Przejdź do zawartości

Medard Downarowicz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Medard Downarowicz
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

22 maja 1878
Łochów, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

16 października 1934
Warszawa, Polska

Minister skarbu w Tymczasowym Rządzie Ludowym Republiki Polskiej
Okres

od 7 listopada 1918
do 17 listopada 1918

Minister Ochrony Kultury i Sztuk Pięknych
Okres

od 17 listopada 1918
do 5 grudnia 1918

Minister Sztuki i Kultury
Okres

od 5 grudnia 1918
do 16 stycznia 1919

Poseł II kadencji Sejmu (II RP)
Okres

od 4 marca 1928
do 30 sierpnia 1930

Przynależność polityczna

PPS dawna Frakcja Rewolucyjna

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości z Mieczami Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari

Medard Downarowicz herbu Przyjaciel, ps. „Chart”, „Henryk” (ur. 22 maja 1878 w Łochowie, zm. 16 października 1934 w Warszawie) – polski działacz polityczny, od 1904 członek PPS (od 1928 we władzach tej partii), minister, poseł. W latach 1914–1915 w Legionach Polskich, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego, wolnomularz[1], założyciel Unii Narodowo-Państwowej w 1922[2].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Syn Medarda Stanisława, ziemianina, uczestnika powstania styczniowego i zesłańca oraz Stefanii z domu Hornowskiej h. Korczak. Był wydalany z gimnazjów w Radomiu, Wilnie, Mariampolu i Lipawie, za przynależność do nielegalnych organizacji niepodległościowo-socjalistycznych. Maturę zdał w 1901 eksternistycznie w Pskowie. W tym samym roku rozpoczął studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki we Lwowie. Z kolei w 1908 r. wyjechał do Brukseli, gdzie poświęcił się studiom handlowym i technicznym. Studiował w Instytucie Solvaya oraz na Wydziale Nauk Społecznych tamtejszego uniwersytetu. W lipcu 1914 r. uzyskał dyplom inżyniera handlowego. Nauki na uczelni nie zwieńczył dyplomem, na przeszkodzie stanął mu wybuch 1 wojny światowej[3].

Na studiach od 1903 do 1904 był członkiem Centralnego Komitetu „Promienistych”. W 1904 został członkiem lwowskiej sekcji PPS. Od tego samego czasu przebywał nielegalnie w Warszawie, gdzie pod koniec 1904 r. zorganizował zbrojną manifestację na pl. Grzybowskiego. Starli się w niej działacze Organizacji Bojowej PPS z policją i wojskiem rosyjskim. Było to pierwsze od czasów powstania styczniowego wystąpienie organizacji polskiej przeciw władzy carskiej. Podobną manifestację Downarowicz zorganizował w Łodzi[3].

Był jednym z twórców Organizacji Bojowej PPS. Uczestniczył w wielu akcjach zbrojnych. 4 października 1905 został aresztowany 1 listopada 1906 skazany na 6 lata katorgi. Wywieziony do Aleksandrowska pod Irkuckiem, skąd zbiegł dzięki pomocy brata i narzeczonej[3]. W sporze między frakcją „Starych” i „Młodych”, dotyczącym strategii i taktyki PPS, jednoznacznie opowiedział się za „Starymi” i Józefem Piłsudskim. Członek Związku Walki Czynnej i PPS we Lwowie, następnie Związku Strzeleckiego.

Medard Downarowicz 1915

Wielka wojna i II Rzeczpospolita

[edytuj | edytuj kod]

Podczas I wojny światowej wstąpił jako szeregowiec do V batalionu I Brygadzie Legionów Polskich. W 1915 skierowany przez Józefa Piłsudskiego do prac politycznych. Był jednym z założycieli Centralnego Komitetu Narodowego w Warszawie (XII 1915 – V 1917)[4] Działał również w Polskiej Organizacji Wojskowej. Aresztowany przez Niemców w 1917 i więziony przez kilka miesięcy. Był jednym z czołowych działaczy Komisji Porozumiewawczej Stronnictw Demokratycznych[5]. Z jego inicjatywy utworzony został Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim jako premierem[3].

W 1919 jako delegat Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, był członkiem Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu. Był ekspertem do spraw zagadnień politycznych i dyplomatycznych delegacji polskiej na konferencji pokojowej w Paryżu w 1919[6].Z ramienia Stronnictwa Niezawisłości Narodowej piastował urząd ministra skarbu państwa w tym rządzie. Ponadto od 17.11 do 5.12.1918 był ministrem ochrony kultury i sztuk pięknych w rządzie Jędrzeja Moraczewskiego[7].

