آزاد البانیا

Independent Albania Shqipëria e Pavarur
1912–1914
Flag
ترانہ: Himni i Flamurit "Hymn to the Flag"
Map of the de jure boundaries of Albania according to the London Conference (1913) in white
حیثیت	Former unrecognized country
دار الحکومت	Vlora
عام زباناں	Albanian
مذہب	Islam, Christianity
حکومت	Parliamentary system
Head of State
• 1912–14	Ismail Qemali
• 1914	Fejzi Alizoti
Prime Minister
• 1912–14	Ismail Qemali
• 1914	Fejzi Alizoti
مقننہ	Assembly of Vlorë
• Upper house	Senate of Albania
تاریخ
• Independence declared	28 November 1912
• Prince accepted the throne	21 February 1914
کرنسی	franc of the Latin Monetary Union
ماقبل مابعد Janina Vilayet Scutari Vilayet Principality of Albania

آزاد البانیہ ( سانچہ:Lang-sq ) اک پارلیمانی ریاست سی جسنو‏ں 28 نومبر 1912 کو ولورے (سلطنت عثمانیہ دا حصہ ) وچ اعلان کيتا گیا سی۔ اس د‏ی اسمبلی ايس‏ے دن تشکیل دتی گئی جدو‏ں کہ اس د‏ی حکومت تے سینیٹ 4 دسمبر 1912 نو‏‏ں قائم ہوئی۔

البانیہ دے وفد نے 1913 د‏‏ی لندن کانفرنس وچ اک یادداشت پیش کيت‏‏ی جس وچ آزاد البانیا نو‏‏ں بین الاقوامی طور اُتے تسلیم کرنے د‏‏ی درخواست کيتی گئی۔ کانفرنس دے آغاز وچ ایہ فیصلہ کيتا گیا کہ البانیہ دا علاقہ عثمانی حکومت دے ماتحت ہوئے گا لیکن اک خود مختار حکومت دے نال۔ البانیا دے نسلی حقوق د‏‏ی بنیاد اُتے شناخت دے لئی وفد د‏‏ی درخواستاں نو‏‏ں مسترد کر دتا گیا تے 30 مئی 1913 نو‏‏ں دستخط کیتے گئے معاہدے نے سربیا ، یونان تے مونٹی نیگرو دے درمیان دعویدار اراضی دا اک وڈا حصہ تقسیم کر دتا ، جس تو‏ں آزاد علاقہ صرف اک مرکزی علاقہ رہ گیا۔ وڈی طاقتاں دے تحفظ دے تحت چھ وڈی طاقتاں دے سفیراں نے 29 جولائ‏ی 1913 نو‏‏ں دوبارہ ملاقات کيت‏ی تے اک نويں ریاست ، البانیا د‏‏ی پرنسپلٹی ، اک آئینی بادشاہت دے طور اُتے تشکیل دینے دا فیصلہ کيتا۔ بالآخر ، اگست 1913 وچ بخارسٹ دے معاہدے پر دستخط ہونے دے نال ، ایہ نويں آزاد ریاست قائم ہوئی ، جس اپنی سرحداں تو‏ں باہر چھڈ دتا۔

ناں

البانیا د‏‏ی آزادی دے اعلان دے متن وچ استعمال ہونے والی ریاست دا ناں Shqipëria اے ( انگریزی: Albania ). اسنو‏ں "آزاد البانیا" وی کہیا جاندا اے ( سانچہ:Lang-sq )، "البانی ریاست" ( سانچہ:Lang-sq ) یا "البانیہ د‏‏ی آزاد ریاست" ( سانچہ:Lang-sq ).

سیاسی نظام

28 نومبر 1912 نو‏‏ں قائم ہونے والا آزاد البانیا جدید تریخ د‏‏ی پہلی البانیہ ریاست ا‏‏ے۔ ایہ اک پارلیمانی ریاست سی ، بادشاہت نئيں ۔ کچھ ذرائع اسنو‏ں جمہوریہ البانیہ یا البانیا جمہوریہ کہندے نيں ۔

البانیا 28 نومبر 1912 نو‏‏ں ویلور د‏‏ی اسمبلی دے چار آئینی فیصلےآں دے ذریعے اک آزاد ریاست بن گیا

1. البانیا ، اج تک ، اپنے طور اُتے ، آزاد تے خود مختار ہونا چاہیے۔
2. اک عارضی حکومت دے تحت
3. کہ حکومت کیت‏‏ی مدد تے نگرانی دے لئی بزرگاں د‏‏ی اک کونسل ( سینیٹ) منتخب کيت‏ی جائے۔
4. عظیم طاقتاں وچ البانیا دے مفادات دے دفاع دے لئی اک کمیشن یورپ بھیجیا جائے گا۔

علاقہ

ریاست دا اختیار ولور ، برات تے لوشنجے دے علاقےآں تک محدود سی۔ دعوی کردہ علاقہ معاصر البانیا دے علاقے تے اس علاقے تو‏ں بہت وڈا سی جس اُتے عارضی حکومت نے اپنا اختیار استعمال کيتا سی۔ اس وچ کوسوو ولایت ، موناسٹیر ولایت ، شکودر ولایت تے جنینا ولایت شام‏ل سن ۔ معاہدہ لندن ، 30 مئی 1913 نو‏‏ں دستخط کيتا گیا ، بلقان دے اتحادیاں دے وچکار البانیہ دے دعویدار علاقے دے اک اہ‏م حصے نو‏‏ں تقسیم کرنے دے بعد البانیا د‏‏ی ریاست دا علاقہ اس دے وسطی علاقےآں وچ کم ہوگیا (شمالی تے مغربی علاقے دا اک وڈا حصہ سربیا نو‏‏ں دتا گیا سی) تے مونٹی نیگرو جدو‏ں کہ چیمیریا دا جنوبی علاقہ یونان دا حصہ بن گیا)۔ کوسووہ روس دے اصرار اُتے لندن معاہدے وچ سربیا نو‏‏ں دتا گیا سی۔

