Jenot

Jenot
	Nyctereutes
	Temminck, 1838
	; Jenot wiwerowaty (N. viverrinus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	drapieżne
Podrząd	psokształtne
Infrarząd	Canoidea
Rodzina	psowate
Rodzaj	jenot
	Typ nomenklatoryczny
	Canis viverrinus Temminck, 1838
Synonimy
	Nycthereutes: Temminck, 1843; Ruscinalopex Kretzoi, 1938; Paratanuki Kretzoi, 1956;
	Nycthereutes: Temminck, 1843; Ruscinalopex Kretzoi, 1938; Paratanuki Kretzoi, 1956;
Gatunki
	12 gatunków (w tym 10 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	12 gatunków (w tym 10 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Jenot^[5] (Nyctereutes) – rodzaj ssaków z rodziny psowatych (Canidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące naturalnie w Azji; introdukowany w wielu krajach Europy^[6]^[7]^[8].

Morfologia

Długość ciała samic 50,5–69 cm, samców 49,2–70,5 cm, długość ogona samic 15–20,5 cm, samców 15–23 cm; masa ciała samic 3–12,5 kg, samców 2,9–12,4 kg^[7]^[9].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1838 roku holenderski zoolog Coenraad Jacob Temminck w artykule poświęconym ssakom Japonii opublikowanym na łamach Tijdschrift voor natuurlijke geschiedenis en physiologie^[1]. Temminck wymienił dwa gatunki – Canis viverrinus Temminck, 1839 i Canis procgonides Temminck, 1839 (= Canis procyonoides J.E. Gray, 1834) – z których gatunkiem typowym jest Canis viverrinus Temminck, 1839.

Etymologia

Nyctereutes (Nycthereutes): gr. νυκτερευτης nuktereutēs ‘nocny myśliwy’^[10].
Ruscinalopex: etymologia niejasna, Kretzoi nie podał znaczenia nazwy rodzajowej^[3]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Vulpes donnezani Depéret, 1890.
Paratanuki: etymologia niejasna, Kretzoi nie podał znaczenia nazwy rodzajowej^[4]; być może od gr. παρα para ‘blisko, obok’; jap. 狸 tanuki ‘jenot’. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Mustela martelina Petényi, 1864 (= †Vulpes donnezani Depéret, 1890).

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[11]^[9]^[6]:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[5]	Podgatunki^[7]^[6]^[9]	Rozmieszczenie geograficzne^[7]^[6]^[9]	Podstawowe wymiary^[7]^[9]^[b]	Status IUCN^[12]
	Nyctereutes procyonoides	(J.E. Gray, 1834)	jenot azjatycki	4 podgatunki	wschodnia Mongolia, południowo-wschodni Półwysep Koreański, wschodnia Chińska Republika Ludowa i północno-wschodni Wietnam; introdukowany w wielu krajach Europy	DC: 49–70 cm DO: 15–23 cm MC: 2,9–12,5 kg	LC
	Nyctereutes viverrinus	(Temminck, 1838)	jenot wiwerowaty	2 podgatunki	Hokkaido, Honsiu, Sikoku, Kiusiu, Awaji, Sado i inne wyspy (z wyjątkiem na południu od Kiusiu), Japonia	brak danych	NE

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Opisano również gatunki wymarłe:

Nyctereutes abdeslami Geraads, 1997^[13] (Afryka; pliocen).
Nyctereutes barryi Werdelin & Dehghani, 2011^[14] (Afryka; pliocen).
Nyctereutes donnezani (Depéret, 1890)^[15] (Europa; pliocen).
Nyctereutes lockwoodi Geraads, Alemseged, Bobe & Reed, 2010^[16] (Afryka; pliocen).
Nyctereutes megamastoides (Pomel, 1842)^[17] (Europa; pliocen).
Nyctereutes sinensis (Schlosser, 1903^[18] (Azja; plejstocen).
Nyctereutes terblanchei (Broom, 1948)^[19] (Afryka; plejstocen).
Nyctereutes tingi Tedford & Qiu Zhanxiang, 1991^[20] (Azja; pliocen).
Nyctereutes vinetorum (Bate, 1937^[21] (Azja; plejstocen).
Nyctereutes vulpinus Soria & Aguirre, 1976^[22] (Europa; pliocen)

