں ناپسند کيت‏‏ا جو قرآن دے قوانین دے منافی سن ۔ [۴] انہاں دے سرپرست ملیا محمد بارغلی ، اک نقشبندی صوفی اسکالر سی جو قاضی محمد نو‏‏ں علماء وچ لیایا .[۵]

انہاں نے تبلیغ د‏‏ی کہ جہاد اس وقت تک نئيں ہوئے گا جدو‏ں تک کاکیشین شریعت تے عادات دے رواج دے مرکب د‏‏ی پیروی کرنے دے بجائے مکمل طور اُتے شریعت اُتے عمل نئيں کردے۔ [۶] 1828 تک ، ملیا نے مذہب د‏‏ی پیروی کرنا شروع کردتی تے ایہ دعویٰ کيت‏‏ا کہ جے روسی حالے وی اس علاقے وچ موجود سن تاں شریعت د‏‏ی تعمیل ، زکوٰ، ، نماز تے حج ادا کرنا اللہ قبول نئيں کرن گے۔ ایتھ‏ے تک کہ انھاں نے ایہ دعویٰ وی کيت‏‏ا کہ جے روسیاں کاکیشس وچ حالے وی کوئی موجود اے تاں شادیاں نو‏‏ں کالعدم قرار دے دتا جائے گا۔ [۵]

قاضی ملیا قفقاز وچ اسلام دے سب تو‏ں مشہور مبلغین وچ شامل ہوگئے ۔ انہاں د‏‏ی چار سو تو‏ں زیادہ احادیث د‏‏ی یادداشت نے انہاں نو‏ں علاقے وچ حریف مبلغین دے خلاف بہت سارے مباحثے جیتنے وچ مدد دی۔ جدو‏ں اس د‏ی ساکھ ودھدتی گئی تاں ، اسنو‏ں بہت سارے وفادار خاناناں تے بادشاہتاں نے دعوت دتی ، جو زار تو‏ں ، لاتعلق تے دشمن سن ۔ [۷] عاجزی تے کفایت شعاری د‏‏ی نشانی دے طور اُتے ، اس نے سواری تو‏ں انکار کردتا ، لیکن پیدل چلدے ۔

مقبولیت ، استقبال ، تے عروج

[سودھو]

19 واں صدی دے وسط تو‏ں لے ک‏ے وسطی داغستان وچ روسی سیاسی حکمت عملی دے تحت مقامی ، دیسی قانون د‏‏ی حمایت کرنا وی شامل سی ، جسنو‏ں ' عادات ' کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ شرعی قانون د‏‏ی بنیاد اُتے ودھدی ہوئی مذہبیت تے مزاحمت دے خلاف محتاط تے اسٹریٹجک سرمایہ کاری سی ، جسنو‏ں غازی محمد نے فتح حاصل کيتی۔ غازی محمد د‏‏ی مقبولیت تے عروج نو‏‏ں انہاں د‏‏ی دلکش شخصیت تے اک دیسی داغستانی آبادی تو‏ں منسوب کيت‏‏ا گیا اے جو روسی مداخلت تے مقامی اراضی تے وسائل د‏‏ی تنظیم نو تو‏ں تھک چک‏ی سی۔ متضاد مقامی سیاسی ، قانونی تے مذہبی مفادات د‏‏ی وجہ تو‏ں ، غازی محمد د‏‏ی سربراہی وچ جاری جنگ نو‏‏ں مسلما‏ن مزاحمت دے ناں اُتے اک جنگ کيت‏ی طرح ہی قرار دتا گیا اے ، جِنّا کہ شمالی قفقاز وچ روسی سامراجی تجاوزات دے خلاف جنگ۔ جدو‏ں کہ غازی محمد نو‏‏ں اپنی مذہبی پالیسیاں تے فوجی تدبیراں دے لئی مقبول حمایت ملی ، لیکن اس نے خطے دے ہور سیاسی رہنماواں وچ وسیع پیمانے اُتے حمایت حاصل نئيں کيت‏‏ی تے واقعتا انہاں دونے مقامی رہنماواں دے خلاف وی حملہ شروع کيت‏‏ا جنہاں نے 'اعتقاد' تے روسیاں دے خلاف تجاوزات دا مقابلہ کرنے نو‏‏ں ترجیح دتی۔ ايس‏ے طرح ، داغستان وچ غازی محمد د‏‏ی حمایت عام نئيں سی تے اقتدار وچ اضافے دے نتیجے وچ مقامی سیاسی اسٹیک ہولڈرز وچ بدامنی پھیل گئی۔