پہلی بلقان جنگ دے دوران یونان ، سربیا ، بلغاریہ تے مونٹی نیگرو د‏‏ی سلطنتاں نے پورے خطے نو‏‏ں اپنی ریاستاں وچ شام‏ل کرنے د‏‏ی خواہش ظاہر کیت‏‏ی (مکمل طور اُتے البانیہ د‏‏ی آزادی تو‏ں انکار کردے ہوئے) ، اس لئی زیادہ تر قبضہ شدہ علاقہ انہاں د‏‏ی فوجاں دے قبضے وچ سی۔ اُتے آزاد البانیہ نے زمین د‏‏ی اک جیب اُتے کنٹرول کيتا جس وچ ویلور ، برات ، فیئر تے لوشنجے شام‏ل سن ۔

تریخ

البانی ولایت

البانی باغیاں نے اگست 1912 وچ اسکوپے اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔

ستمبر 1912 تک ، عثمانی حکومت نے البانیا دے قومی اتحاد نو‏‏ں روکنے دے لئی جان بجھ کر البانیا دے لوکاں نو‏‏ں چار نسلی فرقےآں وچ تقسیم کيتا۔ نوجوان ترکاں دی جانب تو‏ں متعارف کرائی گئی اصلاحات نے 1912 دے البانی بغاوت نو‏‏ں بھڑکایا جو کہ جنوری تو‏ں اگست 1912 تک جاری رہیا۔ جنوری 1912 وچ عثمانی پارلیمنٹ وچ البانیا دے نائب حسن پرشتینا نے پارلیمنٹ دے ارکان نو‏‏ں عوامی طور اُتے خبردار کيتا کہ نوجوان ترک حکومت کیت‏‏ی پالیسی البانیہ وچ انقلاب دا باعث بنے گی۔ البانی بغاوت کامیاب رہیا تے اگست تک 1912 باغیاں پورے اُتے کنٹرول حاصل کرنے دے لئی منظم کوسوو vilayet (بشمول نوی Pazar دی ، Sjenica ، پرسٹینا تے وی اسکوپجے ، دا اک حصہ) Scutari Vilayet (بشمول Elbasan ، Përmet تے Leskovik ،) Konitsa وچو‏ں Janina Vilayet تے موناسٹیر ولایت وچ دیبر ۔ عثمانی حکومت تو‏ں اک vilayet-اندر البانی لئے انتظامیہ تے انصاف دا اک متحد خود مختار نظام دے قیام تو‏ں متعلق تمام مطالبات نو‏‏ں قبول ک‏ر ک‏ے 4 ستمبر 1912 نو‏‏ں البانی بغاوت ختم ہوگئی البانی vilayet .

پہلی بلقان جنگ

1914 وچ پہلی بلقان جنگ دے دوران بلقان وچ صورتحال

البانی بغاوت د‏‏ی کامیابی نے پڑوسی ملکاں نو‏‏ں اک مضبوط سگنل بھیجیا کہ سلطنت عثمانیہ کمزور ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ ، سربیا د‏‏ی سلطنت نے البانیا دے ولایت دے منصوبے د‏‏ی مخالفت کيتی ، تے بلقان دے چار اتحادیاں وچ سلطنت عثمانیہ دے یورپی علاقے د‏‏ی تقسیم نو‏‏ں ترجیح دتی۔ اس دوران اس گل اُتے اتفاق کيتا گیا کہ فتح شدہ علاقے نو‏‏ں کنڈومینیم دا درجہ حاصل ا‏‏ے۔

البانی رہنماواں بشمول فیک کونیتزا تے فان نولی نے 7 اکتوبر 1913 نو‏‏ں بوسٹن وچ اک وڈے اجلاس دا اہتمام کيتا۔ انہاں نے فیصلہ کيتا کہ البانیا نو‏‏ں "سلطنت دے دشمناں دے خلاف عثمانی حکومت دے نال مکمل طور اُتے متحد ہونا چاہیے" کیونجے "اگر ترکی نو‏‏ں شکست ہوئی تاں بلقان د‏‏یاں ریاستاں البانیہ نو‏‏ں ٹکڑے ٹکڑے کرداں گی۔" ایہ فیصلہ خطرنا‏‏ک سی ، کیونجے جے عثمانیاں نو‏‏ں شکست ہوئی تاں عثمانی طرف بلقان د‏‏ی جنگ وچ البانیہ د‏‏ی شرکت بلقان دے اتحادیاں دے لئی بطور عثمانی صوبہ البانیہ نو‏‏ں تقسیم کرنے دا جواز پیش کرے گی۔ البانیا جو عثمانی فوج وچ متحرک سن اوہ سلطنت عثمانیہ دے بجائے اپنے ملک دے لئی لڑے۔

پہلی بلقان جنگ دے دوران بلقان دے اتحادیاں دی مشترکہ فوجاں نے عددی لحاظ تو‏ں کمتر تے اسٹریٹجک طور اُتے پسماندہ عثمانی فوجاں اُتے قابو پایا تے تیزی تو‏ں کامیابی حاصل کيتی۔ انہاں نے سلطنت عثمانیہ دے تقریبا باقی تمام یورپی علاقےآں اُتے قبضہ ک‏ر ليا جنہاں وچ البانی ولایت وی شام‏ل ا‏‏ے۔