Uwagi

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Nyctereutes Temminck, 1838.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b C.J. Temminck. Over de Kennis en be Verbreiding der Zoogdieren van Japan. „Tijdschrift voor natuurlijke geschiedenis en physiologie”. 5, s. 285, 1838. (niderl.).
↑ C.J. Temminck: Aperçu général et spécifique sur les mammifères qui habitent le Japon et les iles qui en dépendent. W: P.F. von Siebold: Fauna japonica, sive, Descriptio animalium, quae in itinere per Japoniam, jussu et auspiciis, superiorum, qui summum in India Batava imperium tenent, suscepto, annis 1823-1830. Lugduni Batavorum: Apud A. Arnz et Socios, 1842, s. 6. (fr.).
↑ ^a ^b M. Kretzoi. Die Raubtiere von Gombaszög nebst einer Übersicht der Gesamtfauna. „Annales Musei Nationalis Hungarici”. 31, s. 127, 1938. (niem.).
↑ ^a ^b M. Kretzoi. Die altpleistozänen Wirbeltierfaunen des Villányer Gebirges. „Geologica Hungarica”. Series Palaeontologica. 27, s. 160 (przypis), 1956. (niem.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 149. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 426. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e C. Sillero-Zubiri: Family Canidae (Dogs). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 435. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Nyctereutes. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-17]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 664. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 465, 1904. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-16]. (ang.).
↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-03]. (ang.).
↑ D. Geraads. Carnivores du Pliocène terminalde Ahl al Oughlam (Casablanca, Maroc). „Geobios”. 30 (1), s. 148, 1997. DOI: 10.1016/S0016-6995(97)80263-X. (fr.).
↑ L. Werdelin & R. Dehghani: Carnivora. W: T. Harrison (red.): Paleontology and Geology of Laetoli: Human Evolution in Context. Berlin: Springer, 2011, s. 198. ISBN 978-90-481-9956-3. (ang.).
↑ Ch.J.J. Depéret. Les animaux pliocènes du Roussillon. „Mémoires de la Société géologique de France”. 3, s. 28, 1890. (fr.).
↑ D. Geraads, Z. Alemseged, R. Bobe & D. Reed. Nyctereutes lockwoodi, n. sp., a new canid (Carnivora: Mammalia) from the middle Pliocene of Dikika, Lower Awash, Ethiopia. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 30 (3), s. 981, 2010. DOI: 10.1080/02724631003758326. (ang.).
↑ A.N. Pomel. Nouvelle espèce de Chien fossile découverte dans les alluvions volcaniques de l’Auvergne. „Bulletin de la Société Géologique de France”. 14, s. 38, 1842. (fr.).
↑ M. Schlosser. Die fossilen Säugethiere Chinas nebst einer Odontographie der recenten Antilopen. „Abhandlungen der Mathematisch-Physikalischen Klasse der Königlich Bayerischen Akademie der Wissenschaften”. 22, s. 24, 1906. (niem.).
↑ R. Broom. Some South African Pliocene and Pleistocene mammals. „Annals of the Transvaal Museum”. 21 (1), s. 21, 1948. (ang.).
↑ 理•戴福德 & 邱占祥/ R.H. Tedford & Z.-X. Qiu. 山西榆社上新世的貉（食肉目，犬科^ 化石兼论中国的貉化石 / Pliocene Nyctereutes (Carnivora, Canidae) from Yushe, Shanxi, with comments on Chinese fossil racoon-dogs. „古脊椎动物与古人类 / Vertebrata PalAsiatica”. 29 (7), s. 176, 1991. (chiń. • ang.).
↑ D.M.A. Bate. New Pleistocene mammals from Palestine. „The Annals and Magazine of Natural History”. Tenth series. 20 (117), s. 399, 1937. DOI: 10.1080/00222933708655355. (ang.).
↑ M.D. Soria & E. Aguirre. El cánido de Layna: revisión de los Nyctereutes fósiles. „Trabajos sobre Néogeno-Cuaternario”. 5, s. 83–115, 1976. (hiszp.).

[2] Niepoprawna późniejsza pisownia Nyctereutes Temminck, 1838.

