Stokrotnica górska
 Stokrotnica w Dolinie Kościeliskiej | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
stokrotnica | ||
| Gatunek |
stokrotnica górska | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Bellidiastrum michelii Cass. G.-F.Cuvier, Dict. Sci. Nat., ed. 2. 4(Suppl.): 70 (1817)[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Stokrotnica górska[5], stokrocica górska[6], aster stokrotnicowaty[7] (Bellidiastrum michelii Cass.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Jego pozycja systematyczna jest problematyczna. Tradycyjnie jest wyodrębniany w monotypowy rodzaj stokrotnica Bellidiastrum[6]. W niektórych ujęciach zaliczany jest do rodzaju aster Aster[4]. Występuje tylko w górach Europy od Francji na zachodzie po Polskę, Rumunię i Grecję na wschodzie[4]. W Polsce występuje wyłącznie w Tatrach i Pieninach[6].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Roślina rozetowa z bezlistną, prostą lub łukowatą łodygą (głąbikiem) o wysokości zwykle 20–30 cm, rzadziej od 10 do nawet 35 cm. Łodyga osiąga 2 mm średnicy, jest lekko bruzdowana i mniej lub bardziej gęsto pokryta białawymi włoskami[6].
- Liście
- Wyłącznie liście odziomkowe, długoogonkowe (ogonek od 3 do 7 cm długości). Blaszka eliptyczna do jajowato okrągławej, karbowana, długości do 10 cm i szerokości do 3 cm. Liście zmiennie owłosione, choć z reguły orzęsione wzdłuż brzegu i ogonka[6].
- Kwiaty
- Zebrane w pojedynczy koszyczek na szczycie głąbika, osiągający 2,5–3,5 cm średnicy. Okrywę tworzą dwa szeregi lancetowatych listków o długości do 1 cm, zielonych, górą czerwieniejących, orzęsionych. Na brzegu koszyczka jeden szereg białych lub różowofioletowych kwiatów języczkowych. Są to kwiaty żeńskie. Języczki osiągają do 1,4 cm długości i 0,2 cm szerokości. Są tępo zakończone lub z 2–3 ząbkami. Wnętrze koszyczka wypełniają obupłciowe kwiaty rurkowe. Ich lejkowate korony są żółte, osiągają do 3 mm długości i zwieńczone są 5 ząbkami o długości ok. 0,5 mm[6].
- Owoce
- Niełupki do 3 mm długości, pokryte przylegającymi, krótkimi włoskami, z puchem kielichowym długości ok. 4 mm składającym się z zazębiających się włosków, barwy białej, czasem rudziejących[6].
- Gatunek podobny
- Stokrotka pospolita – różni się brakiem puchu kielichowego i niższym głąbikiem (zwykle do 10, rzadko do 15 cm wysokości)[6].
Systematyka i taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek reprezentuje monotypowy rodzaj stokrotnica Bellidiastrum Scop., Fl. Carniol.: 376. 15 Jun - 21 Jul 1760[8]. W niektórych ujęciach gatunek włączany jest do rodzaju aster jako Aster bellidiastrum Scop.[4], co jednak nie ma oparcia w wynikach analiz filogenetycznych – gatunek jest blisko spokrewniony z rodzajami stokrotka Bellis i bellium Bellium tworząc z nimi tzw. grupę Bellis w obrębie podplemienia Bellidinae, podczas gdy rodzaj Aster reprezentuje podplemię Asterinae[8][9].
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Bylina. Kwitnie od maja do sierpnia[6]. Roślina wiatrosiewna[10].
Rośnie na skałach, w naskalnych murawach i na halach. Występuje od regla dolnego aż po piętro alpejskie, głównie na podłożu wapiennym (roślina wapieniolubna)[6].
W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Seslerion tatrae[11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
- ↑ Bellidastrum michelii Cass.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-03].
- ↑ a b c d Aster bellidiastrum (L.) Scop.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2024-11-26].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 41, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b c d e f g h i j Krzysztof Rostański, Bellidiastrum Cass., Stokrocica, [w:] Bogumił Pawłowski, Adam Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 135-136.
- ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 33-34. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ a b Werner Greuter, Mariam Aghababian, Gerhard Wagenitz. (1670-1675) Proposals to Conserve the Names Bellidiastrum, Berkheya, Euryops, Notobasis, Picnomon and Urospermum (Compositae) against Six Generic Names of Vaillant. „Taxon”. 54, 1, s. 196-198, 2005.
- ↑ Nesom G.L.. Revised subtribal classification of Astereae (Asteraceae). „Phytoneuron”. 53, s. 1–39, 2020.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.