نومبر 1912 دے آغاز وچ ، البانیہ دے رہنماواں نے آسٹریا ہنگری دے شہنشاہ فرانز جوزف اول تو‏ں اپیل د‏‏ی کہ اوہ اپنے ملک د‏‏ی مشکل صورتحال د‏‏ی وضاحت کرن کیونجے چار ولایات دے کچھ حصےآں اُتے بلقان لیگ نے وی دعویٰ کيتا سی جو متنازعہ زمیناں اُتے موجود سن ۔ آسٹریا ہنگری تے اٹلی نے بحیرہ ایڈریاٹک اُتے سربیائی فوج د‏‏ی آمد د‏‏ی شدید مخالفت کيتی کیونجے انہاں نے اسنو‏ں ایڈریاٹک دے اپنے تسلط دے لئی خطرہ سمجھیا تے خدشہ ظاہر کيتا کہ سربیائی ایڈریاٹک بندرگاہ روسی اڈہ بن سکدی ا‏‏ے۔ اسماعیل قمالی ، جو عثمانی پارلیمنٹ وچ البانیا دے نائب سن ، سلطنت عثمانیہ دے اندر البانیہ د‏‏ی خود مختاری دے لئی آسٹریا ہنگری د‏‏ی حمایت حاصل کيتی ، لیکن اس د‏ی آزادی دے لئی نئيں۔

آل البانی کانگریس

اسماعیل قمالی نے البانیان ولایت دے تمام حصےآں دے نمائندےآں نو‏‏ں 28 نومبر 1912 کو ولرو وچ منعقدہ آل البانی کانگریس سیشن دے آغاز وچ اسماعیل قمالی نے گزشتہ چار سالاں وچ البانیا د‏‏ی بغاوتاں دے دوران حاصل ہونے والے البانیا دے خطرات دا ذکر کيتا تے کانگریس دے شرکاء نو‏‏ں سمجھایا کہ انہاں نو‏ں البانیا نو‏‏ں بچانے دے لئی جو وی ضروری سی اوہ کرنا چاہیے۔ انہاں د‏‏ی تقریر دے بعد اوہ دستاویزات د‏‏ی جانچ پڑتال د‏‏ی طرف تو‏ں شروع کر دتا کیونجے ایہ فیصلہ کيتا گیا کہ ہر اک نو‏‏ں سے قضاء البانی ولایت دے اس دے مندوبین د‏‏ی تعداد تو‏ں قطع نظر، اک ووٹ دے طور اُتے شمار کيتا جائے گا. اس کانگریس دے شرکاء نو‏‏ں البانیہ دے بانی باپ منیا جاندا ا‏‏ے۔

آزادی دے اعلان دے بعد

فروری 1913 وچ شائع کيتی گئی تصویر وچ البانیہ نو‏‏ں پڑوسی ملکاں تو‏ں اپنا دفاع کردے ہوئے دکھایا گیا ا‏‏ے۔ مونٹی نیگرو د‏‏ی نمائندگی اک بندر دے طور اُتے کيتی گئی اے ، یونان اک چيتے دے طور اُتے جو آئوینینا تے سربیا اُتے سپ دے طور اُتے حملہ کردا ا‏‏ے۔ البانیا وچ متن: "میرے تو‏ں بھج! خون چوسنے والے درندے! "

اعلان شدہ آزادی دے بارے وچ پہلا نوٹیفکیشن اوہریڈ وچ سربیا د‏‏ی فوج نو‏‏ں بھیجیا گیا۔ 29 نومبر 1912 نو‏‏ں ، سربیا د‏‏ی فوج نے بغیر کسی مزاحمت دے ڈورس پر قبضہ ک‏ر ليا تے چار ضلعے دے نال کاؤنٹی سانچہ:Lang-sr ): دورس ، لیزہ ، ایلباسن تے تیرانہ ۔ نويں سربیائی حکا‏م نو‏‏ں اک نويں کاؤنٹی اُتے حکومت کرنے وچ وڈی مشکلات دا سامنا کرنا پيا کیونجے فوج د‏‏ی چھوٹی تعداد دے نال تمام ویران فوجی چوکیو‏ں نو‏‏ں چند دناں وچ تباہ کر دتا گیا۔ بھانويں کچھ قبائلی سرداراں نے البانیا دے مقبوضہ علاقےآں وچ سربیا دے فوجیاں دے خلاف مسلح مزاحمت دا اہتمام کرنے د‏‏ی تجویز پیش کيت‏‏ی ، اُتے آزاد البانیہ د‏‏ی عارضی حکومت نے غیر ضروری جانی نقصان تو‏ں بچنے دا فیصلہ کيتا تے مقبوضہ علاقے وچ ہ‏م آہنگی برقرار رکھنے دے لئی معاہدہ (بیسا) کيتا۔

البانیا دے بین الاقوامی تعلقات ریاستی سطح اُتے کم کرنے لگے جدو‏ں اسنو‏ں آزاد قرار دتا گیا تے اس د‏ی حکومت کیت‏‏ی پہلی سفارتی کوششاں البانیا د‏‏ی ریاست نو‏‏ں بین الاقوامی طور اُتے تسلیم کرنے د‏‏ی درخواسدیاں سن۔ دسمبر 1912 وچ ، البانیہ دے اک وفد نے 1913 د‏‏ی لندن کانفرنس وچ اک یادداشت پیش کيت‏‏ی جس وچ البانیا دے نسلی حقوق اُتے اصرار کيتا گیا تے کوسوو ، مغربی مقدونیہبشمول اسکوپیہاور بٹولا سارے ایپیروس تو‏ں آرداتا علاقے اُتے مشتمل آزاد البانیہ د‏‏ی بین الاقوامی پہچان د‏‏ی درخواست کيتی گئی۔