[13] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Temminck-1] C.J. Temminck. Over de Kennis en be Verbreiding der Zoogdieren van Japan. „Tijdschrift voor natuurlijke geschiedenis en physiologie”. 5, s. 285, 1838. (niderl.).

[tem-3] C.J. Temminck: Aperçu général et spécifique sur les mammifères qui habitent le Japon et les iles qui en dépendent. W: P.F. von Siebold: Fauna japonica, sive, Descriptio animalium, quae in itinere per Japoniam, jussu et auspiciis, superiorum, qui summum in India Batava imperium tenent, suscepto, annis 1823-1830. Lugduni Batavorum: Apud A. Arnz et Socios, 1842, s. 6. (fr.).

[kre1938-4] M. Kretzoi. Die Raubtiere von Gombaszög nebst einer Übersicht der Gesamtfauna. „Annales Musei Nationalis Hungarici”. 31, s. 127, 1938. (niem.).

[kre1956-5] M. Kretzoi. Die altpleistozänen Wirbeltierfaunen des Villányer Gebirges. „Geologica Hungarica”. Series Palaeontologica. 27, s. 160 (przypis), 1956. (niem.).

[miiz-6] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 149. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[icmw-7] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 426. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[hmw-8] C. Sillero-Zubiri: Family Canidae (Dogs). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 435. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

[Wilson&Reeder-9] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Nyctereutes. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-17]. (ang.).

[amw-10] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 664. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Palmer-11] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 465, 1904. (ang.).

[mdd-12] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-16]. (ang.).

[14] Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-03]. (ang.).

[ger-15] D. Geraads. Carnivores du Pliocène terminalde Ahl al Oughlam (Casablanca, Maroc). „Geobios”. 30 (1), s. 148, 1997. DOI: 10.1016/S0016-6995(97)80263-X. (fr.).

[wer&deh-16] L. Werdelin & R. Dehghani: Carnivora. W: T. Harrison (red.): Paleontology and Geology of Laetoli: Human Evolution in Context. Berlin: Springer, 2011, s. 198. ISBN 978-90-481-9956-3. (ang.).

[dep-17] Ch.J.J. Depéret. Les animaux pliocènes du Roussillon. „Mémoires de la Société géologique de France”. 3, s. 28, 1890. (fr.).

[ger&inni-18] D. Geraads, Z. Alemseged, R. Bobe & D. Reed. Nyctereutes lockwoodi, n. sp., a new canid (Carnivora: Mammalia) from the middle Pliocene of Dikika, Lower Awash, Ethiopia. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 30 (3), s. 981, 2010. DOI: 10.1080/02724631003758326. (ang.).

[pom-19] A.N. Pomel. Nouvelle espèce de Chien fossile découverte dans les alluvions volcaniques de l’Auvergne. „Bulletin de la Société Géologique de France”. 14, s. 38, 1842. (fr.).

[sch-20] M. Schlosser. Die fossilen Säugethiere Chinas nebst einer Odontographie der recenten Antilopen. „Abhandlungen der Mathematisch-Physikalischen Klasse der Königlich Bayerischen Akademie der Wissenschaften”. 22, s. 24, 1906. (niem.).

[bro-21] R. Broom. Some South African Pliocene and Pleistocene mammals. „Annals of the Transvaal Museum”. 21 (1), s. 21, 1948. (ang.).

[ted&qiu-22] 理•戴福德 & 邱占祥/ R.H. Tedford & Z.-X. Qiu. 山西榆社上新世的貉（食肉目，犬科^ 化石兼论中国的貉化石 / Pliocene Nyctereutes (Carnivora, Canidae) from Yushe, Shanxi, with comments on Chinese fossil racoon-dogs. „古脊椎动物与古人类 / Vertebrata PalAsiatica”. 29 (7), s. 176, 1991. (chiń. • ang.).

[bate-23] D.M.A. Bate. New Pleistocene mammals from Palestine. „The Annals and Magazine of Natural History”. Tenth series. 20 (117), s. 399, 1937. DOI: 10.1080/00222933708655355. (ang.).

[sor&agu-24] M.D. Soria & E. Aguirre. El cánido de Layna: revisión de los Nyctereutes fósiles. „Trabajos sobre Néogeno-Cuaternario”. 5, s. 83–115, 1976. (hiszp.).

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[b]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]