Gleby rdzawe
Gleby rdzawe – typ gleby obejmujący piaszczyste gleby z rdzawym poziomem wzbogacania leżącym poniżej poziomu próchnicznego.
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Gleby rdzawe, jak wszystkie gleby rdzawoziemne, powstają z utworów piaszczystych słabo przesortowanych i mało przemytych (m.in. z piasków zwałowych i piasków sandrowych bliskiego transportu) i mają uziarnienie piasków luźnych lub piasków słabogliniastych.
Gleby rdzawe powstają w wyniku procesu rdzawienia. Polega on na tworzeniu się na ziarnach mineralnych rdzawych otoczek składających się z kompleksów próchnicy z półtoratlenkami i pewną ilością wolnych tlenków Fe i Al. W wyniku tego procesu glebotwórczego powstaje, diagnostyczny dla gleb rdzawych, poziom wzbogacania sideric — Bv. Ma on charakterystyczną rdzawą barwę i w profilu glebowym jest on położony poniżej poziomu próchnicznego (najczęściej ochric).
Charakterystyczna sekwencja poziomów genetycznych w profilu: O-A-Bv-C lub Ap-Bv-C
Z punktu widzenia rolnictwa są to gleby słabe, wymagające dużych nakładów. W leśnictwie uznaje się je za gleby dobre, lecz podatne na degradację (przez sadzenie monokultur sosnowych i świerkowych). Naturalnymi zbiorowiskami roślinnymi porastającymi gleby rdzawe są bory mieszane i lasy mieszane[1].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Typ gleby rdzawe w systematyce gleb Polski, opublikowanej przez Polskie Towarzystwo Gleboznawcze w 2011 r., jest zaliczany do rzędu gleb rdzawoziemnych i dzieli się na trzy podtypy:
- Rząd 4. Gleby rdzawoziemne (R)
- Typ 4.1. Gleby rdzawe (RW)
- Podtyp 4.1.1. Gleby rdzawe typowe (RWt)
- Podtyp 4.1.2. Gleby rdzawe z cechami bielicowania (RWbi)
- Podtyp 4.1.3. Gleby rdzawe gruntowo-glejowe (RWgg)
- Typ 4.1. Gleby rdzawe (RW)
W, obowiązującej w gospodarce leśnej, Klasyfikacji gleb leśnych Polski z 2000 r. typ gleby rdzawe dzieli się na trzy podtypy:
- Typ 12. Gleby rdzawe (RD)
- Podtyp 12.1. Gleby rdzawe właściwe (RDw)
- Podtyp 12.2. Gleby rdzawe brunatne (RDbr)
- Podtyp 12.3. Gleby rdzawe bielicowe (RDb)
Według obowiązującego w latach 1989-2011 IV wydania Systematyki gleb Polski gleby rdzawe należały do działu II gleby autogeniczne, rzędu IIC gleby bielicoziemne i dzieliły się na trzy podtypy: gleby rdzawe właściwe, gleby brunatno-rdzawe i gleby bielicowo-rdzawe[2].
W międzynarodowej klasyfikacji WRB gleby rdzawe w pewnym przybiżeniu odpowiadają cambic arenosols[3].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Gleby rdzawe, wraz z glebami brunatnymi, płowymi, bielicowymi i bielicami są uznawane za gleby strefowe pasa subborealnego (umiarkowanie ciepłego), wilgotnego. Największe obszary ich występowania obejmują Europę zachodnią i środkową, północno-wschodnie stany i północno-zachodnie wybrzeże USA, północno-wschodnie Chiny i północną Japonię, południowe Chile i fragmenty Nowej Zelandii[4].
W Polsce gleby rdzawe stanowią ok. 14% powierzchni kraju i występują najczęściej na utworach piaszczystych pradolin oraz w proksymalnych partiach sandrów[1].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Mocek 2015 ↓, s. 414-415.
- ↑ Systematyka gleb Polski, wydanie 4. „Roczniki gleboznawcze”. 40, 3/4, s. 1-150, 1989. Polskie Towarzystwo Gleboznawcze. Warszawa.
- ↑ Bednarek i Prusinkiewicz 1997 ↓, s. 206.
- ↑ Bednarek i Prusinkiewicz 1997 ↓, s. 82-85.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Systematyka gleb Polski, wydanie 5. „Roczniki gleboznawcze - Soil Science Annual”. 62, 3, s. 1-193, 2011. Polskie Towarzystwo Gleboznawcze. Warszawa.
- Jerzy Marcinek, Jolanta Komisarek: Systematyka gleb Polski. W: Andrzej Mocek (red.): Gleboznawstwo. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2015. ISBN 978-83-01-17994-6. (pol.).
- Renata Bednarek, Zbigniew Prusinkiewicz: Geografia gleb. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997, s. 287. ISBN 83-01-12247-1. (pol.).