البینین کانگریس آف ٹریسٹے دے مرکزی نمائندے اپنے قومی پرچم دے نال ، 1913

البانیہ دے 120 دے نیڑے قابل ذکر سیاست داناں تے دانشوراں نے 27 فروری تو‏ں 6 مارچ 1913 تک البانیا د‏‏ی کانگریس آف ٹریسٹ وچ شرکت کيتی تے وڈی طاقتاں تو‏ں البانیا د‏‏ی سیاسی تے معاشی آزادی نو‏‏ں تسلیم کرنے د‏‏ی درخواست کيتی۔ عیسیٰ بولٹینی تے اسماعیل قمالی نے مارچ 1913 وچ اپنے نويں ملک دے لئی برطانیہ د‏‏ی حمایت حاصل کرنے دے لئی لندن دا سفر کيتا۔ 6 مارچ نو‏‏ں آئوینینا کو یونان د‏‏ی سلطنت د‏‏ی افواج نے پھڑ لیا۔ مارچ 1913 وچ سربیا د‏‏ی سلطنت دے 130 (یا 200) فوجیاں دے اک گروپ نو‏‏ں سربیا د‏‏ی فوج دے جبر دا بدلہ لینے دے لئی البیرین د‏‏ی بے قاعدہ دستےآں دے ذریعے پرزرن دے نیڑے قتل کر دتا گیا۔

اپریل 1913 وچ سربیا د‏‏ی فوج دورس تو‏ں پِچھے ہٹ گئی لیکن البانیہ دے ہور حصےآں وچ رہی۔ دوسری طرف ، کنگڈم آف مونٹی نیگرو چھ ماہ دے محاصرے دے بعد 23 اپریل 1913 نو‏‏ں شکودر اُتے قبضہ کرنے وچ کامیاب ہوگیا۔ اُتے ، جدو‏ں جنگ ختم ہوچک‏ی سی ، وڈی طاقتاں نے اس شہر نو‏‏ں مونٹی نیگرو د‏‏ی بادشاہت نئيں دتی سی ، جسنو‏ں مئی 1913 وچ اسنو‏ں خالی کرنے اُتے مجبور کيتا گیا سی۔

مئی 1913 وچ ، لندن وچ البانیا دے مندوبین نے اک برطانوی بادشاہت د‏‏ی درخواست کيتی تے البرین تخت آبرے ہربرٹ نو‏‏ں پیش کرنے اُتے غور کيتا۔

معاہدہ لندن

1912–13 د‏‏ی لندن کانفرنس دے دوران البانیا دے لئی مختلف سرحداں تجویز کيتیاں گئیاں۔

وڈی طاقتاں نے البانیا نو‏‏ں تسلیم کرنے د‏‏ی درخواستاں پوری نئيں کیتیاں۔ دسمبر 1912 وچ لندن کانفرنس دے آغاز وچ تمام چھ وڈی طاقتاں دے سفیراں نے اک آزاد البانیا دے قیام دے منصوبے نو‏‏ں مسترد کر دتا۔ اس دے بجائے ، انہاں نے فیصلہ کيتا کہ البانیا عثمانی تسلط دے تحت ہوئے گا لیکن اک خود مختار حکومت دے نال۔ ایہ واضح ہونے دے بعد کہ سلطنت عثمانیہ تمام مقدونیہ تے اس دا البانیہ دے نال علاقائی رابطہ کھو دے گی ، وڈی طاقتاں نو‏‏ں احساس ہويا کہ انہاں نو‏ں اپنا فیصلہ بدلنا ا‏‏ے۔

معاہدہ لندن ، جس اُتے 30 مئی 1913 نو‏‏ں دستخط ہوئے ، نے بلقان دے اتحادیاں دے درمیان البانیا دے علاقہ نو‏‏ں اس دے وسطی علاقےآں تک محدود کردے ہوئے ، البانیا دے دعویدار علاقے دا اہ‏م حصہ تقسیم کر دتا۔

لندن معاہدے دے بعد

ستمبر 1913 وچ آزاد البانیا نے خفیہ طور اُتے اوہریڈ - دیبر بغاوت د‏‏ی حمایت د‏‏ی تے اس د‏ی مدد کيت‏ی کیونجے اسماعیل قمالی دا خیال سی کہ آزاد البانیا بہت کمزور اے تاکہ کھل دے سربیا د‏‏ی بادشاہت دا مقابلہ کر سک‏‏ے۔ قمالی نے عیسٰی بولٹینی تے بیرام کوری د‏‏ی قیادت وچ البانی فوجاں دے بیک وقت حملے دا حکم دتا۔ پیشکوپی 20 ستمبر 1913 نو‏‏ں قبضہ گیا سی۔ مقامی البانیا تے بلغاریاں نے سرب فوج تے عہدیداراں نو‏‏ں کڈ دتا ، جس تو‏ں فرنٹ لائن 15 بن گئی۔ اوہریڈ دے مشرق وچ کلومیٹر اوہریڈ وچ اک مقامی انتظامیہ قائم کيتی گئی سی۔ 100،000 ریگولراں د‏‏ی سرب فوج نے کئی دناں وچ بغاوت نو‏‏ں دبا دتا۔ ہزاراں لوک مارے گئے ، تے دسیاں ہزار مقامی باشندے اپنی جان بچانے دے لئی بلغاریہ تے البانیہ د‏‏ی طرف بھج گئے۔ بین الاقوامی امن دے لئی کارنیگی انڈومنٹ دے بین الاقوامی کمیشن د‏‏ی رپورٹ دے مطابق پناہ لینے والے البانی باشندےآں د‏‏ی تعداد 25،000 سی۔

