Nowa Ruda (gmina wiejska)

Nowa Ruda
	gmina wiejska
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Data powstania	1976
TERC	0208112
Siedziba	Nowa Ruda
Wójt	Adrianna Mierzejewska
Powierzchnia (2016)	139,66 km²
Populacja (31.12.2021); • liczba ludności	; 11 322
• gęstość	81,1 os./km²
Nr kierunkowy	74
Tablice rejestracyjne	DKL
	Adres urzędu:ul. Niepodległości 2; 57-400 Nowa Ruda
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	17
Liczba miejscowości	16
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Nowa Ruda
	Położenie na mapie Polski Nowa Ruda
	50°35′N 16°30′E/50,579167 16,501389
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Nowa Ruda – gmina wiejska w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, położona w Sudetach Środkowych u podnóża Gór Sowich i na zboczach Włodzickich Wzgórz w dolinach Włodzicy i jej dopływu – Woliborki.

Według danych z 30 czerwca 2020 roku gminę zamieszkiwało 11 478 osób^[2].

Historia

Zaczęło się od gminy Przygórze, którą utworzono w sierpniu 1945 roku. Składała się ze wsi, które dziś terytorialnie obejmują: Przygórze, Wolibórz, Dzikowiec i Nowa Wieś Kłodzka. W październiku tego samego roku powiększyła się jeszcze o wsie, które dziś obejmują Bieganów, Włodowice i Drogosław. W roku 1954 powołano gromady w miejsce gminy. Gromady zlikwidowano w 1972, a w ich miejsce utworzono gminę, której obszar zmieniono już rok później. W 1973 obejmował on wsie należące do gromady Nowa Ruda: Bieganów, Krajanów, Sokolicę, Włodowice, Dzikowiec, Nową Wieś Kłodzką, Wolibórz (z wyjątkiem Tłumaczowa i Ścinawki Górnej), wsie z gromady Ludwikowice: Bartnica, Dworki, Ludwikowice Kłodzkie, Sokolec, Świerki i wsie gromady Jugów: Jugów, Przygórze. Po zlikwidowaniu w 1976 roku gminy Bożków, wsie Bożków i Czerwieńczyce dołączyły do gminy Nowa Ruda. W tym kształcie gmina funkcjonuje do dziś. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie wałbrzyskim^[3].

Położenie

Obecnie gmina Nowa Ruda położona jest w województwie dolnośląskim, powiecie kłodzkim. Geograficznie należy do Sudetów Środkowych, u podnóża Gór Sowich i na obszarze Wzgórz Włodzickich, w dolinie rzeki Włodzicy i jej dopływów.

Podział administracyjny

Do Gminy Nowa Ruda należy 17 wsi sołeckich: Bartnica, Bieganów, Bożków, Czerwieńczyce, Dworki, Dzikowiec, Jugów, osada Koszyn, Krajanów, Ludwikowice Kłodzkie, Nowa Wieś Kłodzka, Przygórze, Sokolec, Sokolica, Świerki, Włodowice i Wolibórz^[4].

Siedziba gminy znajduje się na terenie Nowej Rudy, która nie należy do gminy wiejskiej Nowa Ruda.

Sąsiednie gminy

Bielawa, Dzierżoniów (gmina wiejska), Głuszyca, Kłodzko (gmina wiejska), Nowa Ruda (gmina miejska), Pieszyce, Radków, Stoszowice, Walim. Gmina graniczy z Republiką Czeską.

Struktura powierzchni

Według danych z 2016^[5] gmina Nowa Ruda ma obszar 139,67 km², w tym:

użytki rolne: 50%
użytki leśne: 41%

Gmina stanowi 8,5% powierzchni powiatu.

Demografia

Według danych z 2016^[5] gminę zamieszkiwały 11 814 osoby. Gminę zamieszkuje 7,3% ludności powiatu^[6].

Wyszczególnienie	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Wyszczególnienie	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	11814	100	5947	50,3	5867	49,7

Polityka i administracja

Władze gminy

Wsie otaczające Nową Rudę tworzą osobną gminę, posiadającą status gminy wiejskiej. Mieszkańcy gminy wybierają 15 radnych do rady gminy w wyborach co 5 lat, w ośmiu okręgach wyborczych^[7]. Organem wykonawczym władz jest wójt. Siedzibą władz gminy jest dawna willa, znajdująca się przy ulicy Niepodległości 1^[8].

