Subfaza gardzieńska
Subfaza gardzieńska – faza postojowa (niższej rangi) czoła lądolodu skandynawskiego podczas zlodowacenia północnopolskiego. Jest to najmłodsza faza postojowa lądolodu na terenie Polski[1][2].
Wyróżnianie subfazy gardzieńskiej opiera się przede wszystkim na kryterium geomorfologicznym, mianowicie istnieniu ciągu moren czołowych, najlepiej widocznych w okolicy jeziora Gardno (skąd nazwa subfazy)[3][4]. Ciąg ten kontynuuje się ku zachodowi aż do okolic Darłowa. Ku wschodowi natomiast można prześledzić przebieg tego ciągu morenowego aż po okolice Gdańska[1]. Kulminacjami tego ciągu wzgórz są Rowokół i Barzowicka Góra[5].
Innymi nazwami subfazy gardzieńskiej są: faza gardzieńska (gardnieńska)[6][7] oraz faza lub subfaza sławieńsko-lęborska (sławnieńsko-lęborska)[5]. W Niemczech na określenie tej subfazy używa się nazwy faza meklemburska (Mecklenburg-Phase, od nazwy Meklemburgii), a w Danii – faza Møn (od nazwy wyspy Møn)[8], choć korelacja ta nie jest przyjmowana przez wszystkich[9].
Jako pierwsza[10] subfazę tę (pierwotnie jako fazę) wyróżniła Ludmiła Roszko[11].
Subfazę gardzieńską datuje się na ok. 14,0–13,8 tys. lat BP[12][1], 15,5–16,0 tys. lat BP[7] albo 16.5 ± 0.5 tys. lat BP[13].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Józef Edward Mojski, Ziemie polskie w czwartorzędzie: zarys morfogenezy, Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny, 2005, s. 404, ISBN 978-83-7372-846-2.
- ↑ Leszek Marks, Pleistocene glacial limits in the territory of Poland, „Przegląd Geologiczny”, 53 (10/2), 2005, s. 988–993.
- ↑ Krzysztof Petelski, Ewolucja poglądów na budowę geologiczną i powstanie gardzieńskiej moreny czołowej, „Landform Analysis”, 7, 2008, s. 130–137.
- ↑ Jolanta Czerniawska, Rozwój doliny dolnej Łupawy w późnym plejstocenie, „Badania fizjograficzne nad Polską zachodnią. Seria A – Geografia fizyczna”, 58, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2007, s. 21–30, ISBN 978-83-7063-538-1.
- ↑ a b Małgorzata Uniejewska, Marian Nosek, Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski. Arkusz Sławno (19) 1 : 50 000, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1987.
- ↑ Leszek Marks i inni, Quaternary stratigraphy and palaeogeography of Poland, „Acta Geologica Polonica”, 66 (3), s. 403–427.
- ↑ a b Leszek Marks, Quaternary stratigraphy of Poland – current status, „Acta Geologica Polonica; 2023; vol. 73; No 3; 307-340”, 2023, ISSN 0001-5709 [dostęp 2024-04-03].
- ↑ Leszek Marks, Last deglaciation of northern continental Europe, „Cuadernos de Investigación Geográfica”, 41 (2), 2015, s. 279–293.
- ↑ Jóżef Edward Mojski, The evolution of the southern Baltic coastal zone, „Oceanologia”, 42 (3), 2000, s. 285–303.
- ↑ Bolesław Augustowski, Niziny Nadmorskie (Pobrzeże Bałtyckie), [w:] Rajmund Galon (red.), Geomorfologia Polski. Tom 2, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972.
- ↑ L. Roszko, Recesja ostatniego lądolodu z terenu Polski, [w:] R. Galon (red.), Ostatnie zlodowacenie skandynawskie w Polsce, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1968, s. 65–100 [dostęp 2024-05-08].
- ↑ Leszek Marks, Last Glacial Maximum in Poland, „Quaternary Science Reviews”, 21 (2), 2002, s. 103–110.
- ↑ Karol Tylmann, Szymon Uścinowicz, Timing of the last deglaciation phases in the southern Baltic area inferred from Bayesian age modeling, „Quaternary Science Reviews”, 287, 1 lipca 2022, s. 107563.