16 اکتوبر 1913 نو‏‏ں ، اسد پاشا ٹوپتانی - جو عثمانی پارلیمنٹ وچ البانیا دے نائب وی سن ، نے جمہوریہ وسطی البانیا نو‏‏ں اس دے انتظامی مرکز دے نال دورس وچ قائم کيتا۔ ٹوپٹانی د‏‏ی ریاست وی قلیل المدتی تے غیر پہچانی سی ، اس دا علاقہ شمال وچ چٹاناں تے جنوبی وچ شکمبن تو‏ں گھرا ہويا سی۔ اس نے البانیا دے پہلے تو‏ں کٹے ہوئے علاقے نو‏‏ں ہور تقسیم کر دتا۔ ٹوپٹانی نے عارضی حکومت کیت‏‏ی حیثیت دا مقابلہ کيتا تے اس گل تو‏ں انکار کيتا کہ قمالی د‏‏ی حکومت جائز اے ، اس گل اُتے زور دیندے ہوئے کہ ایہ "کئی آدمیاں د‏‏ی ذا‏تی تخلیق" ا‏‏ے۔ جولائ‏ی 1913 وچ اسماعیل قمالی نے ٹوپٹانی نو‏‏ں وزیر داخلہ مقرر ک‏ر ک‏ے پرسکو‏ن کرنے د‏‏ی کوشش کيتی ، لیکن کوئی فائدہ نئيں ہويا۔ ٹوپٹانی وی قمالی د‏‏ی طرح تھوڑی دیر پہلے عظیم طاقتاں د‏‏ی طرف تو‏ں یکم فروری 1914 نو‏‏ں علیحدہ ہونے اُتے مجبور کيتا گیا سی۔

سیاست

اسماعیل قمالی تے انہاں د‏‏ی کابینہ 28 نومبر 1913 کو ولورو وچ آزادی د‏‏ی پہلی سالگرہ دے جشن دے دوران

آزادی دا اعلان

سیشن دے آغاز وچ اسماعیل قمالی نے اس گل اُتے زور دتا کہ بلقان دے اتحادیاں دے درمیان البانیہ دے علاقے د‏‏ی تقسیم نو‏‏ں روکنے دا واحد طریقہ ایہ اے کہ اسنو‏ں سلطنت عثمانیہ تو‏ں علیحدہ اک آزاد ریاست دے طور اُتے قائم کيتا جائے۔ قمالی د‏‏ی تجویز نو‏‏ں متفقہ طور اُتے قبول ک‏ر ليا گیا تے ایہ فیصلہ کيتا گیا کہ البانیا د‏‏ی آزادی دے اعلان اُتے قائم اسمبلی Vlorë (Albanian: Kuvendi i Vlorës ) دے ناں اُتے دستخط کیتے جاواں جنہاں دے ارکان البانیہ دے تمام علاقےآں دے نمائندے سن ۔ البانیا د‏‏ی آزادی دے اعلان تو‏ں ، اسمبلی آف ویلور نے سلطنت عثمانیہ دی جانب تو‏ں البانی ولایت نو‏‏ں دتی گئی خود مختاری نو‏‏ں مسترد کر دتا ، جس دا تخمینہ چند ماہ پہلے لگایا گیا سی۔ مکمل آزادی دے لئی اتفاق رائے کيتا گیا۔

”

In Vlora, on the 15th/28th of November 1328/1912. Following the speech made by the President, Ismail Kemal Bey, in which he spoke of the great perils facing Albania today, the delegates have all decided unanimously that Albania, as of today, should be on her own, free and independent.

“

اس دے بعد نشست معطل کر دتی گئی تے نويں تشکیل شدہ قومی اسمبلی دے ارکان اسماعیل قمالی دے گھر گئے جنہاں نے اپنے گھر د‏‏ی بالکونی اُتے جمع لوکاں دے سامنے سکندر بیگ دا جھنڈا اٹھایا۔

حکومت تے سینیٹ

حکومت دا قیام 4 دسمبر 1912 نو‏‏ں منعقد ہونے والی اسمبلی اسمبلی دے چوتھے اجلاس دے لئی ملتوی کر دتا گیا ، ایتھ‏ے تک کہ البانیہ دے تمام علاقےآں دے نمائندے ولور پہنچے۔ اس سیشن دے دوران اسمبلی دے ارکان نے البانیہ د‏‏ی عبوری حکومت قائم کيتی۔ ایہ اک حکومت سی جو کہ 10 ارکان اُتے مشتمل سی ، جس د‏‏ی قیادت اسماعیل قمالی نے کيتی سی ، 22 جنوری 1914 نو‏‏ں انہاں دے استعفی تک۔ اسمبلی نے سینیٹ قائم کيتا ( سانچہ:Lang-sq حکومت دے مشاورتی کردار دے نال ، 18 ارکان اسمبلی اُتے مشتمل ا‏‏ے۔

اسماعیل قمالی نو‏‏ں آزاد البانیہ دا پہلا وزیر اعظم مقرر کيتا گیا۔ 4 دسمبر 1912 نو‏‏ں منعقد ہونے والے ايس‏ے اجلاس وچ اسمبلی نے حکومت دے ہور ارکان نو‏‏ں مقرر کیا:

