Mrówkojadek jedwabisty
| Cyclopes didactylus | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
mrówkojadek jedwabisty | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[8] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Mrówkojadek jedwabisty[9], mrówkojadek[10], mrówkojad karłowaty[10] (Cyclopes didactylus) – gatunek ssaka z rodziny mrówkojadkowatych (Cyclopedidae).
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Myrmecophaga didactyla[1]. Miejsce typowe według oryginalnego opisu to „południowa Ameryka” (łac. Habitat in America australi)[1], ograniczone w 1911 roku przez Oldfielda Thomasa do Surinamu[11][12][13]. Jako że Linneusz w swoim oryginalnym opisie nie wskazał okazu typowego, tylko cytował wcześniejszych autorów (rycina Albertusa Seby oraz okaz z Museum Adolphi Frederici)[1], a analiza skór i czaszek znajdujących się w zbiorach Naturhistoriska riksmuseet do której przeniesiono kolekcję króla Szwecji, nie pozwoliła na zlokalizowanie wskazanego przez Linneusza okazu, w 2018 roku wyznaczono neotyp – jest skóra i czaszka dorosłej samicy (sygnatura FMNH 93175) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Chicago, którą zebrał 29 września 1960 roku Harry Beatty[14].
Mrówkojadek jedwabisty tradycyjnie jest klasyfikowany jako jedyny przedstawiciel rodzaju mrówkojadek (Cyclopes)[12]; Miranda i współpracownicy w 2018 roku przy użyciu integracyjnego podejścia, które łączyło dane morfologiczne, morfometryczne i molekularne podnieśli dawne podgatunki C. d. catellus, C. d. dorsalis i C. d. ida do rangi odrębnych gatunków, a także opisali nowe gatunki Cyclopes rufus, Cyclopes thomasi i Cyclopes xinguensis[14][15].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają C. didactylus za gatunek monotypowy[15].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Cyclopes: gr. κυκλωψ kuklōps, κυκλωπος kuklōpos „okrągłooki”, od κυκλος kuklos „okrąg”[16].
- didactylus: gr. δι- di- „podwójny”, od δις dis „dwa razy”, od δυο duo „dwa”; δακτυλος daktulos „palec”[17].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Mrówkojadek jedwabisty występuje we wschodniej Kolumbii, wschodniej i południowej Wenezueli, na Trynidadzie, w Gujanie oraz północnej i północno-wschodniej Brazylii[15].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 201–205 mm, długość ogona 165–295 mm, długość ucha 10–18 mm, długość tylnej stopy 30–50 mm; masa ciała około 300 g[18][19]. Sierść miękka, wełnista, szara do złocistej, z ciemną pręgą wzdłuż głowy, szyi i na grzbiecie. Pokaźne, ostre, zakrzywione pazury na drugim i trzecim palcu przednich nóg. Ogon chwytny; jego spód nie jest owłosiony. Język długi i lepki.
Tryb życia
[edytuj | edytuj kod]Prowadzi nadrzewny, nocny tryb życia. Poluje w koronach drzew. Żywi się przede wszystkim nadrzewnym mrówkami i termitami. Może zjeść w ciągu doby do 8000 mrówek. Po trwającej 120–150 dni ciąży samica rodzi jedno młode, które pozostawia w gnieździe zbudowanym z liści. Młodym zajmują się oboje rodzice.
Status zagrożenia
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)[8].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Myrmecophaga didactyla Linnaeus, 1758.
- ↑ a b Nomen nudum.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 35. (łac.).
- ↑ R. Kerr: The animal kingdom, or zoological system, of the celebrated Sir Charles Linnæus. containing a complete systematic description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young. Class I, Mammalia. Edinburgh: A. Strahan, and T. Cadell, London, and W. Creech, 1792, s. 105. (ang.).
- ↑ A. Brongniart. Catalogue des mammifères envoyés de Cayenne par M. Le Blond. „Actes de la Société d’Histoire Naturelle de Paris”. 1 (1), s. 115, 1792. (fr.).
- ↑ A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Cz. 2. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1822, s. 375, seria: Encyclopédie méthodique. (fr.).
- ↑ A. Macalister. Report on the anatomy of insectivorous edentates. „The Transactions of the Royal Irish Academy”. 25, s. 492, 1875. (ang.).
- ↑ A.J.E. Lönnberg. Notes on some South American edentates. „Arkiv för Zoologi”. 20, s. 15, 1928. (ang.).
- ↑ T.W.M. Cameron. Studies on the endoparasitic fauna of Trinidad mammals. VI. Parasites of edentates. „Canadian Journal of Research”. 17d, s. 249, 1939. (ang.).
- ↑ a b F. Miranda, D.A. Meritt, D.G. Tirira & M. Arteaga 2014, Cyclopes didactylus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-1 [dostęp 2021-07-11] (ang.).
- ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 26. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 201, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ O. Thomas. The mammals of the tenth edition of Linnaeus; an attempt to fix the types of the genera and the exact bases and localities of the species. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1911 (1), s. 132, 1911. (ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Cyclopes didactylus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-11].
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Cyclopes didactylus (Linnaeus, 1758). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-29]. (ang.).
- ↑ a b F.R. Miranda, D.M. Casali, F.A. Perini, F.A. Machado & F.R. Santos. Taxonomic review of the genus Cyclopes Gray, 1821 (Xenarthra: Pilosa), with the revalidation and description of new species. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 183 (3), s. 687–721, 2018. DOI: 10.1093/zoolinnean/zlx079. (ang.).
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 126. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 207.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 229.
- ↑ F.R. Miranda: Family Cyclopedidae (Silky Anteaters). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 100–101. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 82. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
- M. Schober: Cyclopes didactylus. (On-line), Animal Diversity Web, 1999. [dostęp 2008-12-20]. (ang.).
- K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 201, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.