Czaik jaskiniowy[edytuj]
Metellina merianae | |||
(Scopoli, 1763) | |||
Samica | |||
Samiec | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Gromada | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
czaik jaskiniowy | ||
|
Czaik jaskiniowy[1] (Metellina merianae) – gatunek pająka z rodziny kwadratnikowatych. Występuje w Europie oraz zachodniej i środkowej części Azji, w miejscach wilgotnych i zacienionych.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten został po raz pierwszy opisany w 1763 roku przez Giovanniego Antonia Scopoliego jako Aranea merianae[2]. Carl Ludwig Koch przeniósł go w 1836 roku do rodzaju Meta[3]. W rodzaju Metellina umieszczony został w 1980 roku przez Herberta Waltera Leviego[4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Samce osiągają od 4,5 do 8 mm długości ciała[5][6], zaś długość karapaksu u 10 zmierzonych okazów wynosiła od 2,94 do 4,07 mm, a szerokość od 1,26 do 1,49 mm[7]. Samice osiągają od 5,3 do 12 mm długości ciała[6][7], zaś długość karapaksu u 51 zmierzonych wynosiła od 2,16 do 3,74 mm, a szerokość od 1,46 do 2,73 mm[7]. Ubarwienie karapaksu jest żółtawozielone[6] lub jasnożółtawobrązowe[7] z czarnym lub prawie czarnym obrzeżeniem, czarnymi, nieregularnymi paskami rozchodzącymi się promieniście i czarną przepaską środkową z trójkątnym znakiem pośrodku. Szczękoczułki są rudobrązowe[7][6] z czarną kropką na przedzie. Ich przednie krawędzie mają po 2 szeroko rozstawione zęby, a krawędzie tylne po 3 zęby i jeden drobny ząbek. Warga dolna ma kolor brązowy. Sternum może mieć barwę od brązowej przez ciemnobrązową[7] po czarną[6]. Jego tylna część wchodzi między biodra czwartej pary odnóży i ma zaokrąglony wierzchołek[7]. Odnóża są żółtawozielone lub rudożółte, obrączkowane ciemnobrązowo lub czarno, o udach dwóch początkowych par czarno i nieregularnie nakrapianych[7][6]. Opistosoma (odwłok) może być zielonkawa lub brązowawa do prawie czarnej[6], nakrapiana ciemnobrązowo, rudobrązowo i żółtawobiało. Na jej przedzie widnieje lancetowaty, jasno ubarwiony znak[7], a niekiedy przez jej środek biegnie szeroka, kremowa przepaska podłużna[5]. Spód opistosomy jest pośrodku jasny z ciemnobrązowymi łatami[7] lub szerokim, ciemnym znakiem[6].
Samiec ma nogogłaszczki z kilkoma długimi kolcami na cymbium oraz dużym, w połowie tak długim jak cymbium paracymbium[7], wyposażonym w listewki i guzki[6] oraz wystający i zakrzywiony, pozbawiony płatów wyrostek (odnogę). Aparat kopulacyjny samca cechuje lekko zakrzywiony embolus z drobnym haczykiem na szczycie oraz tarczowata apofiza emboliczna z wklęśnięciem na powierzchni wewnętrznej[7]. Epigyne samicy cechuje się wyraźnie odgraniczoną płytką środkową trapezowatego[6] lub sercowatego kształtu, dużym i odgraniczonym zakrzywionymi ściankami przedsionkiem, brakiem przegrody środkowej oraz położonymi blisko bocznych ścianek otworami kopulacyjnymi. Kształt zbiorników nasiennych jest kiełbasowaty, a przewody kopulacyjne są długie i zakrzywione[7].
Ekologia i występowanie
[edytuj | edytuj kod]Pająk znany z prawie całej Europy[6], w tym z Polski[8]. Dalej na wschód sięga przez Kaukaz i Turcję po środkowoazjatycką część Rosji i Iran[6][9]. Zamieszkuje siedliska bardzo wilgotne i zacienione. Spotykany w jaskiniach (troglofil), na roślinności zwisającej nad strumieniami, pod mostami, w szczelinach skalnych, na kamiennych murach i w zacienionych częściach wilgotnych lasów liściastych[6][7][5].
Buduje koliste sieci łowne o małych i otwartych pępkach oraz około 20 promieniach[7]. Jego sieci mają większe rozmiary i delikatniejszą konstrukcję niż w przypadku czaika wiosennego i czaika jesiennego, przypominając bardziej sieci przedstawicieli rodzaju Tetragnatha[5].
Spotkać go można przez cały rok[6], ale osobniki dorosłe są aktywne od początku maja do połowy października[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Metellina merianae – Czaik jaskiniowy. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2024-11-06].
- ↑ J.A. Scopoli: Entomologia carniolica, exhibens insecta carniolae indigena et distributa in ordines, genera, species, varietates. Methodo Linnaeana. Vindobonae, 1763, s. 392-404.
- ↑ C.L. Koch: Arachniden. W: Deutschlands Insecten. G.A.W. Herrich-Schäffer (red.). Heft, 1836, s. 134-141.
- ↑ H.W. Levi. The orb-weaver genus Mecynogea, the subfamily Metinae and the genera Pachygnatha, Glenognatha and Azilia of the subfamily Tetragnathinae north of Mexico (Araneae: Araneidae). „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology”. 149, s. 1-74, 1980.
- ↑ Skocz do: a b c d M.J. Roberts: Spiders of Britain & Northern Europe. London: HarperCollins, 1995, s. 306-310, seria: Collins Field Guide.
- ↑ Skocz do: a b c d e f g h i j k l m n Wolfgang Nentwig, Theo Blick, Daniel Gloor, Ambros Hänggi, Christian Kropf: Metellina merianae. [w:] Araneae. Spiders of Europe. Version 10.2018 [on-line]. Universität Bern. [dostęp 2018-10-05].
- ↑ Skocz do: a b c d e f g h i j k l m n o p S. Almquist. Swedish Araneae, part 1 - families Atypidae to Hahniidae. „Insect Systematics & Evolution, Supplement”. 63, s. 111-116, 2006.
- ↑ Check-list of spiders (Araneae) of Poland. [dostęp 2013-08-23].
- ↑ Metellina. [w:] World Spider Catalogue [on-line]. World Spider Catalog Association, 2018. [dostęp 2018-10-07].