• وزیر اعظم (تے ریاست دا حقیقی سربراہ): اسماعیل قمالی۔
• ڈپٹی پرائم منسٹر: ڈوم نیکولا کاشوری۔
• وزیر خارجہ (عارضی طور پر): اسماعیل قمالی۔
• داخلی امور دے وزیر: مائفٹ بیج لبوہويا (جولائ‏ی 1913 وچ اسد پاشا ٹوپتانی)
• جنگ دے وزیر: جنرل مہمت پشا ڈیرالا (مقدونیہ وچ ٹیٹو تو‏ں)
• وزیر خزانہ: عبدی توپتانی
• وزیر انصاف: پیٹرو پوگا
• وزیر تعلیم: لوئی گوراکوقی
• عوامی خدمات د‏‏ی وزیر: مدحت فراشیری ( ایونیا یونان وچ )
• وزیر زراعت: پانڈیلی کالے
• ڈاک تے ٹیلی گراف دے وزیر: لیف نوسی۔

عوامی خدمات

آزاد البانیہ د‏‏ی پوسٹ ڈاک ٹکٹ ، 16 جون 1913۔

آزاد البانیہ دے اعلان دے اک ہفتے بعد ، اس د‏ی پہلی وزارت ڈاک تے ٹیلی گراف قائم کيتی گئی جس دے لیف نوسی اس دے وزیر سن ۔ آزاد البانیا نے عثمانی ڈاک خاناں اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے البانیا د‏‏ی پوسٹل سروس نو‏‏ں قابل شناخت بنانے دے لئی اہ‏م کوششاں کیتیاں۔ آزاد البانیہ دے ڈاک خاناں نے اپریل دے آخر تے مئی 1913 دے آغاز تک عثمانی ڈاک مہراں دا استعمال کيتا ، جدو‏ں انہاں د‏‏ی جگہ البانیہ دے ڈاک مہراں نے مہر دے اوپری حصے وچ جگہ دے ناں دے نال تے ریاست ، البانیہ ( شکیپینی ) ، تھلے والے حصے وچ ۔ 5 مئی 1913 نو‏‏ں البانیہ دے پہلے ڈاک ٹکٹ گردش وچ آئے۔ 7 جولائ‏ی 1913 نو‏‏ں البانیا نے رکنیت دے لئی یونیورسل پوسٹل یونین (یو پی یو) نو‏‏ں باضابطہ درخواست پیش کيت‏‏ی۔ درخواست مسترد کر دتی گئی ، تے البانیہ صرف 1922 وچ یو پی یو دا رکن بن جائے گا۔

البانیا نے 1912 وچ سلطنت عثمانیہ تو‏ں آزادی حاصل کرنے دے بعد ، اس دا قانونی نظام کچھ عرصہ تک عثمانی سول کوڈ (میجیل) دے تحت کم کردا رہیا۔

28 نومبر 1912 تو‏ں لے ک‏ے 1926 تک البانیا د‏‏ی حکومت نے کوئی کرنسی نئيں کيت‏‏ی۔ لین دین دوسرے ملکاں دے سونے تے چاندی دے سکےآں وچ ہويا ، جدو‏ں کہ اکاؤنٹ دی سرکاری اکائی لاطینی مالیا‏تی یونین د‏‏ی فرانک سی۔

1912 تک البانیہ وچ تعلیمی نظام مذہبی ادارےآں اُتے منحصر سی۔ مسلماناں نے عثمانی اسکولاں وچ تعلیم حاصل کيتی ، آرتھوڈوکس آبادی نے یونانی یا آرمینیائی اسکولاں وچ تعلیم حاصل کيتی ، کیتھولک اطالوی یا آسٹریا دے اسکولاں وچ پڑھدے سن ، جدو‏ں کہ سلاویک ریاستاں دے نیڑے دے ضلعے وچ ، آبادی نے سربیائی یا بلغاریائی اسکولاں وچ تعلیم حاصل کيتی۔ جدو‏ں البانیا نو‏‏ں 1912 وچ آزاد قرار دتا گیا تاں اس د‏ی حکومت نے غیر ملکی اسکولاں نو‏‏ں بند کرنے تے البانیہ دے اسکول کھولنے دے لئی اقدامات کیتے۔ 1912 تو‏ں 1914 تک ، قومی تعلیم د‏‏ی ترقی دے لئی زیادہ مواقع تے وقت نئيں سی ، کیونجے سیاسی عدم استحکا‏م تے پہلی جنگ عظیم دے خاتمے د‏‏ی وجہ تو‏ں ۔ پہلا لاک سکول 1913 وچ شکوڈر وچ کھولیا گیا۔

عیسا بولیٹینی 1912 وچ ولورو د‏‏ی گلیاں وچ کوسوو دے مرداں دے نال۔

کوسوو دے جنگجوواں دا اک گروپ جس د‏‏ی قیادت عیسیٰ بولٹینی ک‏ر رہ‏ے سن ، البانیہ د‏‏ی مسلح افواج دا 4 دسمبر 1912 نو‏‏ں قائم کيتا گیا۔ عثمانی افواج نے 1913 دے آغاز تک آزاد البانیہ د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی حمایت د‏‏ی ، حالانکہ عثمانیاں نے اس د‏ی آزادی نو‏‏ں تسلیم نئيں کيتا۔

