Terapsydy
| Therapsida | |
 Biarmosuchus tener | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Rząd |
terapsydy |
Terapsydy, gady ssakokształtne (Therapsida) – rząd synapsydów, który pojawił się we wczesnym permie i stał się dominującą grupą kręgowców lądowych w połowie tego okresu. Zgodnie z zasadami kladystyki do terapsydów, aby były taksonem monofiletycznym, należy również zaliczyć wywodzącą się z cynodontów gromadę ssaków.
Do rzędu należą zarówno formy roślinożerne (Anomodontia) jak i drapieżne (Theriodontia) w wielkiej różnorodności form i przystosowań. W ich czaszce nastąpiła zmiana układu kości szczęki, gdzie rozrastająca się kość żuchwy przesunęła trzy kości szczęki w górę, które tam zmalały i przekształciły się w kostki słuchowe w uchu wewnętrznym, co zdecydowanie wyostrzyło słuch. Kończyny były w różnym stopniu wyprostowane i ustawione pod ciałem zwierzęcia. Podejrzewa się, że niektóre z nich osiągnęły stałocieplność i pokryte były sierścią. Drapieżne teriodonty (dokładnie: ich podrząd cynodonty), u których nastąpiło zróżnicowanie uzębienia dały początek prymitywnym ssakom.
Większość niessaczych terapsydów wymarła w triasie, chociaż niektóre przetrwały co najmniej do późnej jury[1][2][3].
Główne grupy terapsydów to:
Systematyka według BioLib[4]
- Rząd: Therapsida †
- Podrząd: Eotitanosuchia
- Rodzina: Biarmosuchidae
- Rodzina: Eotitanosuchidae
- Rodzina: Phthinosuchidae
- Rodzina: Phthinosauridae
- Podrząd: Dinocephalia
- Infrarząd: Titanosuchia
- Infrarząd: Tapinocephalia
- Podrząd: Anomodontia
- Infrarząd: Venyukoviamorpha
- Infrarząd: Dromasauria
- Infrarząd: Eodicynodontia
- Infrarząd: Endothiodontia
- Infrarząd: Pristerodontia
- Infrarząd: Diictodontia
- Infrarząd: Kingoriamorpha
- Infrarząd: Dicynodontia
- Podrząd: Theriodontia
- Infrarząd: Gorgonopsia
- Infrarząd: Therocephalia
- Podrząd: Cynodontia
- Infrarząd: Procynosuchia
- Infrarząd: Eucynodontia
- Podrząd: Eotitanosuchia
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael W. Maisch, Andreas T. Matzke, Ge Sun. A new tritylodontid from the Upper Jurassic Shishugou Formation of the Junggar Basin (Xinjiang, NW China). „Journal of Vertebrate Paleontology”. 24 (3), s. 649-656, 2004. (ang.).
- ↑ Mahito Watabe, Takehisa Tsubamoto, Khishigjav Tsogtbaatar. A new tritylodontid synapsid from Mongolia. „Acta Palaeontologica Polonica”. 52 (2), s. 263–274, 2007. (ang.).
- ↑ Yaoming Hu, Jin Meng, James M. Clark. A new tritylodontid from the Upper Jurassic of Xinjiang, China. „Acta Palaeontologica Polonica”. 54 (3), s. 385–391, 2009. DOI: 10.4202/app.2008.0053. (ang.).
- ↑ Therapsida. BioLib. [dostęp 2009-05-24]. (ang.).