Wójtowie Nowej Rudy (od 1990)^[9]:

1990–2006 Bogusław Rogiński
2006–2014 Sławomir Karwowski
od 2014 Adrianna Mierzejewska

Mieszkańcy gminy Nowa Ruda wybierają parlamentarzystów do Sejmu z okręgu wyborczego Wałbrzych, a do Senatu z okręgu wyborczego dzierżoniowsko-kłodzko-ząbkowickiego, zaś posłów do Parlamentu Europejskiego z dolnośląsko-opolskiego okręgu wyborczego z siedzibą we Wrocławiu^[10].

Gminy partnerskie^[11]

Przypisy

↑ Stan, ruch naturalny i wędrówkowy ludności w roku według podziału administracyjnego, stan w dniu 31.12.2021, Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2022-09-03] (pol.).
↑ GUS, Tabl. 11. Ludność według województw, powiatów, gmin oraz płci w województwie dolnośląskim w 2020 r., 30 czerwca 2020 .
↑ TadeuszT. Bieda TadeuszT., Wśród malowniczych wzgórz na Włodzicą. Zarys dziejów miejscowości gminy Nowa Ruda, Nowa Ruda: Wydawnictwo „Maria”, 2007, ISBN 978-83-60478-20-2, OCLC 316547677 .
↑ Uchwała Nr 388/LIII/18 Rady Gminy Nowa Ruda z dnia 27 września 2018 roku w sprawie Statutu Gminy Nowa Ruda. [w:] Statut Gminy Nowa Ruda, § 4. 2 [on-line]. DUW we Wrocławiu, 11 października 2018. s. 1. [dostęp 2019-10-18]. (pol.).
↑ ^a ^b Bank Danych Lokalnych [online], bdl.stat.gov.pl [dostęp 2018-01-24] .
↑ Gmina Nowa Ruda w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-01-24] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Informacje dotyczące liczby radnych i okręgów wyborczych na stronie PKW [on-line] [dostęp 2011-11-19].
↑ Informacje adresowe Urzędu Gminy na stronie BIP gminy Nowa Ruda [on-line] [dostęp 2011-11-20].
↑ Popularna Encyklopedia Ziemi Kłodzkiej, pod red. J. Laski i M. Kowalcze, t. 1–4, Kłodzko 2009-2011.
↑ Informacje PKW, stan na 2011 rok.
↑ Gmina Nowa Ruda. Gminy Partnerskie. [online], gmina.nowaruda.pl [dostęp 2021-05-08] .

[1] Stan, ruch naturalny i wędrówkowy ludności w roku według podziału administracyjnego, stan w dniu 31.12.2021, Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2022-09-03] (pol.).

[2] GUS, Tabl. 11. Ludność według województw, powiatów, gmin oraz płci w województwie dolnośląskim w 2020 r., 30 czerwca 2020 .

[3] TadeuszT. Bieda TadeuszT., Wśród malowniczych wzgórz na Włodzicą. Zarys dziejów miejscowości gminy Nowa Ruda, Nowa Ruda: Wydawnictwo „Maria”, 2007, ISBN 978-83-60478-20-2, OCLC 316547677 .

[statutgminy-4] Uchwała Nr 388/LIII/18 Rady Gminy Nowa Ruda z dnia 27 września 2018 roku w sprawie Statutu Gminy Nowa Ruda. [w:] Statut Gminy Nowa Ruda, § 4. 2 [on-line]. DUW we Wrocławiu, 11 października 2018. s. 1. [dostęp 2019-10-18]. (pol.).

[autonazwa1-5] Bank Danych Lokalnych [online], bdl.stat.gov.pl [dostęp 2018-01-24] .

[6] Gmina Nowa Ruda w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-01-24] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[7] Informacje dotyczące liczby radnych i okręgów wyborczych na stronie PKW [on-line] [dostęp 2011-11-19].

[8] Informacje adresowe Urzędu Gminy na stronie BIP gminy Nowa Ruda [on-line] [dostęp 2011-11-20].

[9] Popularna Encyklopedia Ziemi Kłodzkiej, pod red. J. Laski i M. Kowalcze, t. 1–4, Kłodzko 2009-2011.

[10] Informacje PKW, stan na 2011 rok.

