Zapożyczenie zwrotne
Zapożyczenie zwrotne (rzadziej zapożyczenie powrotne, zapożyczenie wsteczne) – zapożyczenie w języku, źródłem którego był wyraz zapożyczony z tego języka[1]. W rezultacie powstaje zazwyczaj dublet, jeśli zapożyczone słowo występuje obok wyrazu oryginalnego, choć w innych przypadkach wyraz oryginalny mógł już zaniknąć[2].
Przykłady
[edytuj | edytuj kod]Język polski[3]
[edytuj | edytuj kod]W języku polskim zapożyczeń zwrotnych jest względnie mało. Jako przykłady tego zjawiska można jednak zaliczyć takie wyrazy, jak:
- gazda ‘bogatszy gospodarz (u górali)’ ← węg. gazda ‘głowa domu, gospodarz; właściciel, posiadacz; chłop posiadający ziemię, rolnik’ ← psł. (lub prapol.) *gospoda ‘panowie, państwo, gospodarze, członkowie wyższej warstwy społecznej’
- Lach ← ukr. Лях ‘Polak’ ← strus. Ляхъ m. ‘Polak, Słowianin mówiący językiem lechickim’ ← wschsłow. (wczesn.) *Lęchъ ← prapol. *Lędzaninъ
- kwark ← ang. quark ← niem. Quark ← śrgniem. quarc, twarc, zwarg ← stpol. twarog
Język niemiecki
[edytuj | edytuj kod]Dosyć obszerną listę zapożyczeń zwrotnych do języka niemieckiego sporządził Jochen A. Bär [de][4]. Wśród nich znajdują się m.in.:
- Guerilla ← hiszp. guerrilla ‘mała wojna, partyzantka’ ← hiszp. guerra ‘wojna’ ← frank. [en] *werru ‘zamieszanie, wojna’
- Balkon ‘balkon’ ← fr. balcon ‘balkon, ganek’ ← wł. balcone ‘ganek, balkon’ ← frank. [en] *balkōn ‘belka’ (por. rodzimy wyraz niem. Balken ‘belka’ ← germ. *balkōn)[5]
- Bank ‘ławka, lada, stół warsztatowy, bank’ ← fr. banque ‘bank’ ← wł. banca ‘bank’ ← wł. banco ‘ławka, ława; lada, kantorek, stół do pisania; warsztat; bank’ ← frank. [en] *banka ‘ława do siedzenia lub pracy’[5]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wprowadzenie do problematyki, [w:] Krzysztof Tomasz Witczak, Zapożyczenia zwrotne w języku polskim na tle porównawczym, Uniwersytet Łódzki, s. 209 [dostęp 2024-08-29] (pol.).
- ↑ Philip Durkin, The Oxford Guide to Etymology, OUP Oxford, 7 lipca 2011, s. 212–215, ISBN 978-0-19-161878-9 [dostęp 2024-08-29] (ang.).
- ↑ Krzysztof Tomasz Witczak, Zapożyczenia zwrotne w języku polskim na tle porównawczym [online], Uniwersytet Łódzki, s. 216–220 [dostęp 2024-08-29] (pol.).
- ↑ Jochen A. Bär: Dorthin und wieder zurück. Wörter in der Fremde. In: Der Sprachdienst 2, 2017, Seite 61–92; Liste der Rückentlehnungen, Seite 67–89.
- ↑ a b Zapożyczenia zwrotne w językach europejskich, [w:] Krzysztof Tomasz Witczak, Zapożyczenia zwrotne w języku polskim na tle porównawczym, Uniwersytet Łódzki, s. 213–214 [dostęp 2024-08-29] (pol.).