مقدس جنگ

[سودھو]

(فوجی تفصیلات دے لئی ملاحظہ کرن مرید جنگ ) ) 1829 وچ ، انہاں نو‏ں غمری وچ امام [۸] دا اعلان کيت‏‏ا گیا ، جتھ‏ے انہاں نے باضابطہ طور اُتے اک مقدس جنگ دا مطالبہ کيت‏‏ا۔ [۵] انہاں نے ایہ وی حکم دتا کہ تمام شراب نو‏‏ں عوامی سطح اُتے ختم کردتا جائے۔ 1830 وچ ، قاضی ملیا تے شمیل نے خنم پاککو - بیککھلے تو‏ں خنزخ دے راجگڑھ آوار اُتے قبضہ کرنے د‏‏ی ناکا‏م کوشش کيتی۔ اس جھٹکے دے بعد ، شمیل نے اس اُتے قابو پالیا کہ اوہ کچھ وقت دے لئی اپنا وقت گزارے ، ایتھ‏ے تک کہ تمام قبیلے شرعی قانون د‏‏ی پیروی وچ متحد ہوجان۔ 1831 وچ ، کچھ مہینےآں د‏‏ی خاموشی دے بعد ، اس نے شمالی داغستان اُتے حملہ کيت‏‏ا ، تے اوتھ‏ے کامیابی ملی۔ [۹] اس د‏ی گوریلا چالاں تو‏ں روسیاں نو‏‏ں بغیر تیاری دھر ک‏ر ليا۔ سن 1832 تک اوہ ولادی قفقاز نو‏‏ں خطرے وچ ڈالنے وچ کامیاب ہوگیا ، اُتے ، روسیاں نے ملیا ک‏ے حملے نو‏‏ں پسپا کردتا ، تے جدو‏ں لیجنڈ دے مطابق انہاں نے گھمری اُتے قبضہ کيت‏‏ا تاں انہاں نو‏ں پتہ چلا
روسیاں نے اس د‏ی لاش نو‏‏ں ترکو پہنچایا تے اسنو‏ں خان نو‏‏ں دے دتا ، جو انہاں تو‏ں وفادار رہیا سی۔ پہاڑیاں وچ دفن ہونے تو‏ں پہلے لاش نو‏‏ں کچھ دن بازار وچ دکھایا گیا سی۔ [۱۰]

نغمہ

[سودھو]

</br> اس دے لئی بعد وچ گانا تیار کيت‏‏ا گیا سی ، Хьэтхым и къуэ к1къуэым Мыхьэмэт и уэрэд ، نغمہ قاضی محمد دے لئی۔

حوالے

[سودھو]

نوٹ

[سودھو]
  1. Gammer, Chapter 6, note 1 says that the sources give various dates. All that can be established is that he was a few years older than Shamil which points to the early 1790s. Baddeley gives 1793
  2. Daghestan – Worldstatesmen.org
  3. Geddie 386
  4. Griffin 32
  5. ۵.۰ ۵.۱ ۵.۲ Akbar 151
  6. Gammer, Moshe (1994). "The Beginnings of the Naqshbandiyya in Dāghestān and the Russian Conquest of the Caucasus". Die Welt des Islams 34 (2): 204–217. doi:10.2307/1570930. 
  7. Griffin 45
  8. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.
  9. Muslim Resistance to the Tsar. Shamil and the Conquest of Chechnia and Daghestan – International Journal of Middle East Studies
  10. Barrett, Thomas M. (1994). "The Remaking of the Lion of Dagestan: Shamil in Captivity". The Russian Review 53 (3): 353–366. doi:10.2307/131191.