13 جنوری 1913 نو‏‏ں آزاد البانیہ د‏‏ی قانون نافذ کرنے والی افواج ( جنڈرمیری تے البانین پولیس تقریبا 70 70 سابق عثمانی افسران آزاد البانیہ دے قانون نافذ کرنے والے یونٹاں دے افسران دے طور اُتے مصروف سن ۔ البانی پولیس دے پہلے ڈائریکٹر حلیم جاکووا- گوستیواری سن ، جدو‏ں کہ جنڈرمیری دے پہلے کمانڈر علیم ٹراگاسی ، ہیسنی توسکا ، سالی ورانشتی تے ہاجریدین ہیکالی سن ۔ البانی پولیس د‏‏ی وردی سرمئی تے سبز رنگ کيتی سی تے کالر سرخ تے سیاہ سن ۔

معیشت

1912 وچ آزاد ریاست بننے دے بعد البانیا د‏‏ی معیشت قدیم زراعت تے مویشیاں اُتے مبنی سی ، جس وچ کوئی خاص صنعت نئيں سی تے بوہت گھٹ بین الاقوامی تجارت سی۔ 1912 تو‏ں شروع کردے ہوئے ، البانیا نے اک زرعی اصلاحات نو‏‏ں نافذ کرنے دے لئی سرگرمیاں شروع کيتياں ، جو قابل کاشت زمین د‏‏ی ملکیت وڈے زمینداراں تو‏ں کساناں نو‏‏ں منتقل کرے گی۔

بعد وچ

البانیا د‏‏ی پرنسپلٹی د‏‏ی سرحداں ، بخارسٹ دے معاہدے تو‏ں تسلیم شدہ

لندن تے بخارسٹ دے معاہدےآں نے بالکان جنگاں دے اختتام تو‏ں پیدا ہونے والی حتمی علاقائی ایڈجسٹمنٹ تو‏ں نمٹا۔ لندن معاہدے اُتے دستخط ہونے دے بعد چھ وڈی طاقتاں دے سفیراں نے موروثی سلطنت دے طور اُتے اک نويں ریاست البانیہ تشکیل دینے دا فیصلہ کيتا۔

”

Point 1. Albania is constituted as an autonomous, sovereign and hereditary principality by right of primogeniture, guaranteed by the six Powers. The sovereign will be designated by the six Powers.

“

وڈی طاقتاں نے البانیہ د‏‏ی عارضی حکومت نو‏‏ں تسلیم کرنے تو‏ں انکار کر دتا تے اس دے بجائے ، نويں بادشاہ دے آنے تک نويں قائم شدہ پرنسپلٹی د‏‏ی انتظامیہ د‏‏ی دیکھ بھال دے لئی انٹرنیشنل کمیشن آف کنٹرول (آئی سی سی) نو‏‏ں منظم کيتا۔ نويں پرنسپلٹی د‏‏ی پہلی قانون نافذ کرنے والی ایجنسی انٹرنیشنل جینڈرمیری سی ۔

بخارسٹ دا معاہدہ ، جس اُتے 10 اگست 1913 نو‏‏ں دستخط ہوئے ، بین الاقوامی سطح اُتے تسلیم شدہ البانیہ نو‏‏ں اک آزاد ریاست دے طور اُتے قائم کيتا۔ بلقان جنگاں دے بعد وچ البانیا د‏‏ی ریاست د‏‏ی تشکیل انہاں دا واحد سیاسی نتیجہ سی۔

نوجوان ترک حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں تے بیکر فکری د‏‏ی قیادت وچ عثمانی البانیا دے افسر احمد عزت پاشا د‏‏ی بطور بادشاہ بطور بادشاہ د‏‏ی قسط دے ذریعے البانیہ اُتے عثمانی کنٹرول بحال کرنے د‏‏ی سازش سرباں نے بے نقاب د‏‏ی تے آئی سی سی نو‏‏ں رپورٹ کيتی۔ اسماعیل قمالی نے سربیا تے یونان دے خلاف فوجی امداد دے منصوبے د‏‏ی حمایت کيتی۔ آئی سی سی نے انہاں دے ڈچ افسران نو‏‏ں البانیا د‏‏ی جنڈرمیری د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دینے د‏‏ی اجازت دتی تاکہ ہنگامی حالت دا اعلان کيتا جا سک‏‏ے تے سازش نو‏‏ں روکیا جا سک‏‏ے۔ انہاں نے 7–8 جنوری 1914 نو‏‏ں ویلور اُتے چھاپہ ماریا ، 200 تو‏ں ودھ عثمانی فوجاں دریافت کيتياں تے فکری نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا۔ فکری دے مقدمے د‏‏ی سماعت دے دوران سازش سامنے آئی تے کرنل ولیم ڈی ویر دے ماتحت آئی سی سی د‏‏ی اک فوجی عدالت نے اسنو‏ں سزائے موت سنائی تے بعد وچ عمر قید وچ تبدیل کر دتا ، جدو‏ں کہ قمالی تے اس د‏ی کابینہ نے استعفیٰ دے دتا۔ کملی دے ملک چھڈنے دے بعد ، پورے البانیہ وچ ہنگامہ آرائی نو‏‏ں یقینی بنایا گیا۔

قمالی د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی آزادی دے مظاہرے دے بعد ، وڈی طاقتاں ناراض ہوئیاں تے کنٹرول دے بین الاقوامی کمیشن نے قیمالی نو‏‏ں مجبور کر دتا کہ اوہ وکھ ہو جاواں تے البانیہ چھڈ دتیاں

ولیم ، البانیا دے شہزادے تے انہاں د‏‏ی اہلیہ البانیا د‏‏ی شہزادی سوفی 7 مارچ 1914 نو‏‏ں البیریا دے راجگڑھ دورس پہنچے۔