W wyborach do Sejmu Ustawodawczego kandydował z listy nr 1 (Republikański Zjednoczony Komitet Wyborczy) w okręgu wyborczym nr 16 (Warszawa). Nie uzyskał jednak mandatu. Ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920. Walczył w 5. Armii pod dowództwem gen. Władysława Sikorskiego. W bitwie pod Borkowem został ranny i otrzymał krzyż Virtuti Militari[3].

Od 1920 do 1921 redaktor i wydawca pisma „Naród”. W wyborach parlamentarnych w 1922 roku, bezskutecznie kandydował z do Sejmu z listy nr 10 (Unia Narodowo-Państwowa) – państwowej oraz w okręgu wyborczym nr 1 (Warszawa) i 12 (Grodzisk). Do 1927 był radnym miejskim w Warszawie z ramienia PPS, od 1927 był członkiem Warszawskiego Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS.

W wyborach parlamentarnych w 1928 roku został wybrany z listy PPS, w okręgu wyborczym nr 8 (Ciechanów). W Sejmie II kadencji zasiadał w komisji budżetowej oraz komisji odbudowy kraju.

W październiku 1928, w wyniku rozłamu w PPS, wraz z grupą posłów opuścił Związek Parlamentarny Polskich Socjalistów i wstąpił do Klubu Parlamentarnego PPS dawna Frakcja Rewolucyjna, obejmując w nim funkcję skarbnika. Został członkiem Centralnej Rady Organizacyjnej PPS dawnej Frakcji Rewolucyjnej. Ponownie kandydował do Sejmu, z listy PPS dawnej Frakcji Rewolucyjnej, w wyborach parlamentarnych w 1930 roku. Nie uzyskał jednak mandatu.

Grób Downarowicza po renowacji (2023)

Od 1931 pracował na kierowniczych stanowiskach w zarządach Kas Chorych w Radomiu i Warszawie. Od 1931 był członkiem Centralnego Wydziału Zawodowego Związku Związków Zawodowych. Od 1933 do 1934 był wiceprzewodniczącym Związku Zawodowego Pracowników Samorządowych i Przedsiębiorstw Użyteczności Publicznej.

Tuż przed śmiercią, w maju 1934, został komisarycznym wiceprezydentem Warszawy. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 229 przed-3-11)[8].

W 2022 roku z inicjatywy premiera Mateusza Morawieckiego, Fundacja ,,Stare Powązki" w ramach projektu odrestaurowywania grobów ministrów II RP, odnowiła grób ministra Downarowicza[9].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Miał siostrę Marię i trzech braci: Józefa, Kazimierza i Stanisława Józefa, ministra spraw wewnętrznych, wojewodę poleskiego. Jego bratem ciotecznym był Józef Hornowski, anatomopatolog, profesor medycyny. Był żonaty z Marią (z domu Kobyłecka) z którą miał dwóch synów: Stefana oraz Jerzego.

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Ludwik Hass, Ambicje rachuby, rzeczywistość. Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej 1905–1928. Hass Ludwik. Warszawa 1984, s. 232.
  2. Deklaracja programowa. [Inc.:] Polska jako naród ani na chwilę nie przestawała istnieć [...] : 28 czerwca 1922 r. / [Unia Narodowo-Państwowa]
  3. a b c d e Premierzy i ministrowie Rzeczypospolitej Polskiej 1918-1939 [online], polona2.pl, s. 190-191 [dostęp 2023-09-20].
  4. Jerzy Z. Pająk, O rząd i armię. Centralny Komitet Narodowy (1915-1917), Kielce 2003, s. 245
  5. Jerzy Pająk, Zjazdy Okręgowej Komisji Porozumiewawczej Stronnictw Niepodległościowych w Kielcach w listopadzie 1917 roku, w: Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne pod red. K. Brachy i S. Wiecha, t. 1, 2000, s. 305
  6. Eugeniusz Romer, Pamiętnik Paryski 1918–1919. przypisy Andrzej Garlicki, Ryszard Świętek, t. I Wrocław 2010, s. 25.
  7. Downarowicz Medard, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-05-23].
  8. Cmentarz Stare Powązki: MEDARD DOWNAROWICZ, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-02].
  9. Nagrobki ministrów II RP – odnowione – Fundacja Stare Powązki [online] [dostęp 2023-04-14] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-11] (pol.).
  10. M.P. z 1931 r. nr 156, poz. 227 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  11. Rozporządzenie Kierownika M.S.Wojsk. L. 1633.22 G. M. I. z 1922 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 8, s. 251)
  12. M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 278 „za zasługi na polu pracy samorządowej i społecznej”.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]