Wałęsak leśny

Wałęsak leśny
	Pardosa lugubris
	(Walckenaer, 1802)
	; Samiec
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	Stawonogi
Podtyp	Szczękoczułkowce
Gromada	Pajęczaki
Rząd	Pająki
Podrząd	Opisthothelae
Infrarząd	Araneomorphae
Rodzina	Pogońcowate
Podrodzina	Pardosinae
Rodzaj	Pardosa
Gatunek	Wałęsak leśny
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wałęsak leśny (Pardosa lugubris) – gatunek pająka z podrodziny pardosinae w rodzinie pogońcowatych (Lycosidae). Zamieszkuje tereny Europy i Azji.

Taksonomia

Przez 30 lat na podstawie badań morfologicznych i zachowań godowych wyróżniono z P. lugubris 5 nowych gatunków, (w tym P. saltans i P. alacris) przez co w taksonomii rodzaju Pardosa nastąpiły zmiany i nieporozumienia^[2]. Najlepiej poszczególne gatunki należy rozpoznać po płytce płciowej (Epigyne) samicy.

Występowanie

Jest to gatunek palearktyczny, wiadomo, że występuje bardzo powszechnie w Europie i na Syberii^[3]. Stwierdzony został w Albanii, Andorze, Austrii, Azerbejdżanie, Białorusi, Belgii, Bośnii i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czechach, Estonii, Finlandii, Francji, Gruzji, Korsyce, Niemczech, Grecji, Węgrzech, Irlandii, Włoszech, Kosowie, Litwie, Księstwie Liechtenstein, Luksemburgu, Mołdawii, Czarnogórze, Holandii, Macedonii Północnej, Norwegii, Polsce, Portugalii, Rosji, Serbii, Słowacji, Słowenii, Hiszpanii, Szwecji, Szwajcarii, Turcji, Ukrainie, Wielkiej Brytanii^[4]^[5]. Występuje też w Azji, sięgając do Kazachstanu i Iranu^[4].

Pokrewne gatunki występują na podobnych obszarach, czasem nawet w towarzystwie swego kuzyna. W Belgii P. lugubris koegzystuje z P. saltans, który jest tam obecny poza regionem Campine^[2]. W Wielkiej Brytanii częstszy jest P. saltans niż P. lugubris^[5].

Morfologia

Wymiary^[4]:

♂: 4,6 – 5 mm długości ciała

♀: 4,8 – 7 mm długości ciała

Istnieje u tego gatunku wyraźny dymorfizm płciowy. Samica jest większa. Głowotułów po bokach ciemnobrązowy (brunatny), pośrodku z szerokim żółtawym pasem, który sięga do oczu. Odwłok samicy jest jasnobrązowy z małymi czarnymi plamkami. Epigyne samicy jest w kształcie kotwicy^[5]. Samiec jest ciemniejszy, pasy na głowotułowiu są koloru czarnego, a środkowy pas jest białawy (podobnie odwłok). Cymbium samca jest wypukłe (duże), często z czarnymi włosami^[4].

Ekologia i zachowanie

Wałęsak leśny zamieszkuje lasy brzozowe, sosnowe (przede wszystkim lasy liściaste, preferuje suchą ściółkę) i ich skraje, przyleśne łąki, tereny blisko dróg^[3]^[2]^[5]. Wszędzie jest równie częsty, co pokrewny gatunek – Wałęsak zwyczajny (P. amentata). Dorosłe samce obserwuje się od kwietnia do lipca, a samice do września^[5], jednak czasem można obserwować go przez cały rok, gdy zima jest dość łagodna (wałęsak leśny należy do fauny naśnieżnej). Zbiera się wtedy w małe grupki, chodzące wśród traw i na jałowej glebie.

W okresie godowym samiec zaleca się do samicy, a następnie wchodzi na jej głowotułów. Następnie taka para wędruje, a samiec co jakiś czas próbuje odbyć gody (bulbusy wprowadzić do płytki płciowej). Po godach (we wczesnym czerwcu) samica przędzie kokon i składa jaja. Kokon ma barwę szarą lub zielononiebieską. W tym przypadku samica najpierw tka dolną część kokonu, na którą składa jaja, później tka część nakrywającą i wszystko łączy jedwabnym szwem. Gdy młode się wyklują samica otwiera kokon poprzez „rozdzierania” szwu^[6]. Następnie samica nosi ze sobą młode (nimfy)^[6].

Status

Autorzy portalu internetowego Spider and Harvestman Recording Scheme website podaje, że wałęsak leśny jako populacja z Wielkiej Brytanii uznawany jest za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern)^[5]. Jako iż Spider and Harvestman Recording Scheme website zajmuje się populacjami pająków i kosarzy z Wielkiej Brytanii i uznaje trend populacji brytyjskiej za nieznany, a szkockiej za stabilny^[5].

Zobacz też

Pająki Polski

Przypisy

↑ Pardosa lugubris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c Frederik Hendrickx, Katrien De Cock, Domir De Bakker, Jean-Pierre Maelfait: Differences in geographic distribution and habitat of some cryptic species in the Pardosa lugubris group (Lycosidae, Araneae) in Belgium. ReasearchGate. [dostęp 2021-11-26]. (ang.).
↑ ^a ^b Pardosa lugubris. Baza-Biomap. [dostęp 2021-11-27]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d Pardosa lugubris (Walckenaer, 1802). Araneae – Spiders of Europe. [dostęp 2021-11-27]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Summary for Pardosa lugubris sens. str. (Araneae). Spider and Harvestman Recording Scheme website. [dostęp 2021-11-27]. (ang.).
↑ ^a ^b RodR. Teodoru RodR., JackieJ. Gaff JackieJ., AndrewA. Charman AndrewA., Księga Zwierząt, Olesiejuk, 2009, s. 133, ISBN 978-83-7770-406-6 [dostęp 2021-11-28] .

Bibliografia

Heiko Bellman, przekład Izabela Hajdamowicz, Wojciech Staręga: Pająki i inne pajęczaki. Warszawa: Wydawnicwo Multico, str. 164 ISBN 978-83-7763-486-8

[itis-1] Pardosa lugubris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[:0-2] Frederik Hendrickx, Katrien De Cock, Domir De Bakker, Jean-Pierre Maelfait: Differences in geographic distribution and habitat of some cryptic species in the Pardosa lugubris group (Lycosidae, Araneae) in Belgium. ReasearchGate. [dostęp 2021-11-26]. (ang.).

[:1-3] Pardosa lugubris. Baza-Biomap. [dostęp 2021-11-27]. (pol.).

[:3-4] Pardosa lugubris (Walckenaer, 1802). Araneae – Spiders of Europe. [dostęp 2021-11-27]. (ang.).

[:2-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Summary for Pardosa lugubris sens. str. (Araneae). Spider and Harvestman Recording Scheme website. [dostęp 2021-11-27]. (ang.).

[:4-6] RodR. Teodoru RodR., JackieJ. Gaff JackieJ., AndrewA. Charman AndrewA., Księga Zwierząt, Olesiejuk, 2009, s. 133, ISBN 978-83-7770-406-6 [dostęp 2021-11-28] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]