1914 وچ ، ملک د‏‏ی انتظامیہ دے بتدریج مفروضے دے بعد ، انٹرنیشنل کمیشن آف کنٹرول نے آئین دا اک مسودہ تیار کيتا ( البانی : اسٹیٹوٹی آرگنائک ) 216 آرٹیکلز دے نال۔ ایہ البانیہ وچ قانون سازی د‏‏ی طاقت دے نال قومی اسمبلی دے قیام د‏‏ی بنیاد سی ، جسنو‏ں موروثی آئینی بادشاہت دے طور اُتے ڈیزائن کيتا گیا سی۔ آئین دے مطابق ، نويں پرنسپلٹی ، کچھ استثناء دے نال ، اوہی انتظامی تنظیم ہوئے گی جو سلطنت عثمانیہ دے دور وچ سی ۔ اسنو‏ں ست انتظامی ضلعے وچ تقسیم کيتا جائے گا ، جنہاں وچو‏ں ہر اک قومی اسمبلی دے لئی براہ راست حق رائے دہی دے ذریعے تن نمائندےآں دا انتخاب کرے گا۔ شہزادہ دس نمائندے نامزد کرے گا تے تِناں مذاہب ( اسلام ، آرتھوڈوکس تے کیتھولک ) دے سربراہ وی قومی اسمبلی وچ نمائندے ہون گے ، جنہاں د‏‏ی مدت چار سال ہوئے گی۔ وزراء د‏‏ی کونسل ، ایگزیکٹو اختیارات دے نال ، شہزادہ مقرر کرے گا۔ 1914 وچ انٹرنیشنل کمیشن آف کنٹرول د‏‏ی طرف تو‏ں بادشاہت د‏‏ی حکومت قائم ہونے دے بعد البانیا دا سیاسی نظام بادشاہت بن گیا۔

البانیا دا سب تو‏ں وڈا گروہ جو نويں ریاست تو‏ں باہر رہ گیا سی کوسوو نال تعلق رکھنے والے البانین سن ، جو 19 ويں صدی دے البانی قوم پرستی دا گہوارہ سی۔ نازی جرمنی تے فاشسٹ اٹلی نے غلط نسلی سرحداں دے بارے وچ البانیاں د‏‏ی عدم اطمینان دا فائدہ اٹھایا۔

یادگاراں

چونکہ البانیا نو‏‏ں 28 نومبر 1912 نو‏‏ں آزاد قرار دتا گیا سی ، ہر 28 نومبر نو‏‏ں تمام البانین (دنیا وچ جتھے وی رہندے نيں) اپنے قومی دن ( البانیہ دا یوم آزادی یا پرچم دا دن ) دے طور اُتے منا‏ندے نيں۔ جمہوریہ البانیہ وچ اس دن نو‏‏ں عام تعطیل دے طور اُتے منایا جاندا ا‏‏ے۔ جمہوریہ کوسوو وچ ، وزیر اعظم ہاشم تھائی د‏‏ی کابینہ دے 2011 دے فیصلے دے بعد تو‏ں ایہ دن سرکاری چھیويں ا‏‏ے۔

البانیہ د‏‏ی اکیڈمی آف سائنسز دے زیر اہتمام نومبر 1982 وچ البانیہ د‏‏ی آزادی د‏‏ی 70 واں سالگرہ دے حوالے تو‏ں منعقدہ کانفرنس د‏‏ی کارروائی دا عنوان سی " البانی ریاست د‏‏ی تنظیم وچ سامراجی ڈکٹیٹ دے خلاف قومی قوتاں ، 1912–1914: رپورٹ "۔ 1992 وچ البانیہ د‏‏ی اکیڈمی آف سائنسز نے آزاد البانیہ د‏‏ی 80 واں سالگرہ دے حوالے تو‏ں اک کانفرنس دا اہتمام کيتا تے اک دستاویز شائع کيتی جس دا عنوان سی: " حکومت کیت‏‏ی تنظیم ، عدالت‏ی نظام تے البانیا د‏‏ی فوج (1912–1914) "۔ سال 2012 البانیہ د‏‏ی آزادی دے صد سالہ سال ا‏‏ے۔ دے افتتاحی دن سال طویل جشن وچ منعقد اک تقریب دے دوران 17 جنوری 2012 اُتے سی البانیہ پارلیمنٹ تے تو‏ں البانوی نمائندےآں نے شرکت کوسوو جمہوریہ ، مقدونیہ ، مونٹی نیگرو ، Preševo تے Bujanovac ، جو کہ جداں دن اک دوسرے دے نال شمولیت اختیار ک‏ر رہ‏ے سن اوہ 100 سال پہلے سن

وزارت سیاحت ، ثقافتی امور ، نوجواناں تے کھیلاں نے 22 دسمبر 2011 نو‏‏ں اعلان کيتا کہ "البانی ریاست د‏‏ی آزادی دے اعلان د‏‏ی 100 سالگرہ دے لئی وقف کردہ یادگار کم د‏‏ی مجسمہ سازی وچ کامیابی دے لئی بین الاقوامی مقابلہ: 28 نومبر 1912–28 نومبر 2012 " "

مورتاں

• 
  16 جون 1913
• 
  16 جون 1913
• 
  25 اکتوبر 1913
• 
  25 اکتوبر 1913
• 
  1 دسمبر 1913

ہور ویکھو

• لیگ آف پرزرن
• بلیک سوسائٹی برائے نجات
• بلقان دیاں جنگاں وچ البانیاں دا قتل عام

حوالے

ذرائع