Kulturwehr
| Państwo | |
|---|---|
| Wydawca | |
| Tematyka |
kultura |
| Pierwszy numer | |
| Ostatni numer | |
| Redaktor naczelny |
Kulturwehr (pol. Obrona kultury, początkowo Kulturwille) – gazeta wydawana w języku niemieckim od 1924 roku w Berlinie przez Związek Mniejszości Narodowych w Niemczech[1]. Czasopismo miało charakter naukowy i prenumerowały je biblioteki uniwersyteckie[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pismo powstało w końcu 1924 roku pod nazwą Kulturwille, jednak wraz z zaostrzaniem się nietolerancji w nazistowskich Niemczech została ona zmieniona w maju 1925 roku na Kulturwehr. Gazeta była oficjalnym organem prasowym Związku Mniejszości Narodowych w Niemczech, jednak jej wydawcą oraz właścicielem był Stanisław Sierakowski, pierwszy prezes Związku Polaków w Niemczech, w owym czasie prezes Związku Mniejszości Narodowych. Czasopismo drukowane było w Olsztynie przez Seweryna Pieniężnego, redaktora i wydawcę Gazety Olsztyńskiej[3].
Redaktorem naczelnym został Łużyczanin – Jan Skala. Miesięcznik zajmował się prezentacją kultury mniejszości narodowych: Serbołużyczan, Duńczyków, Fryzów, Polaków i Litwinów, które zamieszkiwały ówczesne Niemcy, a także problematyką obrony ich praw[4]. W 1925 roku mimo sprzeciwu władz niemieckich Kulturwehr wpisany został na międzynarodową listę czasopism naukowych i był prenumerowany przez wszystkie wielkie biblioteki uniwersyteckie na świecie[5].
Na łamach czasopisma w sierpniu 1924 wydrukowano memoriał w sprawie szkolnictwa Serbołużyczan oraz Duńczyków, a we wrześniu 1927 roku – projekt ustawy o regulacji szkolnictwa mniejszościowego. Wraz ze wzrostem popularności ideologii narodowosocjalistycznej w początku lat 30. pismo zostało zdominowane przez materiały poświęcone łamaniu praw mniejszości[6].
5 listopada 1937 delegacja Związku Polaków w Niemczech spotkała się w Berlinie z kanclerzem III Rzeszy Adolfem Hitlerem. Na konferencji wręczyła mu Memoriał ludności polskiej w Rzeszy niemieckiej wyliczający przykłady prześladowania Polaków w nazistowskich Niemczech przez narodowych socjalistów. Kanclerz Rzeszy otrzymał również egzemplarze czasopisma Kulturwehr opisujący podobne incydenty wobec innych mniejszości.
Nazizm
[edytuj | edytuj kod]Po dojściu do władzy w Niemczech nazistów redakcję czasopisma spotkały szykany oraz prześladowania. Skala był redaktorem pisma do odebrania mu przez władze niemieckie prawa wykonywania zawodu dziennikarskiego w 1936 roku[7]. Wydawcy Kulturwehr, Stanisławowi Sierakowskiemu, nazistowskie władze nakazały opuszczenie III Rzeszy. W 1933 roku przeniósł się on do Polski i osiadł w majątku osieckim. 20 października 1939 aresztowany przez Volksdeutscher Selbstschutz i więziony w rypińskim więzieniu, gdzie po kilku dniach tortur został zamordowany wraz z żoną Heleną, córką Teresą i jej mężem Tadeuszem Gniazdowskim[8].
Zamordowany został przez niemieckich nazistów również Seweryn Pieniężny, właściciel redakcji Gazety Olsztyńskiej, gdzie czasopismo Kulturwehr było drukowane.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kulturwehr, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2014-08-28].
- ↑ Krzysztof Ruchniewicz Kulturwehr artykuł poświęcony czasopismu na portapolonica.de.
- ↑ Jerzy Oleksiński, I nie ustali w walce, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1980, s. 341, ISBN 83-10-07610-X, OCLC 830955231.
- ↑ Leon Przybył: Czasopismo „Pobrzeże” nr. 6, art. „W obronie polskiej kultury: ze wspomnień byłego współpracownika red. Kulturwehr”. Warszawa: Pobrzeże, 1974, s. 24–25.
- ↑ Helena Lehr, Edmund Osmańczyk: Polacy spod znaku Rodła. Warszawa: MON, 1972, s. 37.
- ↑ Tadeusz Cieślik: Najnowsze Dzieje Polski. Materiały i studia z okresu 1914-1939 art. „Czasopismo związku mniejszości narodowych w Niemczech międzywojennych „Kulturwille”, „Kulturwehr” (1925-1938)”. Warszawa: PWN, 1966, s. 169–177.
- ↑ Ryszard Hajduk, Stefan Popiołek „Encyklopedia, która się nie ukazała”, Wyd. Śląsk, Katowice 1970.
- ↑ Polski ruch narodowy w Niemczech w latach 1922–1939, Wojciech Wrzesiński, Warszawa 2005.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- „Polski ruch narodowy w Niemczech w latach 1922–1939”, Wojciech Wrzesiński, Warszawa 2005