Philip Bialowitz
 Philip Bialowitz w Sobiborze (2013) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| |
| Odznaczenia | |
| |
Philip Bialowitz, j. pol. Filip Białowicz (ur. 25 listopada 1929[1] w Izbicy, zm. 6 sierpnia 2016 w Delray Beach)[2] – polski weteran II wojny światowej pochodzenia żydowskiego, były więzień obozu zagłady SS-Sonderkommando Sobibor i uczestnik powstania więźniów tego obozu, autor wspomnień z czasów Zagłady Żydów. Po wojnie osiadł w Stanach Zjednoczonych[3].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Izbicy – typowym polskim sztetlu, nazywanym „żydowską stolicą” ze względu na przewagę ludności żydowskiej (ok. 90% mieszkańców w 1939), gdzie jego rodzice prowadzili garbarnię. W 1943 r. został wraz z rodziną deportowany do obozu zagłady w Sobiborze, gdzie do wybuchu powstania przebywał 6 miesięcy, angażując się wraz z bratem w tworzenie konspiracji. Uczestniczył w powstaniu więźniów, które wybuchło 14 października 1943. Do zakończenia wojny ukrywany był przez polską rodzinę Mazurków na wsi.
Okres powojenny
[edytuj | edytuj kod]Pod koniec wojny i krótko po jej zakończeniu do 15.06.1945 pracował jako cenzor w Powiatowym Oddziale Cenzury Wojennej w Zamościu. W czasie pracy w PUBP został też aresztowany pod zarzutem przynależności do AK i pobity podczas śledztwa[4]. Do Urzędu Bezpieczeństwa trafił z rekomendacji Michała Goldberga[5] (cenzor oddziału cenzury wojennej w Lublinie, przedwojenny przyjaciel Symchy Białowicza), a w ramach obowiązków służbowych na podstawie kontrolowanej korespondencji przygotowywał raporty dla NKWD oraz UB, które pomagały ustalać miejsca pobytu żołnierzy AK[6][7]. Autor książki wspomnieniowej pod tytułem A Promise at Sobibór: A Jewish Boy’s Story of Revolt and Survival in Nazi-Occupied Poland[8], przetłumaczonej na język polski przez Piotra Kowalika i wydanej nakładem Wydawnictwa „Nasza Księgarnia” pod tytułem Bunt w Sobiborze: opowieść o przetrwaniu w Polsce okupowanej przez Niemców (ISBN:9788310115829)[9].
Mieszkał w Nowym Jorku. Podczas obchodów 70. rocznicy powstania w obozie zagłady w Sobiborze, w 2013 r., został przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej[10][11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Marek Bem, Sobibór, Bunt wobec wyroku, 2012.
- ↑ Bruce Weber: Philip Bialowitz, Who Escaped a Nazi Death Camp and Testified in Court, Dies at 90. nytimes.com, 2016-08-13. [dostęp 2016-08-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-15)]. (ang.).
- ↑ Philip Bialowitz nie żyje. Był ostatnim polskim Żydem, który przeżył obóz zagłady w Sobiborze [online], Onet.pl, 8 sierpnia 2016 [dostęp 2016-08-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-09] (pol.).
- ↑ Biuletyn Informacji Publicznej [online].
- ↑ Akta personalne funkcjonariusza SB: Michał Goldberg, ur. 08-04-1915 r. IPN Lu 0296/247, [w:] Biuletyn Informacji Publicznej.
- ↑ Archiwum fundacji Shoah [online].
- ↑ Kaczorowski Andrzej, Debata, miesięcznik regionalny, numer 5(92)2015. Z Sobiboru do UB.
- ↑ Philip “Fiszel” Bialowitz, Joseph Bialowitz (2010), A Promise at Sobibór: A Jewish Boy’s Story of Revolt and Survival in Nazi-Occupied Poland. Univ. of Wisconsin Press, ISBN 0-299-24803-8.
- ↑ Wirtualny Katalog Biblioteki Narodowej
- ↑ Ordery w 70. rocznicę Powstania w obozie w Sobiborze. prezydent.pl, 2013-10-14. [dostęp 2016-08-15]. (pol.).
- ↑ M.P. z 2014 r. poz. 392 – pkt 2.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Bunt w Sobiborze : opowieść o przetrwaniu w Polsce okupowanej przez Niemców (Warszawa; Wydawnictwo „Nasza Księgarnia”, cop. 2008)
- Artykuł – „Uczestnik powstania w Sobiborze: „Obiecałem, że będę polepszać świat” w serwisie DW.de (opublikowano 2013-09-10)