[11] Gmina Nowa Ruda. Gminy Partnerskie. [online], gmina.nowaruda.pl [dostęp 2021-05-08] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Wsie	Bartnica Bieganów Bożków Czerwieńczyce Dworki Dzikowiec Jugów Krajanów Ludwikowice Kłodzkie Nowa Wieś Kłodzka Przygórze Sokolec Sokolica Świerki Włodowice Wolibórz
Osady	Chudzów Koszyn Rybno Sobaniów Straszków
Osada leśna	Bożków
Części wsi	Dębówka Goliszyn Huta Barbara Jastrzębiec Jutroszów Krzów Nagóra Olszowiec Pniaki Sobków Więcław Zdrojowisko
Osady wsi	Borek Granicznik Miłków Nowy Miłków Podlesie Świerki Kłodzkie Wrześnik
Osady leśne wsi	Buczyna Przygórze
Przysiółki wsi	Bożkówek Bytkowice Dalków Drzazgi Górzna Grządka Grzymków Nowa Głuszyca Nowy Dzikowiec Rzędzina Sośnina Sowa Sowina Świerki Dolne Wyrębina Zagórzyn

Przynależność wojewódzka	woj. wrocławskie
Miasta (1954–75)	Nowa Ruda (←) Radków (←) Słupiec (1967–72)
Osiedla (1954–72)	Słupiec (1959–66)
Gromady (1954–72)	Bożków (← 1954–72) Jugów (← 1954–72) Ludwikowice Kłodzkie (← 1954–72) Nowa Ruda (1972) Ratno Dolne (← 1954–72) Słupiec (← 1954–58) Ścinawka Dolna (← 1954–71) Ścinawka Górna (← 1954–71) Ścinawka Średnia (← 1954–72) Świerki (← 1954–71) Włodowice (← 1954–71) Wojbórz (← 1954–71) Wolibórz (← 1954–71)
Gminy wiejskie (1973–75)	Bożków Nowa Ruda Radków Ścinawka Średnia

Miasta	Bystrzyca Kłodzka Duszniki-Zdrój Kłodzko Kudowa-Zdrój Lądek-Zdrój Międzylesie Nowa Ruda Polanica-Zdrój Radków Stronie Śląskie Szczytna
Gminy miejskie	Duszniki-Zdrój Kłodzko Kudowa-Zdrój Nowa Ruda Polanica-Zdrój
Gminy miejsko-wiejskie	Bystrzyca Kłodzka Lądek-Zdrój Międzylesie Radków Stronie Śląskie Szczytna
Gminy wiejskie	Kłodzko Lewin Kłodzki Nowa Ruda

Przynależność wojewódzka	woj. wrocławskie
Miasta (1945–1975)	Duszniki-Zdrój Kłodzko Kudowa-Zdrój (od 1945) Lewin Kłodzki (do 1945) Nowa Ruda (do 1954 →) Polanica-Zdrój (od 1945) Radków (do 1954 →) Szczytna (od 1973)
Osiedla (1954–1972)	Szczytna (1959–1972)
Gminy wiejskie (1945–1954 i 1973–1975)	Bożków (do 1954) Duszniki Zdrój (do 1951) Kłodzko Krosnowice (do 1954) Lewin Kłodzki Ludwikowice Kłodzkie (do 1954) Nowa Ruda (do 1954) Polanica Zdrój (do 1954) Radków (do 1954) Szczytna (od 1951) Żelazno (od 1973)
Gromady (1954–1972)	Bierkowice Bożków (1954 →) Jaszkowa Górna (1954–1972) Jeleniów (1954–1961) Jugów (1954 →) Kłodzko (1961–1972) Krosnowice (1954–1972) Lewin Kłodzki (1954–1972) Ludwikowice Kłodzkie (1954 →) Ławica (1954–1961) Łężyce (1954–1972) Ołdrzychowice Kłodzkie (1954–1972) Polanica Zdrój (1954–1972) Ratno Dolne (1954 →) Słupiec (1954 →) Szalejów Górny (1954–1968) Szczytna (1954–1959) Ścinawka Dolna (1954 →) Ścinawka Górna (1954 →) Ścinawka Średnia (1954 →) Świerki (1954 →) Włodowice (1954 →) Wojbórz (1954 →) Wojciechowice (1954–1961) Wolibórz (1954 →) Żelazno (1954–1959)
Zobacz też	gmina Kudowa-Zdrój (1976–1991)