Marian Zgórniak

Marian Zgórniak
Data i miejsce urodzenia	5 grudnia 1924 ; Ropica Polska
Data i miejsce śmierci	18 listopada 2007 ; Kraków
	profesor nauk humanistycznych
	Specjalność: historia powszechna najnowsza
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	1959
Profesura	1982
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński; Krakowska Szkoła Wyższa im. A. Frycza Modrzewskiego
	Kierownik Zakładu Historii Powszechnej Najnowszej UJ
	Odznaczenia

Marian Zgórniak (ur. 5 grudnia 1924 w Ropicy Polskiej koło Gorlic, zm. 18 listopada 2007 w Krakowie) – polski historyk i prawnik, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Krakowskiej Szkoły Wyższej im. A. Frycza Modrzewskiego, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Umiejętności, więzień nazistowskich obozów koncentracyjnych Auschwitz, Gross-Rosen i Buchenwald.

Życiorys

W czasie okupacji niemieckiej żołnierz ZWZ-AK. 2 czerwca 1942 został aresztowany i uwięziony w Gorlicach, trafił do więzienia w Jaśle, a następnie w Tarnowie. Od 19 stycznia 1943 był więźniem obozu koncentracyjnego Auschwitz, a w 1945 roku obozów Gross-Rosen i Buchenwald. Zdołał uciec wraz z kilkoma kolegami podczas ewakuacji z Buchenwaldu do kolejnego obozu. Okres od zakończenia wojny do maja 1946 spędził w amerykańskiej strefie okupacyjnej.

Po maturze, w 1947 roku, rozpoczął studia historyczne, a rok później prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Wkrótce został asystentem na Wydziale Historycznym UJ. W 1959 uzyskał stopień doktora historii na podstawie pracy napisanej pod kierunkiem Celiny Bobińskiej, a w 1982 został profesorem zwyczajnym. W 1976 powierzono mu kierownictwo Zakładu Historii Powszechnej Najnowszej w Instytucie Historii UJ. Stanowisko to piastował do 1995 roku.

Wieloletni członek Komitetu Redakcyjnego kwartalnika historii wojskowości Wojskowy Przegląd Historyczny. Autor biogramów opublikowanych w Polskim Słowniku Biograficznym.

Odznaczony: Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami (1944), Krzyż Armii Krajowej (1970), Złoty Krzyż Zasługi (1973), Krzyż Kawalerski OOP (1975), Krzyż Oświęcimski (1988)^[1] Krzyż Komandorski (1998)^[2] i Krzyż Komandorski z Gwiazdą (2003)^[3] Orderu Odrodzenia Polski. Honorowy obywatel Gorlic. Pochowany został na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie^[4].

Publikacje

Relikty średniowiecznych powinności skarbowych na wsi małopolskiej XVI–XVIII wieku, Warszawa 1959
Młodzież akademicka Uniwersytetu Jagiellońskiego wobec wydarzeń politycznych lat 1846–1866, [w:] Studia z dziejów młodzieży akademickiej Uniwersytetu Jagiellońskiego od Oświecenia do połowy XX wieku, red. C. Bobińska, t. 1, Kraków 1964, s. 107–164
Wojskowe aspekty kryzysu czechosłowackiego 1938 roku, Kraków 1966
Bitwa pod Gorlicami w 1915 r., [w:] Nad rzeką Ropą, t. 3, Kraków 1968
Przygotowania niemieckie do agresji na Polskę w 1939 r. w świetle sprawozdań Oddziału II Sztabu Głównego WP (Dokumenty), red. M. Cieplewicz, M. Zgórniak, Wrocław 1969
"IN-3". Sprawa Jerzego Sosnowskiego, "Studia Historyczne" t. 13, 1970, zeszyt 3
Sytuacja militarna Europy w okresie kryzysu politycznego 1938 r., Warszawa 1979
Wojskowość polska w dobie wojen tureckich drugiej połowy XVII wieku, Wrocław 1985
Za Waszą i naszą wolność. Polacy w europejskiej Wiośnie Ludów 1848–1849, Warszawa 1987
1914–1918. Studia i szkice z dziejów I wojny światowej, Kraków 1987
Polnische militärische Nachrichtendienst 1939 – seine Lagebeurteilung und sein Einfluss auf die politischen und militärischen Beschlüsse „Commission Internationale d’Histoire Militaire. Acta“, no. 13, Helsinki 1991, t. II, s. 37–44
Wojna zimowa 1939–1940, [w:] Bałtowie. Przeszłość i teraźniejszość. Materiały z sesji naukowej, Kraków 1993, s. 138-153
Europa w przededniu wojny : sytuacja militarna w latach 1938–1939, Kraków 1993
Bitwa pod Gorlicami, [w:] Militarne i polityczne znaczenie operacji gorlickiej w działaniach wojennych I wojny światowej, oprac. A. Walc, Gorlice 1995
Wojna i okupacja na Podkarpaciu i Podhalu, na obszarze inspektoratu ZWZ-AK Nowy Sącz, 1939–1945 (wspólnie z Grzegorz Mazur, Wojciech Rojek), Kraków 1998
Polska w czasach walk o niepodległość (1815–1864), Kraków 2001
Europa am Abgrund – 1938, Münster 2002 (Dokumente und Schriften der Europäischen Akademie Otzenhausen, Bd. 100)
Wielkie wojny XX wieku (1914–1945), red. M. Zgórniak, Kraków 2006
Sprawa niedoszłej wojny prewencyjnej i niemieckie studia nad planem ewentualnej wojny z Polską w roku 1933, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” R. VIII (LIX), 2007, nr 3
(Wstępy i redakcja naukowa), Protokoły posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej [1939–1945], oprac. W. Rojek przy współpr. A. Suchcitza, t. I – VIII, Kraków 1994–2008
Studia i rozprawy z dziejów XVI–XX wieku. Historia – militaria – polityka. Redakcja i słowo o autorze G. Nieć, Kraków, Księgarnia Akademicka, 2009, 459 s.

Przypisy

↑ prof. Marian Zgórniak nota biograficzna
↑ M.P. z 1996 r. nr 36, poz. 495
↑ M.P. z 2003 r. nr 34, poz. 445
↑ Jan WiktorJ.W. Tkaczyński Jan WiktorJ.W. (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 329, ISBN 978-83-233-4527-5 .

Linki zewnętrzne

[1] rof. Marian Zgórniak nota biograficzna

[2] M.P. z 1996 r. nr 36, poz. 495

[3] M.P. z 2003 r. nr 34, poz. 445

[4] Jan WiktorJ.W. Tkaczyński Jan WiktorJ.W. (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 329, ISBN 978-83-233-4527-5 .

[1]

[2]

[3]

[4]